Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach 2024
18.11.2024
Każdego roku 18 listopada w krajach Unii Europejskiej obchodzony jest Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach (EAAD). Ustanowiła go w 2008 roku Komisja Europejska na wniosek Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli chorób. Natomiast w dniach 18-24 listopada obchodzimy Światowy Tydzień Wiedzy o Antybiotykach (WAAW), który został ustanowiony przez Światową Organizację Zdrowia w 2015 roku.
Obie inicjatywy mają na celu zwrócenie uwagi na narastające zagrożenie związane ze zjawiskiem odporności drobnoustrojów na antybiotyki.
Kampanie informacyjne organizowane w ramach EAAD i WAAW mają za zadanie zwiększyć świadomość ogółu społeczeństwa, również pracowników ochrony zdrowia, na temat tego, czym jest oporność na antybiotyki oraz przekazywać informacje o jej konsekwencjach.
Co to są antybiotyki?
Antybiotyki, występujące również pod nazwą leków przeciwdrobnoustrojowych, są lekami mającymi zdolność zabijania bakterii lub hamowania ich wzrostu w celu leczenia zakażeń u ludzi, zwierząt, niekiedy roślin. Antybiotyki są lekami, których używa się w leczeniu zakażeń bakteryjnych (na przykład pneumokokowego zapalenia płuc lub gronkowcowego zakażenia krwi). Leki przeciwdrobnoustrojowe charakteryzujące się aktywnością wobec wirusów nazywane są zazwyczaj lekami przeciwwirusowymi (jak leki przeciwko grypie, zakażeniu wirusem HIV czy opryszczce). Nie wszystkie antybiotyki mają zdolność działania na wszystkie bakterie. Istnieje ponad 15 różnych klas antybiotyków różniących się pomiędzy sobą strukturą chemiczną i działaniem przeciwbakteryjnym. Dany antybiotyk może być skuteczny względem jednego lub wielu gatunków bakterii.
Co to jest antybiotykooporność?
O antybiotykooporności mówimy kiedy antybiotyk traci zdolność do zabijania lub hamowania wzrostu bakterii. Niektóre bakterie są w naturalny sposób oporne względem niektórych antybiotyków (antybiotykooporność naturalna). Problem pojawia się w przypadku, gdy bakterie zazwyczaj wrażliwe na działanie antybiotyków stają się oporne w wyniku zajścia zmian genetycznych (antybiotykooporność nabyta). Bakterie oporne przeżywają w obecności antybiotyku i w dalszym ciągu namnażają się, powodując przedłużającą się chorobę, a niekiedy śmierć.
Dlaczego antybiotykooporność stanowi problem?
Leczenie zakażeń wywoływanych przez bakterie antybiotykooporne stanowi duże wyzwanie: dotychczas stosowane antybiotyki nie są skuteczne, a lekarze muszą dobierać inne antybiotyki. Może to opóźnić rozpoczęcie właściwego leczenia pacjenta i prowadzić do wystąpienia powikłań, w tym zgonu. Zakażenia wywołane bakteriami opornymi mogą wymagać dodatkowej opieki, jak również zastosowania alternatywnych i droższych antybiotyków, które mogą także wywoływać większą liczbę działań niepożądanych.
Jak poważnym problemem jest antybiotykooporność?
Sytuacja pogarsza się w miarę pojawiania się nowych szczepów bakterii opornych względem kilku antybiotyków równocześnie (bakterie wielooporne). Bakterie takie mogą finalnie stać się oporne względem wszystkich istniejących antybiotyków. Bez antybiotyków moglibyśmy powrócić do epoki „przedantybiotykowej", w której niemożliwe byłoby wykonywanie przeszczepów narządów, stosowanie chemioterapii w leczeniu nowotworów, prowadzenie intensywnej opieki medycznej i innych zabiegów medycznych. Choroby bakteryjne rozprzestrzeniałyby się bez możliwości leczenia i prowadziły do zgonów.
Przed odkryciem antybiotyków ludzie umierali z powodu chorób wywoływanych przez bakterie, np. na zapalenie płuc lub na zakażenia pooperacyjne. Jednak od czasu odkrycia i wprowadzenia antybiotyków coraz większa liczba bakterii, początkowo wrażliwych, wykształciła oporność, wypracowując liczne sposoby walki z antybiotykami. Ponieważ skala oporności wzrasta, a w ostatnich latach odkryto i wprowadzono do obrotu niewiele nowych antybiotyków, problem antybiotykooporności stał się poważnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego.
