Plany zadań ochronnych

Plany zadań ochronnych sporządza się i realizuje dla obszarów Natura 2000. Dokument powstaje w ciągu 6 lat od ustanowienia obszaru specjalnej ochrony ptaków lub zatwierdzenia przez Komisję Europejską obszaru mającego znaczenie dla Wspólnoty. Plan zadań ochronnych można sporządzać także dla obszaru zaproponowanego Komisji Europejskiej, jako obszar mający znaczenie dla Wspólnoty. Planu nie sporządza się dla obszaru Natura 2000 lub jego części, dla którego ustanowiono plan ochrony, lub który pokrywa się z krajową formą ochrony przyrody albo obszarem będącym w zarządzie nadleśnictwa, których dokumenty planistyczne uwzględniają zakres planu zadań ochronnych, a także znajdującego się na obszarach morskich.

Projekt planu sporządza sprawujący nadzór nad obszarem (zwykle regionalny dyrektor ochrony środowiska, niekiedy dyrektor parku narodowego). W procedurze tej konieczny jest udział osób i podmiotów prowadzących działalność w obrębie siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000, a także możliwość wnoszenia uwag i wniosków ze strony ogółu społeczeństwa.

Regionalny dyrektor ochrony środowiska ustanawia plan na okres 10 lat, w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia, kierując się koniecznością utrzymania i przywracania do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000. Plan zadań ochronnych może być zmieniony, jeżeli wynika to z potrzeb ochrony tych siedlisk przyrodniczych lub gatunków roślin i zwierząt.

Planowanie ochrony dla obszaru Natura 2000 lub jego części może być pogłębione przez sporządzenie bardziej szczegółowego planu ochrony.

Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 zawiera:

opis granic obszaru i mapę obszaru Natura 2000;
identyfikację istniejących i potencjalnych zagrożeń dla zachowania właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt i ich siedlisk będących przedmiotami ochrony;
cele działań ochronnych;
określenie działań ochronnych ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie i obszarów ich wdrażania, w tym w szczególności działań dotyczących: ochrony czynnej siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk; monitoringu stanu przedmiotów ochrony oraz monitoringu realizacji celów; uzupełnienia stanu wiedzy o przedmiotach ochrony i uwarunkowaniach ich ochrony;
wskazania do zmian w istniejących studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, planach zagospodarowania przestrzennego województw oraz planach zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej dotyczące eliminacji lub ograniczenia zagrożeń wewnętrznych lub zewnętrznych, jeżeli są niezbędne dla utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000;
wskazanie terminu sporządzenia, w razie potrzeby, planu ochrony dla części lub całości obszaru.

Szczegółowy tryb sporządzania i zakres prac określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000.

Projekty planów zadań ochronnych i wydawane na ich podstawie projekty zarządzeń w sprawie ustanowienia planów zadań ochronnych, opracowanych w ramach projektu POIS.05.03.00-00-186/09 Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski, były zamieszczane w platformie informacyjno–komunikacyjnej. Narzędzie umożliwiło wspólną, zdalną pracę podczas tworzenia tych dokumentów osobom i instytucjom, które mogły wpływać lub na których działalność miał wpływ obszar Natura 2000. Ponadto, dawało zainteresowanym podmiotom możliwość wniesienia uwag lub wniosków do tych dokumentów, które aktualnie były poddawane konsultacjom społecznym, wynikającym z art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody.

Plany zadań ochronnych (PZO) tworzą podstawę do prowadzenia właściwych działań ochronnych na obszarach Natura 2000 w Polsce. Dzięki opracowaniu PZO możliwe jest przede wszystkim:

zidentyfikowanie istniejących i potencjalnych zagrożeń mających wpływ na stan zachowania przedmiotów ochrony;
określenie działań mających na celu utrzymanie bądź odtworzenie właściwego stanu ochrony chronionych siedlisk i gatunków ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za realizację tych działań;
podsumowanie dostępnej wiedzy o obszarach i ich przedmiotach ochrony;
ustalenie systemu monitoringu, zarówno skutków realizacji działań ochronnych, jak i stanu zachowania siedlisk przyrodniczych i gatunków będących przedmiotami ochrony;
podniesienie jakości stosowania procedur w ramach prowadzonych ocen oddziaływania na środowisko, związanych z oddziaływaniem planowanych przedsięwzięć na obszary Natura 2000;
wskazanie zmian koniecznych do wprowadzenia w dokumentach planistycznych (m.in. studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, itp.) w celu eliminacji lub ograniczenia zagrożeń dla utrzymania bądź odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt będących przedmiotami ochrony;
ułatwienie wdrażania programów rolnośrodowiskowych oraz uregulowanie zagadnień związanych z zalesieniami na obszarach Natura 2000, jak również kontrolowanie stosowania tzw. zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance), oznaczającej powiązanie wysokości uzyskiwanych przez rolników płatności bezpośrednich ze spełnianiem przez nich określonych wymogów, dotyczących utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej.

