Wygląd:

Dobrze wyrośnięty i upieczony bochenek chleba, o matowej powierzchni pokrytej mąką lub makiem i jednolitym spodzie.

Kształt:

Kwadratowy, prostokątny bądź okrągły.

Rozmiar:

Wielkość kwadratowego bochenka wynosi około 16x16 cm, waga ok. 1 kg, prostokątnego bochenka 16x20 cm, waga ok. 2 kg, średnica okrągłego bochenka wynosi ok. 25-35 cm, waga 1,30-1,40 kg.

Barwa:

Skórka chleba jasnobrązowa z delikatnym połyskiem, miękisz jasnoszary. Spód pokryty mąką. Wierzch może być posypany makiem lub mąką.

Konsystencja:

Skórka wierzchnia chrupiąca, miąższ gąbczasty, elastyczny. Chleb po naciśnięciu wraca do pierwotnego kształtu.

Smak:

Wyczuwalny smak i zapach zakwasu. Zapach dość intensywny charakterystyczny dla świeżego pieczywa.

Tradycja:

„W przeszłości rodzaj pożywienia mieszkańców wsi na Kielecczyźnie uzależniony był od gospodarki rolniczo-hodowlanej i zasobów środowiska naturalnego. Najważniejszą rolę odgrywały potrawy przyrządzane z produktów roślinnych (…) Wśród potraw tych znamienną rolę odgrywały chleby” (Muzeum Wsi Kieleckiej, „Lemieszka, siemieniec, gamrota… Zapomniane potrawy ludowe”). Jeszcze w latach siedemdziesiątych XX wieku raz w tygodniu wypiekano w domu od czterech do dziewięciu bochnów chleba. Piece chlebowe, w których wypiekano chleb wykonane były z cegły. Wypiekano w nich chleb żytni na zaczynie, a w późniejszych latach żytni biały z dodatkiem drożdży. Chleb wąchocki to tradycyjne pieczywo pszenno-żytnie, znane na rynku lokalnym od 1924 roku. Chleb ten wypiekany jest metodą trójfazową na naturalnym zakwasie chlebowym bez ulepszaczy, w piecu trzonowym opalanym drewnem sosnowym. Pierwotnie do wypieku chleba stosowano mąkę żytnią typ 800 oraz pszenną typ 800, obecnie takiej mąki nie ma na rynku, dlatego zastąpiono ją mąką żytnią typ 720 oraz pszenną typ 750. Mąka do wypieku pozyskiwana jest z oddalonego około 10 km młyna znajdującego się w Mircu. Chleb wąchocki posiada cechy charakterystyczne dla dobrze wyrośniętego pieczywa. Chleb ma kształt okrągły, kwadratowy lub prostokątny. Średnica okrągłego bochenka wynosi 25-32 cm, kwadratowego 16 cm, prostokątnego 16x20 cm. Waga okrągłego chleba po upieczeniu wynosi ok. 1,40 kg, kwadratowego 1 kg, a prostokątnego ok. 2 kg. Skórka wierzchnia chleba jest lekko twarda, chrupiąca, w kolorze słomkowo-herbacianym, często z posypką maku lub mąki. Spód chleba jest pokryty mąką. W przekroju barwa chleba jest jasna, miąższ gąbczasty i elastyczny. Smak i zapach jest lekko kwaskowy, charakterystyczny dla świeżego chleba z domowego wypieku.