Współpraca w ramach Unii Europejskiej

Podstawą systemu zarządzania kryzysowego Unii Europejskiej (UE) jest stwierdzenie „nie każdy dla siebie, ale wszyscy dla wszystkich”. Instytucje unijne (Komisja Europejska, Sekretariat Generalny Rady UE, Europejska Służba Działań Zewnętrznych) pełnią tu rolę wspomagającą. Strategia UE zakłada współpracę instytucji Unii, państw członkowskich oraz wspólne zaangażowanie różnych instrumentów. Zakres współpracy obejmuje przede wszystkim wymianę informacji i danych w zakresie zapobiegania, przygotowania, reagowania, rozwoju i odbudowy po sytuacjach kryzysowych.

ZARZĄDZANIE KRYZYSOWE

System zarządzania kryzysowego Unii Europejskiej (UE) zakłada współpracę instytucji unijnych, państw członkowskich, a także stowarzyszonych oraz wspólne zaangażowanie różnych instrumentów działania. Zakres współpracy obejmuje przede wszystkim wymianę informacji i danych w zakresie zapobiegania, przygotowania, reagowania, rozwoju i odbudowy po wystąpieniu sytuacji kryzysowych.

Unia Europejska nie posiada własnych zasobów pozwalających na bezpośrednie zaangażowanie. Podobnie jak nie dysponuje siłami zbrojnymi na wypadek, gdyby trzeba było reagować w sytuacjach kryzysów poza obszarem unijnym czy nawet zagrożeń dla własnego bezpieczeństwa. To państwa członkowskie dysponują własnymi, częstokroć znaczącymi, zasobami pozwalającymi na przezwyciężenie różnego typu sytuacji kryzysowych. Jednakże na forum Rady UE, a więc wspólnie z rządami państw członkowskich, wypracowywane i podejmowane są decyzje, pozwalające zaangażować się UE w wymagających tego sytuacjach [1]. Unijny system ułatwia i wspiera takie działania, dając niejednokrotnie świadectwo solidarności i pomocy państwom trzecim dotkniętym klęskami, katastrofami czy innego typu zagrożeniami. Jednym z takich przykładów było wsparcie dla Serbii oraz Bośni i Hercegowiny, które doświadczyły wielkich powodzi w maju 2014 r, pomoc udzielona Szwecji i Grecji w związku z pożarami, które dotknęły te kraje w lipcu 2018 roku a także późną jesienią 2019 r., czy Turcji i Syrii w związku trzęsieniem ziemi w 2023 r.

Wyzwaniem dla systemu UE pozostaje jednak nadal szybka i sprawna koordynacja pomocy udzielanej w przypadku wystąpienia kryzysów, w tym wielosektorowych i transgranicznych oraz niebezpiecznych zdarzeń poza granicami Unii. Pokazały to na przykład doświadczenia zgromadzone w związku z trzęsieniem ziemi na Haiti i erupcją islandzkiego wulkanu Eyjafallajőkull w 2010 r., tsunami w Azji Południowo-Wschodniej i Japonii odpowiednio w 2004 i 2011 roku, a także wydarzenia związane z tzw. „wiosną arabską”, kryzysem w Syrii, globalną pandemią COVID-19 czy wzmożoną nielegalną imigracją na kontynent europejski.

[1] Art. 42. ust. 3. Traktatu o Unii Europejskiej: „Państwa Członkowskie w celu realizacji wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony oddają do dyspozycji Unii swoje zdolności cywilne i wojskowe, aby przyczynić się do osiągnięcia celów określonych przez Radę. Państwa Członkowskie wspólnie powołujące siły wielonarodowe mogą również przekazać je do dyspozycji wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony”.

SYSTEM REAGOWANIA KRYZYSOWEGO RADY UE

Na podstawie konsultacji pomiędzy państwami członkowskimi można natomiast twierdzić, że istnieją możliwości doskonalenia współpracy w celu szybszej i wszechstronnej reakcji na wielosektorowe kryzysy. Ważnym warunkiem jest tu koordynacja zarówno na poziomie politycznym jak organizacyjnym. W tym kontekście duże znaczenie miała decyzja Komitetu Stałych Przedstawicieli Państw Członkowskich przy Radzie UE (Committee of Permanent Representatives, COREPER) z maja 2012 r. w sprawie przeglądu procedur koordynacji kryzysowej na poziomie politycznym UE (Arrangements for Crisis Coordination at EU political level, CCA). Efektem tego przeglądu była decyzja Rady UE z czerwca 2013 r. o ustanowieniu mechanizmu pn. Zintegrowany System Reagowania Kryzysowego Unii Europejskiej (The EU Integrated Political Crisis Response Arrangements, IPCR). Założeniem IPCR jest wzmacnianie zdolności UE do podejmowania szybkich decyzji politycznych w związku z koniecznością reakcji w obliczu sytuacji kryzysowej.