Przygotowywanie planów zadań ochronnych, ich zawartość i efektywne wdrażanie jest możliwe dzięki sprawnej komunikacji pomiędzy:

nadzorującym funkcjonowanie obszarów Natura 2000 w Polsce (Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska);
sprawującymi nadzór nad poszczególnymi obszarami - ustanawiającymi w drodze zarządzenia plany zadań ochronnych (regionalni dyrektorzy ochrony środowiska);
interesariuszami na danym obszarze (m.in. nadleśnictwa, lokalne samorządy, regionalne zarządy gospodarki wodnej, wojewódzkie zarządy melioracji i urządzeń wodnych, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, organizacje pozarządowe, placówki naukowe, rolnicy, przedsiębiorcy, przedstawiciele mieszkańców).

Społeczna formuła powstawania planów zadań ochronnych oparta jest na dwóch filarach. Jednym z nich jest warsztatowa forma pracy, realizowana dzięki tworzonym na potrzeby opracowania planów tzw. Zespołom Lokalnej Współpracy (ZLW), tworzonych przez wspomniane instytucje i zainteresowane strony. Zespoły spotykają się najczęściej kilka razy i analizują kolejne rozdziały powstających projektów planów oraz dyskutują poszczególne zapisy w nich zawarte. Taki sposób sporządzania PZO daje możliwość zapoznania się z oczekiwaniami różnych środowisk w odniesieniu do powstających dokumentów. Ważny jest udział w warsztatach przedstawicieli wszystkich zainteresowanych stron oraz aktywne tworzenie projektu planu. W każdym z przypadków istotna jest również - pomiędzy samymi warsztatami - praca koordynatora danego PZO.

Drugim filarem projektu jest platforma informacyjno-komunikacyjna (PIK) - aplikacja internetowa zaprojektowana, wykonana i wdrożona w ramach projektu, która kompleksowo wspiera proces opracowywania PZO dla obszarów Natura 2000. Zdalny dostęp do platformy ułatwia i usprawnia prace zespołów oraz umożliwia wnoszenie uwag i wniosków do projektu planu każdemu obywatelowi, w ramach ustawowych konsultacji społecznych, niezależnie od miejsca jego pobytu.

Realizacja ww. projektu na terenie województwa lubelskiego obejmuje sporządzenie projektów planów zadań ochronnych dla następujących obszarów Natura 2000:

Dolina Tyśmienicy PLB060004
Lasy Janowskie PLB060005
Lasy Parczewskie PLB060006
Lasy Strzeleckie PLB060007
Puszcza Solska PLB060008
Ostoja Tyszowiecka PLB060011
Roztocze PLB060012
Dolina Górnej Łabuńki PLB060013
Uroczysko Mosty-Zahajki PLB060014
Zbiornik Podedwórze PLB060015
Zlewnia Górnej Huczwy PLB060017
Dolina Szyszły PLB060018
Ostoja Nieliska PLB060020
Dolina Sołokiji PLB060021
Małopolski Przełom Wisły PLB140006
Debry PLH060003
Gliniska PLH060006
Gościeradów PLH060007
Hubale PLH060008
Jeziora Uściwierskie PLH060009
Krowie Bagno PLH060011
Pastwiska nad Huczwą PLH060014
Płaskowyż Nałęczowski PLH060015
Popówka PLH060016
Suśle Wzgórza PLH060019
Świdnik PLH060021
Święty Roch PLH060022
Torfowisko Sobowice PLH060024
Dolina Sieniochy PLH060025
Wygon Grabowiecki PLH060027
Izbicki Przełom Wieprza PLH060030
Uroczyska Lasów Janowskich PLH060031
Poleska Dolina Bugu PLH060032
Dobromyśl PLH060033
Uroczyska Puszczy Solskiej PLH060034
Zachodniowołyńska Dolina Bugu PLH060035
Dobużek PLH060039
Dolina Łętowni PLH060040
Łąki nad Szyszłą PLH060042
Lasy Sobiborskie PLH060043
Przełom Wisły w Małopolsce PLH060045
Podpakule PLH060048
Terespol PLH060053
Opole Lubelskie PLH060054
Puławy PLH060055
Drewniki PLH060059
Komaszyce PLH060063
Dolina Krzny PLH060066
Wierzchowiska PLH060069
Brzeziczno PLH060076
Kamień PLH060076
Polichna PLH060078
Świeciechów PLH060082
Dolina Górnej Siniochy PLH060086
Kornelówka PLH060091
Niedzieliski Las PLH060092
Jelino PLH060095
Bystrzyca Jakubowicka PLH060096
Dolina Dolnej Tanwi PLH060097
Wrzosowisko w Orzechowie PLH060098
Uroczyska Lasów Strzeleckich PLH060099
Tarnoszyn PLH060100
Horodyszcze PLH060101
Dolina Wolicy PLH060103
Maśluchy PLH060105
Obuwik w Uroczysku Świdów PLH060106
Ostoja Parczewska PLH060107