Balsam kapucyński
03.06.2018
Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych w dniu 2007-02-28 w kategorii Napoje produkty w woj. małopolskim
Wygląd:
Produkt o konsystencji płynnej, barwie ciemnobursztynowej.
Kształt:
Jako ciecz przyjmuje kształt naczynia, w którym się znajduje.
Rozmiar:
W zależności od naczynia w jakim się znajduje.
Barwa:
Barwa ciemnobursztynowa wpadająca w brąz.
Konsystencja:
Konsystencja płynna, klarowna. Osad lub zmętnienie są naturalne.
Smak:
Intensywny zapach żywiczno-miodowo-ziołowy ze słabo wyczuwalną nutą alkoholu. Smak złamanej goryczy z silnie wyczuwalnym smakiem ziół i żywic oraz słabo wyczuwalnym smakiem alkoholu.
Tradycja:
Tradycja wytwarzania balsamu kapucyńskiego sięga dwóch wieków. Jego produkcja rozpoczęła się w Czechach, w praskim klasztorze Ojców Kapucynów. Czescy Kapucyni według ustnego przekazu, otrzymali recepturę od lekarza, który powierzył im ją po śmierci swojej żony. Około 100 lat temu receptura balsamu została przekazana członkom zakonu Kapucynów w Krakowie, którzy od tego czasu zajmują się jego produkcją i rozprowadzaniem balsamu.
Tradycja głosi, że receptura balsamu została ofiarowana krakowskim Kapucynom z wdzięczności za ocalenie życia rannemu w I wojnie światowej czeskiemu Kapucynowi, którym zaopiekowali się bracia z Krakowa. Pierwsze posiadane przez zakon źródła pisane pochodzą z początku XX wieku. Balsam wymieniany jest w księgach kasowych klasztoru od roku 1930, poprzez 1931 i 1935. Miesięcznik OO. Kapucynów Wzlot Seraficki z lutego 1936 roku zamieścił reklamę balsamu kapucyńskiego: „Kapucyński balsam, wszystkie bóle koi, spróbuj – przekonaj się sam; próżno teraz lekarz o pacjentach roi, kapucyński balsam wszystkie bóle koi (…) Zamów przeto zaraz!”.
W okresie międzywojennym, odpowiednik dzisiejszego Urzędu Skarbowego zażądał od Kapucynów opłacenia podatków z tytułu produkcji balsamu. Ponieważ środki ze sprzedaży balsamu przeznaczone były na budowę i utrzymanie seminarium, pierwszy Kapelan Legionów, Kapucyn o. Kosma Lenczowski udał się do Marszałka Józefa Piłsudskiego, który skutecznie interweniował w tej sprawie.
Bracia zakonni pamiętają ustne przekazy starszych zakonników, którzy opowiadali im już w czasie nowicjatu o wielkiej popularności balsamu. Świadczyły o tym liczne zamówienia trunku, nie tylko z Polski. Balsam kapucyński wysyłany był m.in. do Stanów Zjednoczonych i Australii. Rosnąca popularność balsamu doprowadziła do podjęcia decyzji o rozpoczęciu produkcji na większą skalę. W 2005 roku powołano Kościelny Zakład Wytwórczo-Handlowy Manufaktura Kapucynów. Wyremontowano dawną stolarnię klasztorną, zmieniając ją na zakład produkujący wyłącznie kapucyński balsam.
W okresie przedwojennym popularność balsamu była ogromna, co sprzyjało pojawianiu się podróbek. Zakonnicy wspominają kiedy to w okresie międzywojennym, Klasztor odwiedziła policja chcąc przeprowadzić kontrolę jakości balsamu.
Do wyprodukowania kapucyńskiego balsamu potrzeba m.in. zagęszczonego soku z liści aloesu, kłącza rzewienia, ekstraktu kory kruszyny, kitu pszczelego, korzenia arcydzięgla, miodu, wody, spirytusu 95, wody. Przygotowanie balsamu rozpoczyna się od zalania składników spirytusem etylowym w oddzielnych szklanych naczyniach. Płyny powinny leżakować co najmniej 2 tygodnie, w ciemnym pomieszczeniu w temperaturze nie przekraczającej 19ºC. Następnie wszystkie składniki łączy się ze sobą oraz uzupełnia filtrowaną, przegotowaną wodą o temperaturze pokojowej. Połączone składniki przelewa się do stalowej kadzi, gdzie ponownie leżakują około 1 miesiąca. W trakcie leżakowania balsam jest wielokrotnie mieszany. Na koniec balsam bez osadu zlewa się z kadzi do szklanych zbiorników, a następnie do butelek z brązowego szkła.
- Ostatnia modyfikacja:
- 22.08.2019 13:03 Sławomir Mucha
- Pierwsza publikacja:
- 17.01.2019 09:30 Sławomir Mucha