Celem działania Rolnictwo ekologiczne jest wspieranie dobrowolnych zobowiązań rolników, którzy podejmują się utrzymać lub przejść na praktyki i metody rolnictwa ekologicznego określone w przepisach unijnych dotyczących produkcji ekologicznej.

Działanie Rolnictwo ekologiczne jest jednym z działań PROW 2014-2020, a podstawą do jego wdrażania jest Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Na podstawie tej ustawy (art. 45 ust. 1 pkt 1 i ust. 2) wdrożono również przepisy szczegółowe tj. rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Rolnictwo ekologiczne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (Dz. U. z 2018 r. poz. 1784 z późn. zm.), ich treść znajduje się w zakładce Legislacja.

W przypadku działania Rolnictwo ekologiczne, rolnik spełniający warunki przyznania płatności ekologicznej, podejmuje się realizacji zobowiązania ekologicznego 5-letniego, jeżeli jest to zobowiązanie podjęte przed dniem 15 marca 2021 r. lub 3-letniego, jeżeli jest to zobowiązanie podjęte po dniu 14 marca 2021 r. – w ramach dostępnych pakietów i ich wariantów i zobowiązany jest do przestrzegania w tym okresie wymogów określonych dla tych pakietów i wariantów.

Komu może zostać przyznana płatność ekologiczna?

Płatność ekologiczna może zostać przyznana rolnikowi, który:

• posiada numer identyfikacyjny (producenta);
• posiada co najmniej 1 ha UR;
• realizuje 5-letnie lub 3-letnie zobowiązanie ekologiczne;
• spełnia warunki przyznania płatności ekologicznej.

Jeżeli rolnik nie spełnia ww. warunku posiadania minimalnej powierzchni UR, może spełnić ten warunek łącznie z co najmniej jednym rolnikiem ubiegającym się o płatność ekologiczną.

Warunki i wymogi przyznania płatności ekologicznej

W ramach wszystkich pakietów rolnik jest zobowiązany do prowadzenia produkcji rolnej zgodnie z unijnymi i krajowymi przepisami dotyczącymi produkcji ekologicznej oraz do spełnienia m.in. wymogu dotyczącego wytworzenia produktów rolnictwa ekologicznego (wymóg ten nie dotyczy pakietów 5. i 11. oraz 6. i 12.).

W ramach pakietów 5. i 11., rolnik powinien posiadać zwierzęta gatunków tj. alpaki, bydło domowe, bawoły domowe, daniele, gęsi, indyki, jelenie szlachetne, kaczki, konie, kozy, króliki, kury, lamy, muły, osły, owce, perlice przepiórki japońskie, strusie afrykańskie lub świnie.

W 2024 r. nieoznakowane jeleniowate będą również uwzględniane przy przyznawaniu ww. płatności ekologicznych na podstawie składanego oświadczenia w terminie od 15 do 21 marca.

Warunek posiadania zwierząt uznaje się za spełniony również wtedy kiedy warunek ten spełnia małżonek rolnika, przy czym musi on wyrazić zgodę na przyznanie płatności ekologicznej temu rolnikowi z uwzględnieniem zwierząt, których posiadaczem jest małżonek rolnika. Ponadto, jeżeli rolnik nie spełnia ww. warunku, to może spełnić ten warunek łącznie z co najmniej jednym rolnikiem ubiegającym się o płatność ekologiczną. Jeżeli zwierzęta, które rolnik posiada nie pozwalają mu na uzyskanie płatności ekologicznej do wszystkich gruntów z uprawami paszowymi, rolnik ten może „pożyczyć” zwierzęta od innego rolnika realizującego działanie Rolnictwo ekologiczne, pod warunkiem, że w odniesieniu do tych rolników ma zastosowanie ta sama wartość współczynnika stosowanego do wyliczenia powierzchni, do jakiej mogą zostać przyznane płatności ekologiczne w ramach pakietu 5. i 11.

Płatność ekologiczna w ramach pakietów 5. i 11. tzn. do upraw paszowych jest przyznawana do powierzchni gruntów ornych zadeklarowanych we wniosku o przyznanie płatności ekologicznej w ramach tych pakietów zgodnie z zasadą proporcjonalności – rolnikowi zostanie zatem przyznana płatność ekologiczna do powierzchni nie większej niż iloraz liczby posiadanych przez rolnika zwierząt (w DJP) i współczynnika 0,3.

Współczynnik 0,3 (zmieniony z 0,5) jest stosowany dla wniosków złożonych od 2023 r. zgodnie z nowelizacją rozporządzania ekologicznego z 8 września 2023.r.

Płatność do upraw paszowych może być również przyznana rolnikowi, który nie posiada zwierząt, jeśli w danym roku prowadzi uprawę roślin bobowatych drobnonasiennych, traw lub ich mieszanek na nawóz zielony. W ciągu całego zobowiązania ekologicznego, na danej działce uprawa taka może być przeznaczona tylko raz na zielony nawóz, a w danym roku uprawy na zielony nawóz nie mogą zajmować więcej niż 25% gruntów ornych w ramach zobowiązania na gruntach ornych.

W ramach pakietów 6. i 12., rolnik zobligowany jest do posiadania zwierząt gatunków tj.: alpaki, bydło domowe, bawoły domowe, daniele, gęsi, jelenie szlachetne, konie, kozy, króliki, lamy, muły, osły lub owce w obsadzie co najmniej 0,3 DJP/ha wszystkich TUZ w gospodarstwie. Warunek ten uznaje się za spełniony również wtedy kiedy warunek ten spełnia małżonek rolnika, przy czym musi on wyrazić zgodę na przyznanie płatności ekologicznej temu rolnikowi z uwzględnieniem zwierząt, których posiadaczem jest małżonek rolnika. Ponadto, jeżeli rolnik nie spełnia warunku minimalnego poziomu obsady zwierząt, to może spełnić ten warunek łącznie z co najmniej jednym rolnikiem ubiegającym się o płatność ekologiczną, pod warunkiem, że w odniesieniu do tych rolników ma zastosowanie ten sam minimalny poziom obsady.