Proces decyzyjny ma wspierać szybka wymiana informacji oparta o tzw. zintegrowane podejście, wynikające ze świadomości sytuacji i jej analizy (Integrated Situational Awareness and Analysis, ISAA). Głównym narzędziem ISAA – w ramach gromadzenia i dystrybuowania informacji oraz analizy aktualnej sytuacji – jest bezpieczna platforma internetowa IPCR Web Platform. Jest ona dostępna wszystkim zainteresowanym podmiotom na odpowiednich poziomach w państwach członkowskich i organizacjach UE.

Koordynatorem, a zarazem punktem kontaktowym i administratorem systemów dedykowanych mechanizmowi IPCR, jest Sekretariat IPCR działający przy Radzie Unii Europejskiej. Podejmuje on działania związane z uruchomieniem całego mechanizmu i spina wszystkie istniejące unijne systemy oraz mechanizmy zarządzania kryzysowego. Zastąpił on wcześniej działające Centrum Sytuacyjne (Situation Center, SitCen), które jako Centrum Analiz Wywiadowczych (Intelligence Analysis Centre, IntCen) działa obecnie w ramach Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych.

IPCR ma zapewnić spójną, efektywną i terminową odpowiedź na politycznym poziomie UE w przypadku aktywowania Klauzuli Solidarności (art. 222 Traktatu o Funkcjonowaniu UE, TFUE). Na podstawie tego zapisu UE wraz z państwami członkowskimi działa wspólnie w duchu solidarności, jeżeli jakiekolwiek państwo członkowskie stanie się przedmiotem ataku terrorystycznego bądź ofiarą klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka[1].

Wiodąca rola RCB w mechanizmie IPCR

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa – jako instytucja pełniąca rolę krajowego punktu kontaktowego ze strukturami unijnymi w ramach mechanizmu IPCR– koordynuje przepływ informacji dotyczących tych zagadnień pomiędzy UE a kompetentnymi instytucjami polskimi.

Polska, biorąc pod uwagę wieloaspektowy charakter wyzwań, jakie przedstawiają sobą pandemia, wojna w Ukrainie czy inne potencjalne zagrożenia, uznała, że współdziałanie z mechanizmem IPCR wymaga zaangażowania wielu sektorów administracji a zarazem wyznaczenia podmiotu odpowiedzialnego za koordynację współpracy na poziomie krajowym i międzynarodowym.

Funkcja RCB wynika z ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, a dokładnie zadań określonych w art. 11, ust 2 pkt 6. o współpracy m.in. z podmiotami UE. Nadrzędnym celem jest zapewnienie bezkolizyjnego przepływu informacji pomiędzy polskimi instytucjami a odpowiednimi strukturami unijnymi w reakcji na potencjalny kryzys. Polska dostrzega potrzebę istnienia europejskiego forum działań w dziedzinie zarządzania kryzysowego. Jednym z nich jest właśnie, aktywnie wykorzystywany przez państwa unijne IPCR. Po raz pierwszy mechanizm ten został aktywowany 30 października 2015 roku podczas kryzysu migracyjnego. Obecnie nabiera kluczowego znaczenia w kontekście wypracowywania wspólnych standardów na obszarze całej Unii Europejskiej, mających wspomóc kraje członkowskie wobec konsekwencji wojny w Ukrainie.

Mechanizm IPCR jest ważnym instrumentem w procesie decyzyjnym. Zapewnia rotacyjnej prezydencji Unii Europejskiej szereg narzędzi ułatwiających dostęp do informacji i dzielenia się nimi, podejmowanie wspólnych decyzji i koordynowania działań na najwyższym szczeblu politycznym. Do narzędzi tych należą:

1) Robocze spotkania (informal roundtable) – są to nieformalne spotkania zwoływane i koordynowane przez prezydencję, których główną funkcją jest wypracowanie rozwiązań dotyczących zaistniałej sytuacji. Odbywają się na dwóch poziomach: poziomie eksperckim (working level) oraz poziomie ambasadorów (high level);

