Wygląd:

Podłużny bochenek chleba, z brązową chropowatą, pokrytą cienką warstwą mąki skórką.

Kształt:

Prostokątny, trapezowaty.

Rozmiar:

Chleb o wadze od 0,45 do 2 kg.

Barwa:

Brązowa do ciemnobrązowej, miękisz szary.

Konsystencja:

Gąbczasta, o równomiernych porach, elastyczna, po naciśnięciu wraca do pierwotnego stanu bez uszkodzenia struktury.

Smak:

Smak lekko kwaśny, aromatyczny, właściwy dla danego rodzaju chleba. Intensywny zapach świeżego chleba.

Tradycja:

W województwie świętokrzyskim, ze względu na słabe ziemie klasy V i VI, głównym uprawianym zbożem było żyto. Ze względu na powszechną dostępność wykorzystywano je w domowej kuchni, w tym m.in. do wypiekania chleba żytniego. Powstało wiele receptur na wypiekanie chleba z mąki żytniej, w tym też receptura na chleb żytni kielecki. Chleb ten wytwarzany jest na kwasie metodą pięciofazową z trzykrotnymi dolewkami wody. Ciasto żytnie odważa się na ręcznej wadze w kęsach, następnie kęsy są odrabiane, formowane ręcznie i umieszczane w foremkach na deskach, ażeby dojrzały. Zagarowany chleb zasadza się drewnianymi łopatami do trzykomorowego pieca. Najpierw zasadza się chleb do dolnej komory, w której jest najwyższa temperatura, a następnie przerzuca do komory wyższej o niższej temperaturze. Po upieczeniu łopatami wysadza się chleb na drewniane półki. Dzięki unikalnej recepturze chleb żytni ma doskonały smak, lekko kwaśny, wilgotny i wspaniały zapach. Do dzisiaj wypiekany jest w ceramicznym piecu z cegły szamotowej, który służy nieprzerwanie od 1946 roku.