Najważniejszymi tematami spotkania były aspekty rolne przeglądu rozporządzenia ws. użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF), zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego i wzmocnienie odporności systemów żywnościowych oraz  sytuacja na rynkach rolnych.

Ministrowie zatwierdzili również konkluzje Rady w sprawie rolnictwa węglowego.

Przegląd rozporządzenia LULUCF – aspekty rolne

W ramach punktu dotyczącego  aspektów rolnych przeglądu rozporządzenia LULUCF (pakiet „Gotowi na 55”) wiceminister Ciecióra podkreślił, że konieczne jest zapewnienie sprawiedliwego traktowania państw członkowskich i uwzględnienie specyfiki rolnictwa i leśnictwa każdego kraju. Poinformował również, że Polska ma poważne wątpliwości, czy połączenie sektorów rolnictwa i leśnictwa w jeden (AFOLU) będzie bezpieczne dla obu sektorów. Oznaczałoby to konieczność ograniczenia produkcji zwierzęcej w Polsce oraz w UE  i mogłoby spowodować zwiększenie importu żywności z państw trzecich, nie wdrażających tak ambitnych celów klimatycznych.

Bezpieczeństwo żywnościowe

Ministrowie zapoznali się z komunikatem Komisji dotyczącym zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i wzmocnienia odporności systemów żywnościowych. KE zwróciła uwagę na rolę UE i działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego samej Ukrainy, jak również na poziomie globalnym, szczególnie w odniesieniu do krajów Afryki i Bliskiego Wschodu.

Odnosząc się do zwiększenia możliwości produkcyjnych rolnictwa, KE zapowiedziała, że będzie nadal monitorować wpływ strategii „Od pola do stołu” i strategii na rzecz bioróżnorodności. W ocenie Komisji w perspektywie długoterminowej nie ma powodu, aby odchodzić od celów Europejskiego Zielonego Ładu. W perspektywie krótkoterminowej natomiast KE reaguje na potrzeby, czego przykładem jest krótkoterminowa derogacja od obowiązku ugorowania na obszarach EFA. Odnosząc się do wysokich kosztów nawozów, Komisarz Wojciechowski zauważył, że jak dotąd wniosek o pomoc państwa w tym obszarze złożyło jedno p.cz. (Polska). Zachęcił inne p.cz. do podobnych działań.

W dyskusji ministrowie generalnie pozytywnie przyjęli komunikat KE i byli zgodni co do głównych wniosków z niego płynących. Podkreślano konieczność zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego, liczne wyzwania stające przed unijnym sektorem rolnym, a także wysokie koszty produkcji, szczególnie nawozów i pasz. Wskazywano na konieczność zadbania o dobrą równowagę między celami bezpieczeństwa żywnościowego i odpowiedniego poziomu produkcji żywności w UE a celami Zielonego Ładu.

Podsekretarz stanu Krzysztof Ciecióra wyraził opinię, że mamy do czynienia z najpoważniejszym kryzysem humanitarnym w Europie Środkowo-Wschodniej od zakończenia II wojny światowej, a tym samym największym zagrożeniem dla globalnego  bezpieczeństwa żywnościowego. Wyzwaniem jest zmniejszenie zależności UE od importu energii, nawozów i niektórych składników paszowych oraz obniżenie kosztów produkcji dla rolników.

– Musimy tę sytuację uwzględniać w ocenie planów strategicznych WPR. Konieczne jest przedłużenie na kolejny rok derogacji umożliwiającej prowadzenie produkcji na ugorach w ramach warunkowości – powiedział wiceminister Ciecióra. Zwrócił także uwagę na poruszony przez Austrię temat zwiększenia potencjału produkcji białka roślinnego. Zaznaczył, że widzimy potrzebę, aby działania w tym obszarze zostały skoordynowane na poziomie unijnym. 

W tym punkcie porządku obrad omówiono również wspólny dokument Bułgarii, Chorwacji, Cypru, Grecji, Włoch, Łotwy, Polski, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Słowenii i Hiszpanii w sprawie potrzeby nadzwyczajnego tymczasowego wsparcia w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) w odpowiedzi na bezprecedensowy kryzys i jego wpływ na systemy produkcji rolnej i bezpieczeństwo żywnościowe.

Sytuacja na rynku

W punkcie dotyczącym sytuacji na rynkach rolnych, w szczególności po inwazji na Ukrainę, ministrowie wysłuchali wypowiedzi ministra rolnictwa Ukrainy Mykoły Solskiego, który podziękował za pomoc uchodźcom i dotychczasowe działania na rzecz wsparcia Ukrainy i jej produkcji rolnej, a także zaapelował o dalsze wsparcie.

Następnie KE zaprezentowała podstawowe informacje na temat rozwoju sytuacji na głównych rynkach rolnych w UE. Podkreśliła, że dzięki rolnikom i WPR bezpieczeństwo żywnościowe UE nie jest zagrożone. Są jednak istotne problemy. Jednym z nich jest uzależnienie od importu roślin oleistych, składników pasz oraz nawozów i gazu. Inne to wysokie koszty produkcji, szczególnie dla sektora zwierzęcego. Problemy dotykają również sektor owoców i warzyw.

W dyskusji ministrowie zwracali przede wszystkim uwagę na bardzo wysokie koszty produkcji, które tylko w niewielkiej części są rekompensowane wzrostem cen produktów rolnych.

Prezentując stanowisko Polski, wiceminister Krzysztof Ciecióra podkreślił, że sytuacja na rynkach rolnych jest trudna. Wynika to głównie z powodu nieprzewidywalności cen produktów rolnych oraz cen środków do produkcji rolno-spożywczej. Narastają obawy o ciągłość dostaw energii, w tym paliw. Coraz mocniej odczuwalny jest również brak siły roboczej. Każdy z tych elementów odbija się negatywnie na kosztach produkcji i dystrybucji oraz zwiększa ryzyko obniżenia opłacalności w sektorze rolno-spożywczym. Obniża także zdolności inwestycyjne podmiotów uczestniczących w łańcuchu żywnościowym.

Wśród szczególnych problemów polski wiceminister  wymienił wysokie ceny zbóż, rzepaku, mięsa i mleka, rosnące koszty produkcji, zarówno roślinnej, jak zwierzęcej, brak dostępu do wybranych komponentów paszowych sprowadzanych z Ukrainy, duże zaburzenia na rynku jabłek deserowych oraz problemy w branży piekarniczej.

– W obliczu dużej niestabilności i obaw o dostępność i ceny środków produkcji, surowców rolnych i żywności, konieczny jest stały monitoring sytuacji i gotowość do podejmowania szybkich działań z poziomu unijnego w zakresie wsparcia producentów rolnych oraz interwencji rynkowej – podkreślił sekretarz stanu Krzysztof Ciecióra.