Co można zrobić, by go rozwiązać?
Każdy z nas jest odpowiedzialny za utrzymanie skuteczności antybiotyków. Odpowiedzialne ich stosowanie może pomóc w powstrzymaniu rozwoju opornych bakterii i utrzymaniu skuteczności antybiotyków na użytek przyszłych pokoleń. W związku z tym ważne jest, by wiedzieć, kiedy stosowanie antybiotyków jest właściwe i jak stosować je w sposób odpowiedzialny. Każdy z nas może odegrać ważną rolę w zmniejszaniu antybiotykooporności pamiętając o kilku zasadach i stosując się do nich:
- przyjmując antybiotyki, należy przestrzegać zaleceń lekarza,
- jeśli to możliwe, należy zapobiegać zakażeniom, poprzez szczepienia,
- należy regularnie myć ręce oraz ręce dzieci, na przykład po kichnięciu lub zakasłaniu, przed dotknięciem innych przedmiotów lub ludzi,
- antybiotyki należy stosować wyłącznie na podstawie recepty, nie używać pozostałości z poprzedniej kuracji, ani antybiotyków nabytych bez recepty,
- należy zapytać farmaceutę co zrobić z niewykorzystanym lekiem.
Fakty i mity
Czy antybiotyki są skuteczne w walce z Covid-19, przeziębieniem lub grypą?
FAŁSZ. Antybiotyki są skuteczne przeciwko bakteriom, ale nie zabijają wirusów.
COVID-19 jest chorobą wywoływaną przez wirusa, podobnie jak przeziębienie i grypa. Antybiotyki nie pomogą w wyzdrowieniu po infekcji wirusowej. Aż 80% zimowych chorób nosa, uszu, gardła i płuc jest powodowanych przez wirusy, a nie bakterie.
Stosowanie antybiotyków powoduje, że bakterie stają się oporne na antybiotyki. A przyjmowanie antybiotyków często wiąże się z różnymi nieprzyjemnymi skutkami ubocznymi, takimi jak biegunka, nudności czy wysypki skórne.
Czy jeśli jesteś chory, możesz zażywać antybiotyki, które masz w domu?
FAŁSZ. Nigdy nie należy przechowywać antybiotyków w domu ani wykorzystywać pozostałości po poprzednich kuracjach. Nie zażywaj także antybiotyków bez konsultacji z lekarzem!
W przypadku większości infekcji bakteryjnych lekarz zwykle przepisuje antybiotyki na określoną liczbę dni. Może się to różnić w zależności od infekcji i antybiotyku. Zawsze należy przyjmować pełny cykl antybiotyków, we właściwych dawkach i przez liczbę dni zaleconą przez lekarza!
Jeśli leczysz się samodzielnie, możesz wybrać niewłaściwy antybiotyk, zastosować niewłaściwą dawkę,
a nawet zażywać antybiotyki, gdy nie są one konieczne. Samoleczenie przyczynia się do oporności na antybiotyki.
Jeśli po 2-3 dniach poczuję się lepiej, czy mogę przestać brać antybiotyki?
FAŁSZ. Po zażyciu antybiotyku przepisanego w celu leczenia infekcji bakteryjnej, w ciągu kilku dni powinieneś poczuć się lepiej. Dzieje się tak dlatego, że antybiotyk zaczyna działać, zabijając bakterie odpowiedzialne za infekcję. Jeśli przerwiesz przyjmowanie antybiotyku przed zakończeniem przepisanego cyklu leczenia lub przyjmiesz niewłaściwą dawkę lub w niewłaściwych odstępach czasu, pozostałe bakterie mogą rozwinąć oporność na antybiotyk.
Antybiotyki należy przyjmować wyłącznie za radą lekarza, w przepisanej dawce i przez zalecany czas!
Źródła:
https://antybiotyki.edu.pl/edwa/zobacz-odp-stosowanie-pacjent.php
https://antybiotyki.edu.pl/edwa/pdf/2023/edwa2023_pakiet_prasowy.pdf
https://antybiotyki.edu.pl/edwa/index.php