Dolny próg obsady 0,3 DJP/ha (zmieniony z 0,5 DJP/ha) jest stosowany dla wniosków złożonych w 2023 r. zgodnie z nowelizacją rozporządzania ekologicznego z 8 września 2023.r. .

W ramach pakietów 4. i 10. rolnik może otrzymać płatność ekologiczną zarówno do owocujących jak i jeszcze nieowocujących plantacji sadowniczych, które spełniają określone parametry jakościowe nasadzonych drzew i krzewów.

Rolnik realizujący zobowiązanie ekologiczne jest zobowiązany do posiadania planu działalności ekologicznej i prowadzenia rejestru działalności ekologicznej, zawierającego wykaz działań agrotechnicznych (w tym zastosowania nawozów i wykonania zbiegów przy użyciu środków ochrony roślin) oraz wykaz wypasów zwierząt (jeżeli wypas jest prowadzony).

Ponadto, rolnik nie może przekształcać występujących w gospodarstwie rolnym trwałych użytków zielonych i pastwisk trwałych oraz musi zachować występujące w gospodarstwie rolnym elementy krajobrazu rolniczego nieużytkowane rolniczo, tworzące ostoje przyrody, określone w planie działalności ekologicznej oraz przestrzegać innych wymogów.

Rolnik zobowiązany jest również do odpowiedniego przeznaczenia zbioru.

Premia za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą

W ramach interwencji rolnicy mogą również otrzymać do każdego hektara zgłoszonego do płatności ekologicznych dodatkową premię za prowadzenie zrównoważonej produkcji roślinno-zwierzęcej w wysokości 573 zł/ha. Warunkiem otrzymania premii będzie zapewnienie obsady zwierząt na poziomie od 0,3 DJP do 1,5 DJP na każdy hektar użytków rolnych w gospodarstwie.

Współczynnik 0,3 DJP/ha (zmieniony z 0,5) będzie stosowany dla wniosków złożonych od 2024 r. zgodnie z nowelizacją rozporządzania ekologicznego z 6 marca 2024 r.

Zobowiązanie ekologiczne

W ramach działania Rolnictwo ekologiczne rolnik może realizować 3 różne rodzaje zobowiązania ekologicznego, grupujące pakiety pod względem rodzaju wykorzystywanych użytków rolnych, tj.:

1. zobowiązanie na gruntach ornych (pakiety 1., 2., 3., 5., 7., 8., 9.,11. i warianty 4.1.2. i 10.1.2.);
2. zobowiązanie w sadach (warianty 4.1.1., 4.2., 10.1.1., 10.2.);
3. zobowiązanie na TUZ (pakiet 6. i 12.).

Rolnik może realizować jednocześnie więcej niż jedno zobowiązanie, w tym więcej niż jedno zobowiązanie tego samego rodzaju (np. dwa zobowiązania na GO). Zobowiązania ekologiczne mogą zostać podjęte w tym samym roku pod warunkiem, że są to zobowiązania innego rodzaju. Oznacza to, że zobowiązania tego samego rodzaju nie mogą być podejmowane w tym samym roku. Wyjątkiem od tej zasady jest kontynuacja realizacji takiego samego zobowiązania innego rolnika.

Kolejne zobowiązania ekologiczne, w tym zobowiązania tego samego rodzaju, mogą być podejmowane przez rolnika w każdym następnym roku z uwzględnieniem powyższej zasady.

Dotychczas wielkość obszaru objętego zobowiązaniem ekologicznym oraz miejsce realizacji tego zobowiązania nie podlegała zmianie w trakcie jego realizacji. Jedynie, w ramach zobowiązania na gruntach ornych dopuszczalna była zmiana uprawianych roślin, miejsca uprawy roślin, pakietów lub wariantów.

W 2024 r. rolnicy będą mieli możliwość zastąpienia dotychczas realizowanego zobowiązania obejmującego uprawy sadownicze (podstawowe lub ekstensywne) zobowiązaniem obejmującym uprawy na gruntach ornych (rolnicze, warzywne, zielarskie, jagodowe, paszowe).

Płatność ekologiczna jest przyznawana z zastosowaniem poniższego mechanizmu degresywności w wysokości:

• 100 % stawki podstawowej – za powierzchnię od 0,10 ha do 50 ha;
• 75 % stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 50 ha do 100 ha;
• 60 % stawki podstawowej – za powierzchnię powyżej 100 ha.

Mechanizm ten stosowany będzie w odniesieniu do łącznej powierzchni gruntów w gospodarstwie w ramach wszystkich pakietów i ich wariantów, do której przysługuje płatność ekologiczna:

1. w wysokości 100% stawki płatności - jeżeli łączna powierzchnia gruntów, do której przysługuje ta płatność, nie przekracza powierzchni 50 ha;
2. w wysokości 100% stawki płatności do pierwszych 50 ha powierzchni gruntów oraz w wysokości 75% do pozostałej powierzchni - jeżeli łączna powierzchnia gruntów, do której przysługuje ta płatność, nie przekracza powierzchni 100 ha;
3. w wysokości 100% stawki płatności do pierwszych 50 ha powierzchni gruntów, w wysokości 75% do powierzchni kolejnych 50 ha oraz w wysokości 60% do pozostałej powierzchni - jeżeli łączna powierzchnia gruntów, do której przysługuje ta płatność, przekracza 100 ha.