Marcepan królewiecki
07.12.2020
W dniu 2 grudnia 2020 roku na Listę Produktów Tradycyjnych został wpisany w kategorii: Wyroby piekarnicze i cukiernicze: „marcepan królewiecki” .
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
Niewielkie, upieczone wyroby, przypominające ciasteczka, wypełnione nadzieniem
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
Kształty różnego rodzaju, uzależnione od użytej foremki
Wielkość
Uzależniona od producenta i lokalnych przyzwyczajeń. Najczęściej spotykane nie przekraczały 5 cm średnicy
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Z wierzchu karmelowo-złoty, zaś niżej ecru. Wypełnienie w zależności od rodzaju nadzienia
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Struktura zwarta z wierzchu, w środku delikatna i krucha. W czasie dłuższego przechowywania struktura wewnętrzna zdecydowanie twardnieje
Smak i zapach
Smak zdecydowanie migdałowy z aromatem różanym w tle. Przy produktach nadziewanych – kombinacja smaku marcepana ze smakiem nadzienia
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
Królewiec, któremu nazwę zawdzięcza marcepan królewiecki, to polska nazwa miasta w dawnych Prusach Wschodnich, obecnie Kaliningrad. Kuchnia poszczególnych części Prus Wschodnich nie różniła się wiele od siebie. Większość dań, obecnych w Królewcu czy Elblągu, spotkać można było także na Litwie Pruskiej czy na Mazurach. Kuchnia ta opierała się na wysokiej jakości składnikach, w jakie obfitowała ta kraina, ale nie brakowało sklepów kolonialnych, gdzie można było nabywać produkty sprowadzane z zamorskich krain. Jednym z takich produktów były migdały, na bazie których wytwarzano marcepan. Migdały zresztą obecne były na tutejszych stołach, co najmniej od czasów krzyżackich. W późniejszym okresie gościły również na stołach biskupów warmińskich. Jednym z ich większych łasuchów był biskup Ignacy Krasicki, mieszkający w Lidzbarku Warmińskim.
Migdały były na terenie Prus Wschodnich częstym komponentem różnych potraw i wypieków. Jednak najważniejszym specjałem, którego stanowiły główny składnik był marcepan. Przysmak ten znany był już w średniowieczu, przywędrował do Europy prawdopodobnie razem z najazdami tureckimi, chociaż Włosi i Węgrzy także przypisują sobie autorstwo receptury. Sposoby jego wytwarzania nieco się różniły w zależności od regionu. Marcepan królewiecki (Konigsverger Marzipan) różnił się od innych sposobem obróbki, ponieważ zapiekano go w piecu. „W stolicy prowincji – Królewcu – wytwarzano wreszcie szczególny rodzaj marcepana: migdałową masę pieczono tu w piecu. Do dziś zresztą odróżnia to marcepan na sposób królewiecki od innych. (Ostojski T., Wolski R.: Smak Mazur. Kuchnia dawnych Prus Wschodnich” str. 17, 130). Tak sposób przygotowania marcepanu królewieckiego podał także m.in. Wilhelm Braemer w przepisie z ok. 1930 r. (Saul H.. Familienrecepte aus Ostpreussen, Lipsk 2001) oraz w przepisie w książce kucharskiej z 1900 r. (Das ABC der Kuche, Berlin 1900, str. 763-764). Marcepan królewiecki może być nadziewany m.in. czekoladą, pistacjami, cytryną, owocami kandyzowanymi czy konfiturami owocowymi.
Obecnie na Warmię i Mazury wracają wschodniopruskie receptury. Coraz częściej można spotkać je w menu regionalnych restauracji czy cukierni oraz na stołach mieszkańców regionu, stanowiąc ponownie o tożsamości społeczności lokalnej.