2) Raporty sytuacyjne (Integrated Situational Awareness and Analysis, ISSA) – są to kwestionariusze zawierające szczegółowe pytania, mające zapewnić decydentom jasny obraz sytuacji;

3) Platforma IPCR – narzędzie to umożliwia wymianę informacji w trybie online, w tym raportów ISAA, map sytuacyjnych, a także zbieranie informacji do raportów ISAA przy wykorzystaniu kwestionariuszy rozsyłanych do państw członkowskich;

4) Centralny punkt kontaktowy IPRC 24/7 – zapewnia całodobową współpracę z odpowiednimi podmiotami, a także pełni funkcję monitorowania i powiadamiania dla celów IPCR. Ponadto, wspomaga proces tworzenia i obiegu raportu ISAA.

Mechanizm IPCR może być aktywowany przez prezydencję Unii Europejskiej w sytuacji poważnego kryzysu, kiedy widoczna jest potrzeba koordynacji pomiędzy krajami Unii Europejskiej na szczeblu politycznym. Może on także zostać aktywowany na prośbę jednego z krajów członkowskich, a także w sytuacji powołania się na tzw. klauzulę solidarności (art. 222 TFUE)[2]. Poziom aktywacji mechanizmu IPCR winien być dostosowany do aktualnej sytuacji. Możliwe są trzy poziomy: tryb monitorowania, tryb wymiany informacji i pełna aktywacja IPCR. Obecnie IPCR aktywowany jest w pełnym trybie w odniesieniu do kryzysu sytuacji migracyjnej a także wojny w Ukrainie.

Pełna aktywacja IPCR wiąże się z przygotowywaniem propozycji działań w odniesieniu do unijnej odpowiedzi na daną sytuację, przygotowaną na spotkaniu roboczym pod przewodnictwem prezydencji. Decyzje wypracowane na spotkaniach roboczych są przedkładane Komitetowi Stałych Przedstawicieli (Comité des représentants permanents, COREPER), a następnie Radzie.

W wypadku zdarzeń grożących dalekosiężnymi skutkami dla państw członkowskich istnieje także możliwość zastosowania Klauzuli Wzajemnej Obrony (art. 42.7 Traktatu o Unii Europejskiej, TUE). Klauzula ma zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy państwo członkowskie stanie się ofiarą „napaści zbrojnej” na jego terytorium. Napaść musi zostać przeprowadzona z zewnątrz, czyli spoza terytorium państw członkowskich, gdyż art. 42 TFUE może stanowić podstawę jedynie zewnętrznych działań Unii. W przeciwieństwie do sytuacji wskazanych w art. 222 TFUE, obowiązek pomocy na podstawie art. 42 ust. 7 TUE mają wyłącznie państwa członkowskie (taki obowiązek nie został natomiast nałożony na Unię). Te traktatowe zapisy służą dwóm podstawowym funkcjom. Z jednej strony wyrażają formalne zobowiązanie sygnatariuszy do wzajemnej pomocy, a z drugiej są przesłaniem dla potencjalnego agresora, że wrogie działania mogą spotkać się ze zbiorową reakcją[3].

Uruchomienie klauzuli jest możliwe w sytuacji, gdy państwo członkowskie stanie się przedmiotem ataku terrorystycznego, ofiarą klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka. Klauzula nakłada obowiązek „udzielenia pomocy” zarówno na Unię (art. 222 ust. 1 TFUE) jak i na pozostałe państwa członkowskie (art. 222 ust. 2 TFUE). Napaść musi zostać przeprowadzona z zewnątrz, czyli spoza terytorium państw członkowskich, gdyż art. 42 TFUE może stanowić podstawę jedynie zewnętrznych działań Unii. W przeciwieństwie do sytuacji wskazanych w art. 222 TFUE, obowiązek pomocy na podstawie art. 42 ust. 7 TUE mają wyłącznie państwa członkowskie (taki obowiązek nie został natomiast nałożony na Unię).

