"Lubelska Natura 2000 – wdrażanie planów zadań ochronnych"
Informacje ogólne
Tytuł projektu: „Lubelska Natura 2000 – wdrażanie planów zadań ochronnych”
Działanie: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 Priorytet II - Ochrona środowiska w tym adaptacja do zmian klimatu Działanie 2.4 – Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna
Umowa o dofinansowanie Nr POIS.02.04.00-00-0024/16-00 z dnia 27 października 2016 r.
Całkowita wartość dofinansowania wynosi 2 669 918,00 zł,
Dofinansowanie UE wynosi 2 269 430,30 zł,
Czas realizacji: 1 stycznia 2017 roku - 31 grudnia 2020 roku.
Cel projektu: Celem projektu jest utrzymanie i restytucja kluczowych dla różnorodności biologicznej gatunków i siedlisk, poprzez realizację zadań ukierunkowanych na uzyskanie lepszego stanu ochrony, a także budowanie dobrych partnerskich relacji gwarantujących godzenie interesów i uniknięcie konfliktów. Cel ten będzie osiągany poprzez cele operacyjne dotyczące poprawy stanu siedlisk otwartych zagrożonych w wyniku sukcesji ekologicznej, restytucji ostatnich w UE gatunków: żmijowca czerwonego i szczodrzeńca zmiennego, utrzymanie stabilności populacji susła perełkowanego zwiększenie efektywności rozrodczej populacji żółwia błotnego oraz rozpoznanie zasięgu i kierunków migracji, restytucja zanikających siedlisk strzebli błotnej oraz zabezpieczenie największych w woj. kolonii lęgowych nietoperzy oraz rozpoznanie ich strategicznych obszarów żerowania.
Cele operacyjne projektu:
- Poprawa stanu zachowania wybranych fragmentów półnaturalnych siedlisk otwartych zagrożonych w wyniku sukcesji ekologicznej. Działania będą realizowane na terenie obszarów N2000: Bystrzyca Jakubowicka PLH060096, Posadów PLH060073, Żurawce PLH060029 i Torfowiska Chełmskie PLH060023. Na pierwszym z obszarów zachodzi pilna potrzeba odtworzenia właściwych warunków siedliskowych muraw kserotermicznych zarastających roślinnością drzewiastą i ekspansywną roślinnością zielną. Zagrożona jest występująca tam ważna w skali regionu populacja miłka wiosennego. Zabiegi ochronne w obszarze Posadów służą powiększeniu cennego siedliska muraw poprzez wycinkę płatów zakrzaczeń. Zadanie posiada wartość dodaną, gdyż będzie służyło ochronie dziedzictwa kulturowego - układu średniowiecznego grodziska, a przez to kreowaniu pozytywnego wizerunku sieci Natura 2000 poprzez pogodzenie wymogów ochrony przyrody z interesem lokalnych społeczności. W obszarze Żurawce zabiegi ochronne są prowadzone od 2010 r. i przerwanie ich spowoduje utratę dotychczasowego efektu, jakim jest częściowe przywrócenie i utrzymanie otwartego charakteru cennych muraw kserotermicznych z rzadkimi roślinami, np. Orchis purpurea, O. militaris, Gentiana cruciata, Muscari comosum, Orobanche sp.. W obszarze Torfowiska Chełmskie konieczne jest zachowanie specyficznej w skali Europy mozaiki zbiorowisk torfowiskowych i kserotermicznych. W wyniku sukcesji znaczna część siedlisk otwartych ulega przekształceniu. Dla zachowania specyfiki przyrodniczej obszaru niezbędne jest usunięcie drzew i krzewów na murawach kserotermicznych, łąkach trzęślicowych i torfowiskach nakredowych.
- Restytucja ostatnich w UE populacji gatunków muraw kserotermicznych: żmijowca czerwonego i szczodrzeńca zmiennego. W woj. lubelskim zlokalizowane są jedyne w UE stanowiska żmijowca czerwonego oraz szczodrzeńca zmiennego. Działania będą prowadzone w obszarach Natura 2000: Posadów PLH060073, Dobużek PLH0600 i Zachodniowołyńska Dolina Bugu PLH060035. Ochrona ww. gatunków jest niezwykle ważna dla zachowania bioróżnorodności florystycznej oraz utrzymania unikalnych siedlisk, na których występują. Aktualnie populacja żmijowca jest skrajnie mało liczna, a jej przetrwanie uzależnione jest od zasilania osobnikami pochodzącymi z uprawy ex situ Inwentaryzacja stanowisk żmijowca (Czumów/Gródek i Dobużek) i szczodrzeńca (Gródek), przeprowadzona przez Ogród Botaniczny UMCS (2015), wykazała 68 osobników żmijowca, łącznie z wsiedlonymi (jednak nadal jest zbyt mała produkcja kwiatostanów i naturalnych siewek) i 576 krzewów szczodrzeńca (w większości na gruntach zagrożonych zniszczeniem, następuje zmniejszenie zajmowanej powierzchni w obrębie murawy). Tak nieliczna populacja żmijowca nie zapewnia żywotności i przetrwania tego gatunku. Zagrożeniem dla szczodrzeńca jest zgrupowanie osobników na małej powierzchni (w 3 płatach), dodatkowo narażonej na zniszczenie w wyniku użytkowania rolniczego sąsiednich działek (konieczność zasilenia populacji w celu powiększenia areału występowania w obrębie murawy kserotermicznej).
