Czarnina kujawska
03.06.2018
Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych w dniu 2010-01-18 w kategorii Gotowe dania i potrawy w woj. kujawsko-pomorskim.
Wygląd:
Zawiesista ciecz (zupa).
Barwa:
Od brunatnej do brązowej, z widocznymi oczkami tłuszczu.
Konsystencja:
Niezbyt gęsta, zawiesista ciecz.
Smak:
Kwaśno-słodki, zarówno w smaku jak i w zapachu wyraźnie czuć korzenny aromat cząbru.
Tradycja:
Tradycyjne pożywienie na Kujawach zbliżone było do pożywienia w sąsiednich regionach. M. Polakiewicz w książce „Tradycyjne pożywienie ludowe w północnej Polsce” z 1980 roku pisze: „Starą, tradycyjną, powszechnie znaną potrawą, w północnej Polsce bardzo lubianą i gotowaną przeważnie na święta i uroczystości rodzinne, jest czernina”. J. Bohdanowicz w oparciu o badania do Polskiego Atlasu Etnograficznego tak pisze o tradycyjnej polewce z krwi: „Obok polewki z mąki bardzo ciekawy zasięg występowania mają przyrządzane z krwi tzw. szary barszcz, jucha wzgl. czernina (…)”. Do nielicznych, charakterystycznych potraw kujawskich zalicza się właśnie czarninę (czerninę). „Potrawą z krwi o starej tradycji jest czernina. Do gotowania jej chętniej używają krwi z drobiu (…). W Sędzinie np. gotują czerninę następująco: najpierw gotują rosół z kaczego mięsa, następnie do niego wlewają krew zmieszaną z octem i mąką, dawniej żytnią obecnie pszenną, dodają jeszcze octu do smaku, pieprzu, soli, combru, jabłek i śliwek. (…) W Pieraniach do czerniny dodaje się klusek kładzionych (…)” (M. Polakiewicz, „Tradycyjne pożywienie ludowe w północnej Polsce”, Toruń 1980). Czarnina była jednym z głównych dań podawanych podczas obrządku weselnego: „W XIX w. obiad składał się m.in. z jednej z następujących zup: czarniny, rosołu lub barszczu”. „Mały obiad podawany był zaraz po powrocie z kościoła. Oprócz różnego rodzaju mięs, np. gotowany drób, pieczona wieprzowina, gości częstowano jedną z zup (rosołem lub czarniną)” (D. Kalinowska, „Tradycyjne pożywienie ludowe na Kujawach”). Z czarniną i weselem związane jest przysłowie: „A żeby ci żużel w czerninę wpadł” – tak mówili ci, których nie proszono na wesela. Tradycyjnie na Kujawach czarninę podaje się z kluskami ziemniaczanymi, kiedyś składnikiem tychże klusek była mąka żytnia, dzisiaj również pszenna: „Czarnina to rodzaj polewki zaprawionej krwią z drobiu, na Kujawach najczęściej z kaczek. Już w czasach Kolberga występowała jako główne danie obiadowe, podawane z kluskami (…) z dodatkiem gruszek. Przygotowuje się ją przeważnie na rosole z podrobów, grzbietu i szyi kaczych z włoszczyzną i suszonymi owocami (gruszkami i śliwkami) z dodatkiem majeranku i cząbru. (…) Do czarniny podawany jest grubo krojony makaron lub kluski kładzione, kluski ziemniaczane (…)” (D. Kalinowska, G. Szelągowska, „Smaki Pomorza i Kujaw. Subiektywna, etnograficzna lista produktów tradycyjnych”). Ta sama autorka podaje przepis na czarninę: „Ugotować rosół z kaczego mięsa, z dodatkiem włoszczyzny, a następnie wlać krew kaczą zmieszaną z octem i mąką (dobrze jest dodać do mąki pszennej 1 łyżkę mąki ziemniaczanej, aby się zupa nie zwarzyła). Czerninę można przyrządzać na dwa sposoby: z przyprawami i bez nich. Do najważniejszych przypraw dodawanych do czerniny należą: suszone gruszki i śliwki, majeranek, czomber oraz cukier do smaku (…). Czerninę podaje się najczęściej z kluskami ziemniaczanymi (…)”.
- Ostatnia modyfikacja:
- 21.09.2018 12:07 Sławomir Mucha
- Pierwsza publikacja:
- 21.09.2018 12:07 Sławomir Mucha