W ramach polityki w dziedzinie gotowości i wspierania działań służących identyfikacji zdarzeń kryzysowych, a które wymagają reakcji politycznej na szczeblu UE w 2019 r. utworzono nowy mechanizm monitorowania kryzysowego UE: nieformalną sieć analizy sytuacji (The informal Horizon Scanning Network, HSN). Obejmuje ona ekspertów ds. ryzyka i analityków z państw członkowskich, służb Komisji, Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych i Sekretariatu Generalnego Rady, uczestniczących w pracach sieci na zasadzie dobrowolności. Celem HSN jest wykrywanie potencjalnych zdarzeń kryzysowych, zanim jeszcze osiągną znaczy poziom lub się wydarzą. HSN ma funkcjonować głównie w oparciu o łączność elektroniczną (za pośrednictwem platformy IPCR) oraz poprzez bezpośrednie spotkania ekspertów. Przedstawiciel Rządowego Centrum Bezpieczeństwa jest zgłoszony jako ekspert do udziału w mechanizmie HSN.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa reprezentuje Polskę na nieformalnych spotkaniach sieci Dyrektorów Generalnych centrów zarządzania kryzysowego (DG-Network of European Crisis Centres). Struktura powstała w 2021 r. z inicjatywy państw Beneluksu a do jej głównych celów należą:

Zacieśnianie współpracy pomiędzy centrami kryzysowymi państw europejskich;
wzajemne informowanie się o wyzwaniach stojących przed różnymi centrami kryzysowymi;
dzielenie się istniejącą wiedzą fachową i doświadczeniami;
aktywna i spójna współpraca w przypadku kryzysów o poważnych skutkach międzynarodowych i międzysektorowych.

[1] Art. 222. Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej: „Unia i jej Państwa Członkowskie działają wspólnie w duchu solidarności, jeżeli jakiekolwiek Państwo Członkowskie stanie się przedmiotem ataku terrorystycznego lub ofiarą klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka. Unia mobilizuje wszystkie będące w jej dyspozycji instrumenty, w tym środki wojskowe udostępnione jej przez Państwa Członkowskie”.

[2] Zob. art. 222 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ust. 2:„Jeżeli Państwo Członkowskie stało się przedmiotem ataku terrorystycznego lub ofiarą klęski żywiołowej lub katastrofy spowodowanej przez człowieka, na prośbę jego władz politycznych inne Państwa Członkowskie udzielają mu pomocy…”

[3] Art. 42 ust.7 Traktatu o Unii Europejskiej:” W przypadku gdy jakiekolwiek Państwo Członkowskie stanie się ofiarą zbrojnej agresji na jego terytorium, pozostałe Państwa Członkowskie mają w stosunku do niego obowiązek udzielenia pomocy i wsparcia przy zastosowaniu wszelkich dostępnych im środków, zgodnie z artykułem 51 Karty Narodów Zjednoczonych”.

[4] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv:OJ.L_.2013.347.01.0924.01.POL – DECYZJA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY NR 1313/2013/EU z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, art. 11.

ZAGROŻENIA HYBRYDOWE

Szczególnie widoczne w ostatnich latach są działania podejmowane zarówno przez instytucje unijne jak i poszczególne państwa członkowskie w obszarze zwalczania zagrożeń hybrydowych. Do najważniejszych instytucji oraz inicjatyw z tego obszaru należy zaliczyć:

Komórkę UE ds. syntezy informacji o zagrożeniach hybrydowych (EU Hybrid Fusion Cell);
Wydział Komunikacji Strategicznej (Strategic Communication Division) odpowiedzialny za wykrywanie dezinformacji i walkę z nią w państwach UE i Partnerstwa Wschodniego. W jego ramach funkcjonują grupy zadaniowe, w tym: poświęcona obszarowi wschodniemu (East StratCom Task Force), prowadząca dedykowany do tego portal com., ds. obszaru południowego (The Task Force South) oraz obszaru zachodnich Bałkanów (The Western Balkans Task Force);
System wczesnego ostrzegania (Rapid Alert System), który ma ułatwiać wymianę informacji w sytuacjach kryzysowych;
Ćwiczenia zarządzania kryzysowego (Parallel and Coordinated Exercise, PACE), koncentrujące się na zagrożeniach hybrydowych;
Kwestionariusz Zagrożeń Hybrydowych (Hybrid Risk Survey) pomagający lepiej zidentyfikować własne podatności na tego rodzaju zagrożenia (uczestniczą w nim również kraje spoza Unii : Gruzja, Mołdawia lub Macedonia Północna);
Centrum Przeciwdziałania Zagrożeniom Hybrydowym w Helsinkach (Hybrid Centre of Excellence) skupiające zarówno państwa UE jak i NATO;
Wspólna Deklaracja Przewodniczącego Rady Unii Europejskiej, Przewodniczącego Komisji Europejskiej i Sekretarza Generalnego NATO określająca walkę z zagrożeniami hybrydowymi jako jeden z siedmiu głównych obszarów współpracy pomiędzy dwiema organizacjami[1].