- Utrzymanie dobrego stanu siedlisk oraz poprawa żywotności (stabilności) populacji susła perełkowanego. Zabiegi ochronne prowadzone będą w obszarach Natura 2000: Popówka PLH060016, Gliniska PLH060006, Hubale PLH060008, Suśle Wzgórza PLH060019, Wygon Grabowiecki PLH060027, Pastwiska nad Huczwą PLH060014, Świdnik PLH060021. Suseł perełkowany jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem w skali kraju i UE. Kolonie susła zasiedlają siedliska z niską roślinnością (pastwiska, suche łąki), które wymagają stałych działań ochronnych. Wynika to z niekorzystnej dla gatunku sytuacji w rolnictwie, spowodowanej zaprzestaniem kośno-pastwiskowego użytkowania siedlisk trawiastych.
- Zwiększenie efektywności rozrodczej populacji żółwia błotnego na stanowiskach w Lasach Sobiborskich. W obszarze Natura 2000 Lasy Sobiborskie PLH060043 (i w jego otoczeniu) występuje największa w Europie Środkowej populacja żółwia błotnego. Projekty reintrodukcji tego gatunku w Polsce opierają się na zasobach tej populacji. Zachowanie jej w dobrym stanie wymaga zabiegów ochronnych ze względu na duże straty w lęgach oraz ubytek miejsc lęgowych w wyniku sukcesji (Kurek i in. 2014). Zwiększanie sukcesu reprodukcyjnego żółwia realizowane jest przez mechaniczne zabezpieczanie gniazd oraz utrzymywanie właściwego nasłonecznienia lęgowisk.
- Rozpoznanie zasięgu populacji żółwia błotnego oraz potencjalnych kierunków migracji osobników. Wykorzystując nowoczesne metody badawcze (telemetria i e-DNA) planuje się rozpoznanie zasięgu populacji żółwia oraz kierunków migracji osobników (gł. w kierunku N i W), w celu lepszego planowania strategii ochrony gatunku oraz pogodzenia jej z wymogami gospodarki leśnej.
- Restytucja zanikających siedlisk strzebli błotnej na Lubelszczyźnie. Planowane w projekcie działania dotyczą stanowisk w obszarach Natura 2000 Lasy Sobiborskie PLH060043 i Jeziora Uściwierskie PLH060009. W ramach projektu podejmowane będą działania mające na celu odtworzenie siedliska strzebli poprzez pogłębienie akwenów, w których ten gatunek występuje.
- Zabezpieczenie dwóch największych w woj. lubelskim kolonii lęgowych nietoperzy oraz rozpoznanie ich strategicznych obszarów żerowania. Nietoperze przystosowały się do życia w środowisku antropogenicznie przekształconym, ale też z powodu nadmiernej antropopresji narażone są na zanikanie. Na miejsca rozrodu, zimowania lub schronienia wybierają one zwykle obiekty powstałe w wyniku działalności człowieka, co może generować konflikty społeczne. Taka sytuacja występuje w przypadku dwóch największych w woj. lubelskim kolonii rozrodczych nocka dużego, dla ochrony którego utworzono obszary N2000: Puławy PLH060055 i Opole Lubelskie PLH060054. Kolonie te wykorzystują strych domu dziecka w Puławach oraz szkoły średniej w Opolu Lubelskim. Konsekwencją funkcjonowania kolonii jest odkładanie się warstwy guana, co może być uciążliwe dla ludzi ze względów zapachowych i sanitarnych. W celu wyeliminowania konfliktów z użytkownikami obiektów oraz zapewnienia bezpieczeństwa kolonii konieczne są działania służące łagodzeniu negatywnego wpływu na budynki oraz korzystającą z nich młodzież (usuwanie guana, zabezpieczanie folią, wymiana drzwi). W ramach projektu planuje się również uzupełnienie stanu wiedzy o strategicznych terenach żerowiskowych tych kolonii. Pozwoli to na zweryfikowanie wcześniej wyznaczonych obszarów żerowania nietoperzy, stanowiących obszary leśne włączone do sieci Natura 2000 bez przeprowadzenia szczegółowego rozpoznania.