Projekt „Gospodarstwa opiekuńcze w rozwoju obszarów wiejskich wobec wyzwań demograficznych” (GROWID) jest realizowany od 2019 r. przez konsorcjum, w skład którego wchodzą przedstawiciele: MRiRW, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie o/Kraków, Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.

Obecni podczas dzisiejszej konferencji członkowie konsorcjum podzielili się informacjami podsumowującymi projekt.

Najważniejsze założenia projektu GROWID

Jak przypomniała wiceminister Anna Gembicka, najważniejsze dwa założenia projektu to:

• Opracowanie formuły opieki nad osobami starszymi (i innymi, potrzebującymi wsparcia) w gospodarstwach opiekuńczych, która wypełni obecną lukę w tym obszarze.
• Zapewnienie rolnikom możliwości dywersyfikacji dochodów.

Pozostałe cele projektu

– Projekt ubierze w ramy prawne coś, co już funkcjonuje w różnych formach w Polsce – powiedziała sekretarz stanu Anna Gembicka, podkreślając, że ta forma opieki nie jest czymś całkiem nowym w naszym kraju.

Wiceminister Gembicka wymieniła także jako jedno z zadań projektu deinstytucjonalizację opieki nad osobami starszymi i/lub potrzebującymi wsparcia.

– My jako resort, wyprzedzająco, poza powołaniem zespołu, zapewniamy przeprowadzenie pilotażu projektu – poinformowała sekretarz stanu.

Jak podkreślił kierownik projektu, dr hab. Piotr Nowak, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, bardzo ważnym zadaniem, które będzie zrealizowane dzięki wprowadzeniu tej formy opieki, jest prewencja. Dlatego też na gospodarstwa opiekuńcze nie należy patrzeć jako na rozwiązanie kosztowne, lecz jako na możliwość zaoszczędzenia – pozwolą uniknąć dużo większych wydatków dzięki przeciwdziałaniu poważnym problemom.

Polski model gospodarstwa opiekuńczego

W ramach prac konsorcjum nad wdrożeniem polskiego modelu gospodarstwa opiekuńczego odbyły się liczne spotkania z osobami zainteresowanymi ich prowadzeniem. Jak poinformowała dr hab. Wioletta Knapik, prof. Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, w czasie przeprowadzonych rozmów sformułowano kwestie praktyczne, które interesowały potencjalnych prowadzących takie gospodarstwa – czyli m.in.:

• Kim jest przyszły klient gospodarstw opiekuńczych? Uznano, że jest to osoba dorosła, narażona na wykluczenie społeczne.
• Jaka powinna być forma prawna gospodarstw opiekuńczych? Większość rozmówców preferowała formę fundacji.
• Czy powinna istnieć organizacja zrzeszająca gospodarstwa opiekuńcze, wspierająca rolnika kwestiach organizacyjnych? Uznano, że taka organizacja byłaby pomocna.
• Ile powinien trwać pobyt podopiecznego w gospodarstwie? Uznano, że optymalne byłoby 6 godzin, jednak czas pobytu powinien przede wszystkim być dostosowany do czasu pracy dzieci podopiecznego (żeby móc przywieźć go przed pracą, a odebrać po niej).

Poruszone zostały ponadto kwestie organizacji wyżywienia, wyposażenia gospodarstw, ubezpieczenia podopiecznego na czas pobytu oraz kosztów opieki. Podczas dyskusji rozmówcy podkreślili konieczność odbycia szkoleń przed rozpoczęciem prowadzenia gospodarstw, a potem odbywaniu ich regularnie co 2–3 lata.

Wspólnie ustalono także, że przez pierwsze 2–3 lata funkcjonowania polskiego modelu gospodarstw opiekuńczych powinien być realizowany pilotaż. Dzięki temu będzie możliwe znalezienie obszarów do dopracowania.

Rola doradztwa rolniczego

Udział we wdrażaniu na polski grunt modelu gospodarstw opiekuńczych ma także doradztwo rolnicze. Jak podkreślał dyrektor Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Ireneusz Drozdowski, działanie to wpisuje się w misję publicznego doradztwa rolniczego, jaką jest wdrażanie rolnictwa społecznego.

Jak poinformował, projekt GROWID wyposażył doradztwo rolnicze w narzędzia praktyczne: materiały edukacyjne i organizację szkoleń. Doradztwo odgrywa także rolę w upowszechnianiu idei w terenie, wśród mieszkańców wsi, za pośrednictwem lokalnych Ośrodków Doradztwa Rolniczego. W krakowskim oddziale ODR funkcjonuje specjalnie wykwalifikowany zespół, który służy wszelką pomocą.

Kształt prawny polskich gospodarstw opiekuńczych

O ostatecznym kształcie prawnym tego modelu opieki zadecyduje międzyresortowy Zespół do spraw wdrożenia modelu gospodarstwa opiekuńczego, w skład którego wchodzą przedstawiciele: MRiRW, ministra właściwego ds. gospodarki, ministra właściwego ds. rodziny i zabezpieczenia społecznego, ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego, ministra właściwego ds. finansów, KRUS, PFRON i inni.