Uwaga, czerniak!
Światło słoneczne poprawia nam nastrój i zapewnia solidną dawkę pozytywnej energii mobilizującej do działania. Dzieje się tak dlatego, że w słoneczny dzień nasz organizm wydziela więcej endorfin nazywanych hormonami szczęścia i zmniejsza poziom kortyzolu produkowanego m.in. w momentach stresu i niepokoju. Ponadto dzięki promieniom słonecznym w naszym ciele wytwarzana jest witamina D, która wspiera pracę układu odpornościowego i dba o siłę naszych mięśni oraz zdrowie kości i zębów.
Ale słońce, zwłaszcza, kiedy korzystamy z niego w nadmiarze, ma także „ciemne strony”: może dotkliwie poparzyć skórę, przyśpieszyć jej starzenie, sprawić, że pojawią się na niej przebarwienia i znamiona, a nawet przyczynić się do powstania złośliwego nowotworu, np. czerniaka.
Czerniak to rodzaj nowotworu pojawiający się w częściach organizmu, w których występują melanocyty, czyli komórki odpowiedzialne za produkcję barwnika skóry, melatoniny. Najczęściej rak rozwija się na skórze, ale może powstać także na błonie śluzowej narządów płciowych i jamy ustnej oraz na gałce ocznej.
Czerniaki mają wiele cech charakterystycznych, które pomagają w ich rozpoznaniu. Cechy te określane są za pomocą kryteriów ABCDE.
A - asymetria np. znamię „wylewające” się na jedną stronę
B - brzegi poszarpane, nierównomierne, posiadające zgrubienia
C – czerwony, czarny, niejednolity kolor
D - duży rozmiar, wielkość zmiany powyżej 6mm
E - ewolucja, czyli postępujące zmiany zachodzące w znamieniu
Wszystkie znamiona, narośla, pieprzyki, które kwalifikują się do jednego z punktów ABCDE lub budzą niepokój powinny zostać zbadane przez lekarza dermatologa lub chirurga-onkologa i w razie jakichkolwiek wątpliwości wycięte. Badanie przeprowadzane u specjalisty jest szybkie, bezbolesne i nieinwazyjne.
Wykrywanie czerniaka na wczesnym etapie zaawansowania jest priorytetem w walce o zmniejszenie śmiertelności. Czerniak może powstać na skórze zarówno wcześniej niezmienionej, jak i w zakresie istniejących znamion skórnych. Czerniaki o grubości poniżej 1 mm zwykle wykrywane są w trakcie badania lekarskiego. W trakcie wywiadu lekarz pyta chorego, czy zauważył nowe zmiany skórne lub zmianę w dotychczas istniejących znamionach, a także czy dotyczą go czynniki ryzyka zwiększające zachorowanie na czerniaki.
Co ważne, czerniaki są to nowotwory o wysokim odsetku wyleczeń, gdy zaawansowanie choroby ograniczone jest miejscowo do skóry. Dziesięcioletnie przeżycie w grupie chorych na czerniaka o grubości ≤1 mm i bez owrzodzenia wynosi 97%. Odsetek chorych przeżywających pięć lat gwałtownie spada wraz z kolejnymi stopniami zaawansowania choroby. Dlatego też tak istotna jest promocja wiedzy o tej chorobie i wczesnej diagnostyce zmian skórnych. Obecnie w momencie rozpoznania u około 80% chorych nowotwór ma charakter zmiany miejscowej.
O czym należy pamiętać, zanim wybierzemy się na spotkanie ze słońcem?
- Istotna jest pora dnia, w której przebywamy poza budynkiem i jesteśmy wystawieni na promieniowanie UV. Jeśli tylko jest taka możliwość unikajmy opalania między godziną 10 a 16, czyli w czasie, w którym promieniowanie jest najintensywniejsze. Jeżeli w tej części dnia będziemy przebywać na powietrzu smarujmy odsłonięte miejsca na skórze kremem z odpowiednim filtrem dobranym do rodzaju karnacji i charakteru skóry. Tę czynność najlepiej wykonać 15 – 20 minut przed wyjściem na zewnątrz. Trzeba mieć świadomość, że jednorazowa aplikacja kosmetyku nie będzie nas chronić przez cały dzień – po 2-3 godzinach na skórę należy ponownie nałożyć warstwę kremu z właściwym filtrem.
- Zabezpieczmy głowę kapeluszem lub czapką i postarajmy się, by daszek lub rondo chroniły twarz. Koniecznie zabierzmy ze sobą okulary słoneczne posiadające filtr chroniący przed promieniowaniem UV.
- Jeśli w czasie wakacyjnego wypadu będziemy pływać w jeziorze lub morzu zastosujmy krem z minimalnym filtrem 30, a najlepiej wybierzmy faktor 50. Na opakowaniach większości kosmetyków pielęgnujących skórę w trakcie opalania znajduje się informacja, że są one „wodoodporne”. Niemniej powinniśmy ponownie nałożyć produkt na skórę po wyjściu z wody i wysuszeniu cała.
- Żaden specyfik ani nowoczesna odzież ochronna nie zabezpieczą skóry w 100 %. Dlatego warto szukać miejsc zacienionych i nie opalać się dłużej niż 15 minut. Łatwym do przeprowadzenia testem pozwalającym ustalić, czy kąpiel słoneczna trwała zbyt długo jest obserwacja skóry. Jeśli jest podrażniona, zaczerwieniona lub mocno brązowa, oznacza to, że przesadziliśmy z opalaniem, a ciało broni się w ten sposób przed promieniowaniem ultrafioletowym.
Osłanianie ciała przed promieniowaniem ultrafioletowym, obserwowanie zmian na skórze i regularne wizyty w gabinecie dermatologicznym. Stosując te proste zasady zmniejszymy ryzyko zachorowania na złośliwy nowotwór skóry.
W trosce o zdrową skórę należy również zrezygnować z wizyt w solarium. Lampy zamontowane w urządzeniach opalających emitują bowiem promieniowanie ultrafioletowe mające 10 razy większą moc niż to dostarczane przez słońce. Dlatego w salonach oferujących ten rodzaj usług zamieszczane są tabliczki ostrzegające jak bardzo niebezpieczna może być ta forma opalania.
Źródła:
https://www.akademiaczerniaka.org/ https://www.zwrotnikraka.pl/czerniak-objawy-raka-skory/ https://onkologia.org.pl/pl/czerniak-skory-objawy-wczesne-wykrycie#page-main-image https://planujedlugiezycie.pl/index.php/rak-skory-porady/ https://planujedlugiezycie.pl/index.php/aktualnosci/czerniak-pod-lupa-strategia-przeciwsloneczna-czyli-jak-chronic-skore-przed-czerniakiem/