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa bierze aktywny udział w wypracowywaniu stanowiska RP prezentowanego na forum instytucji unijnych oraz ich wyspecjalizowanych grup roboczych zajmujących się tematyką hybrydową.

[1] Joint declaration on EU–NATO cooperation by President of the European Council Donald Tusk, President of the European Commission Jean-Claude Juncker, and Secretary General of NATO Jens Stoltenberg,The Council of the European Union, 10.07.2018.

ROLA RCB

Ustawowe zadania Rządowego Centrum Bezpieczeństwa korespondują z podstawowymi obszarami działań UE w dziedzinie zarządzania kryzysowego. Obszary te obejmują:

Zapewnienie wymiany informacji w ramach systemu zarządzania kryzysowego pomiędzy UE a narodowymi centrami zarządzania kryzysowego w państwach członkowskich tej organizacji. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa jest jednym z krajowych punktów kontaktowych, zapewniających szybki obieg informacji w sytuacjach kryzysowych w ramach procedur koordynacji IPCR oraz CECIS;
Współpracę z UE i państwami członkowskimi w zakresie ochrony europejskiej infrastruktury krytycznej oraz wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk odnośnie do ochrony krajowej infrastruktury krytycznej. Odbywa się to w ramach Europejskiego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej (European Programme for Critical Infrastructure Protection, EPCIP), na podstawie dyrektywy Rady 2008/114/WE z dnia 8 grudnia 2008 r. która określa proces rozpoznawania i wyznaczania europejskiej infrastruktury krytycznej. Jednocześnie zapewnia ona wspólne podejście do oceny potrzeb w zakresie poprawy ochrony tej infrastruktury. Rolę koordynatora tych działań, jako krajowy punkt kontaktowy, pełni Rządowe Centrum Bezpieczeństwa;
Współpracę z właściwymi podmiotami na poziomie narodowym w ramach procesu opracowywania opinii i stanowisk Rządu Rzeczypospolitej Polskiej do projektów dokumentów UE, odnoszących się do zarządzania kryzysowego;
Udział w badaniach, projektach, pracach grup roboczych, względnie zespołów eksperckich o tematyce zarządzania kryzysowegoGłównym ich celem jest wymiana doświadczeń oraz dobrych praktyk w zakresie analizy i oceny ryzyka w poszczególnych państwach członkowskich;
Realizację zapisów w ramach decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1313/2013/EU z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności, na podstawie jawnego wyciągu z Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego[2] opracowana zostanie krajowa ocena ryzyka[3].

Ponadto RCB monitoruje prace:

Horyzontalnej Grupy Roboczej ds. Wzmacniania Odporności i Przeciwdziałania Zagrożeniom Hybrydowym;
Grupy Roboczej Ad Hoc ds. gotowości, zdolności reagowania i odporności na przyszłe kryzysy;
Grupy roboczej ds. terroryzmu (Working Party on Terrorism, TWP), w której wiodącą rolę pełni Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
Komitetu Ochrony Ludności (Civil Protection Committe,CPC), w którym wiodącą rolę pełni Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej;
Grupy roboczej ds. ochrony ludności (Working Party on Civil Protection, PROCIV),w której wiodącą rolę pełni Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej;
Grupy ad hoc instrumentów finansowych w obszarze spraw wewnętrznych (azyl, migracje, granice, współpraca policyjna, zapobieganie i zwalczanie przestępczości, zarządzanie kryzysowe), gdzie wiodącą rolę pełni Ministerstwo Spraw Wewnętrznych;
Komitetu ds. Cywilnych Aspektów Zarządzania Kryzysowego (Committee for Civilian Aspects of Crisis Management,CIVCOM), w którym wiodącą rolę pełni Stałe Przedstawicielstwo RP przy UE.

[1] http://register.consilium.europa.eu/doc/srv?l=EN&f=ST%2015505%202009%20REV%201;

http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/policies/crisis-and-terrorism/securing-dangerous-material/index_en.htm

[2] Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa narodowego. Głównymi celami Raportu jest wskazanie najważniejszych zagrożeń bezpieczeństwa państwa oraz dokonanie ocena ich ryzyka. Dokument zawiera również cele strategiczne oraz przedsięwzięcia jakie powinny zostać zrealizowane aby zminimalizować możliwość wystąpienia zagrożeń lub ich skutków.

