Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Piotrkowie Trybunalskim

Profilaktyka chorób przenoszonych przez kleszcze.
Kleszcze występują głównie na obszarach zalesionych o wilgotnej ściółce i bogatym runie. Poszczególne stadia rozwojowe (jajo, larwa, nimfa i postać dorosła) należące do jednego pokolenia karmią się krwią kolejno na trzech różnych żywicielach. Stadia rozwojowe z wyjątkiem jaja wyglądają podobnie, różnią się tylko wielkością i zabarwieniem. Pobierają krew tylko raz w swoim życiu, po nakarmieniu się, odpadają od żywiciela.
Sezonowa aktywność kleszczy rozpoczyna się w marcu i trwa do listopada. Łagodne zimy sprzyjają nasileniu liczebności kleszczy w przyrodzie. Człowiek jest przypadkowym żywicielem kleszczy i bywa atakowany przez wszystkie stadia rozwojowe kleszcza odżywiające się krwią. Na inwazję kleszczy narażeni są pracownicy leśni, zbieracze płodów leśnych oraz osoby przebywające w lasach w celach turystycznych i rekreacyjnych.
Zainfekowane wirusami i bakteriami kleszcze przenoszą szereg chorób, najczęściej występujące w Polsce to:
- kleszczowe zapalenie mózgu,
- borelioza
Do zakażenia kleszczowym zapaleniem mózgu może dojść poprzez rozgniecenie kleszcza i wtarcie jego wewnętrznej zawartości w zranioną skórę lub przez picie surowego mleka pochodzącego od zainfekowanej krowy czy kozy. Choroba pojawia się po 2-28 dniach od ukłucia kleszcza i trwa od 1 do 9 dni. Objawy przypominają infekcję grypową (gorączka, nieżyt górnych dróg oddechowych, bóle głowy). W przebiegu choroby może dojść do porażeń wiotkich kończyn oraz porażeń nerwów czaszkowych.

Borelioza jest chorobą bakteryjną W miejscu ukłucia przez zainfekowanego kleszcza, po upływie kilku dni do kilku tygodni, pojawia się czerwona grudka lub plamka, która stopniowo rozszerza się i tworzy pierścień. Zapalny odczyn często zanika w centrum zmiany, a nasila się na jej obwodzie. Rumień taki nazywany jest wędrującym, jest niebolesny. Niekiedy zamiast jednej zmiany pojawiają się liczne, rozsiane rumienie lub obrzęki. Zmianom skórnym mogą towarzyszyć objawy grypopodobne, gorączka, osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych. Po 3-4 tygodniach rumienie skórne zanikają. Po kilku lub kilkunastu miesiącach od zaniku zmian skórnych następują objawy zmian wielonarządowych i dotyczą głównie układu nerwowego, stawów, układu krążenia. Krętkami Borrelia człowiek zakaża się przez wydzielenie zainfekowanej treści pokarmowej kleszcza bezpośrednio do rany, bądź przez rozgniecenie kleszcza i wtarcie jego treści w zranioną skórę.
Podstawowym środkiem zapobiegania zakażeniom przenoszonym przez kleszcze jest stosowanie ochrony osobistej oraz odpowiedni sposób postępowania tj:
- nakładanie na powierzchnię skóry oraz odzież środków odstraszających kleszcze,
- odpowiednie ubieranie się na czas pobytu w lesie (długie spodnie, bluza z mankietem, czapka, zakryte buty, ubrania powinny być jasne, wtedy łatwiej na nich zauważyć kleszcze),
- unikanie chodzenia szlakami zwierząt oraz po zarośniętych trawą i krzakami ścieżkach, siadania i leżenia bezpośrednio na trawie i pod krzakami,
- przed założeniem obozowiska usuwanie nadmiaru roślinności oraz ściółki leśnej,
- po powrocie do domu dokładne sprawdzenie całego ciała i ostrożne usunięcie kleszcza ze skóry oraz dezynfekcja miejsca ukłucia (najbezpieczniej jest wyjąć kleszcza chwytając go mocno pincetą przy samej skórze i wyciągnąć zdecydowanym ruchem).
Jeśli w krótkim okresie po wyjęciu kleszcza (około miesiąca) w miejscu jego przyczepienia powstanie rumień, należy niezwłocznie udać się do lekarza. Ważnym symptomem powstania zakażenia są objawy grypopodobne i gorączka.
Osoby, które planują długi pobyt w terenach zalesionych powinny zaszczepić się przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu. Szczepionkę podaje się zapobiegawczo w trzech kolejnych dawkach oraz dawkę przypominającą po trzech latach. Szybka ochrona przed kleszczowym zapaleniem mózgu następuje po podaniu dwóch dawek w odstępie 14 dni.
W powiecie piotrkowskim: w 2016r. stwierdzono 71 przypadków zachorowań na boleriozę.
W 2017r. - 28 zachorowań. Natomiast zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu nie stwierdzono.
W 2018r. - 28 zachorowań. Zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu nie stwierdzono.