[3] Zgodnie z decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1313/2013/EU z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności Państwa Członkowskie mają posiadać zdolność zarządzania ryzykiem oznaczającą umiejętność zmniejszenia ryzyka, dostosowania się do ryzyka lub ograniczenia ryzyka, w szczególności jego skutków i prawdopodobieństwa klęski lub katastrofy zidentyfikowanego w przeprowadzonej przez to państwo lub regiony ocenie ryzyka do poziomu akceptowanego w tym państwie członkowskim. Zdolność zarządzania ryzykiem jest oceniana pod względem potencjału technicznego, finansowego oraz administracyjnego w zakresie: przeprowadzenia: a) odpowiednich ocen ryzyka; b) odpowiedniego planowania zarządzania ryzykiem do celów zapobiegania ryzyku i zapewniania gotowości; oraz c) podjęcia odpowiednich środków zapobiegania ryzyku i zapewniania gotowości.

ĆWICZENIA ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO

Bardzo ważnym elementem współpracy RCB ze strukturami UE oraz innymi państwami członkowskimi są unijne ćwiczenia zarządzania kryzysowego EU Hybrid Exercise – Multilayer (Parallel and Coordinated Exercise, PACE). Są to ćwiczenia odbywające się w kontekście rozwoju Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa UE, której integralną częścią jest Wspólna Polityka Bezpieczeństwa i Obrony zdefiniowana i opisana w Traktacie o Unii Europejskiej (TUE) w art. 41-46[1]. Zapoczątkowane zostały one w 2018 roku – docelowo mają odbywać się cykliczne, ostatnia edycja odbyła się w 2022 r. Głównym założeniem ćwiczeń jest testowanie funkcjonowania unijnych mechanizmów reagowania kryzysowego, jak również zwiększenie zdolności reakcji UE na zagrożenia hybrydowe. Ćwiczenia te mają na celu także wzmocnienie współpracy z NATO[2]. Uczestnikami są instytucje i agencje unijne jak również państwa członkowskie. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa pełni funkcję koordynatora ćwiczeń w skali naszego kraju oraz w relacjach ze strukturami UE.

[1] W rozdziale 2 sekcja 2 tytuł V („Postanowienia dotyczące wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony”), a także w protokołach 1, 10 i 11 oraz deklaracjach 13 i 14.

[2] Zgodnie z Joint Declaration By The President Of The European Council, The President Of The European Commission, And The Secretary General Of The North Atlantic Treaty Organization, z dn. 8 lipca 2016 r.

WSPÓŁPRACA DWUSTRONNA I REGIONALNA

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa prowadzi dwustronną współpracę z podmiotami odpowiedzialnymi (na poziomie centralnym) za zarządzanie kryzysowe w innych państwach. Naszymi kluczowymi partnerami są państwa sąsiednie, w tym przede wszystkim te, które są członkami NATO i UE. Z punktu widzenia zarządzania kryzysowego współpraca bilateralna jest szczególnie istotna ze względu na obszary wzajemnego oddziaływania. Chodzi, w szczególności, o wyzwania związane z ryzykiem i prawdopodobieństwem wystąpienia zagrożeń o charakterze transgranicznym oraz likwidacją ich skutków, jak np. w przypadku powodzi. Przedmiotem zainteresowania w kontaktach dwustronnych jest wymiana informacji i doświadczeń w obszarze zarządzania kryzysowego, przeciwdziałania zagrożeniom CBRN, ochrony ludności, ochrony infrastruktury krytycznej, szkoleń oraz ćwiczeń. Kolejnym ważnym celem jest promowanie rozwiązań legislacyjno-organizacyjnych związanych z koordynacją zarządzania kryzysowego na poziomie narodowym. Przykładem jest współpraca z Dyrekcją Generalną ds. Zarządzania Kryzysowego i Ochrony Cywilnej w Federalnym MSW Niemiec. W niemieckiej administracji rządowej Dyrekcja ta wykonuje zadania podobne do tych, jakie Rządowe Centrum Bezpieczeństwa realizuje w Polsce.

Celem współpracy Rządowego Centrum Bezpieczeństwa z odpowiednikami w państwach trzecich jest m.in. promowanie polskiego modelu systemu zarządzania kryzysowego. Przykładem może być tu nawiązanie kontaktów z Ministerstwem Spraw Nadzwyczajnych Ukrainy, które w tym kraju, odpowiada za zarządzanie kryzysowe na poziomie centralnym. Jest to dobry początek do dalszej współpracy, tym bardziej, że Ukraina, w ramach reformy systemu reagowania kryzysowego, jest zainteresowana skorzystaniem z polskich wzorców i doświadczeń.