Tematy obrad

Najważniejszymi tematami spotkania były: sytuacja na rynkach rolnych, dyrektywa ramowa ws. odpadów oraz rozporządzenie o certyfikacji usuwania dwutlenku węgla. Polska wniosła także pod obrady wniosek dotyczący wpływu europejskiego rynku uprawnień do emisji dwutlenku węgla na sektor rolny i przemysł rolno-spożywczy.

Sytuacja na rynkach rolnych

Ministrowie ds. rolnictwa omówili najważniejsze zagadnienia związane z sytuacją na rynkach rolnych, wynikające szczególnie z inwazji Rosji na Ukrainę. W obradach uczestniczył osobiście ukraiński minister polityki rolnej i żywności Mykoła Solski. Przedstawił on państwom członkowskim przegląd ostatnich wydarzeń w ukraińskim sektorze rolnym oraz informacje nt. eksportu ukraińskich produktów rolnych do UE.

W reakcji na wypowiedź ukraińskiego ministra Prezydencja i Komisja Europejska (KE) wyraziły solidarność z Ukrainą i wolę kontynuacji pomocy. Komisja Europejska poinformowała o działaniach mających na celu poprawę efektywności korytarzy solidarnościowych, a potem także odbudowę gospodarki i rolnictwa Ukrainy. Komisja zaprezentowała również aktualną informację o sytuacji na najważniejszych rynkach rolnych UE.

Stanowisko Polski

Podsekretarz stanu Krzysztof Ciecióra podkreślił, że w dalszym ciągu wyzwaniem pozostaje duży import produktów rolno-spożywczych z Ukrainy, który wpływa na sytuację podażowo-popytową w wielu branżach unijnego sektora rolno-żywnościowego.

– Dotyka to przede wszystkim krajów przyfrontowych i wymaga poszukiwania dalszych rozwiązań, które ułatwią eksport ukraińskich produktów rolno-żywnościowych, nie doprowadzając do destabilizacji rynków – powiedział wiceminister Ciecióra.

Szef polskiej delegacji podkreślił, że obowiązujący zakaz importu do Polski wybranych zbóż i nasion oleistych z Ukrainy jest skutecznym czynnikiem stabilizującym sytuację rynkową. Dodał, że regulacja ta nie stwarza przeszkód w tranzycie produktów ukraińskich przez Polskę, co potwierdza wzrost tranzytu w ostatnich miesiącach.

Wiceminister Ciecióra zwrócił też uwagę na zaniepokojenie branży drobiarskiej i cukrowniczej rosnącym importem z Ukrainy. Wyjaśnił, że w okresie czerwiec-wrzesień 2023 r. Ukraina stosowała zakaz eksportu cukru, ale obecnie ten zakaz został wycofany.

Podsekretarz stanu zwrócił uwagę, że wojna w Ukrainie w istotny sposób oddziałuje również na produkcję, sprzedaż, ceny, a także przechowywanie owoców i warzyw.

– Wzmożony import tanich, mrożonych malin z Ukrainy był jednym z czynników, które negatywnie wpłynęły na polski rynek tych przetworów w mijającym sezonie – dodał wiceminister.

Wiceszef resortu rolnictwa podkreślił, że konieczne jest pilne podjęcie dyskusji nt. wypracowania systemowych, długofalowych mechanizmów na poziomie Unii Europejskiej.

– Trzeba zbudować narzędzia prawne, finansowe oraz infrastrukturalne, które pozwolą na stabilizację rynków, w szczególności w warunkach rosnącej konkurencji ze strony produktów importowanych – powiedział podsekretarz stanu.

Odnosząc się do narzędzi zawartych w Planach Strategicznych Wspólnej Polityki Rolnej (WPR), dzięki którym elastyczniej można byłoby reagować na wyzwania, wiceminister podkreślił, że Polska od początku prac nad reformą WPR postulowała zwiększenie elastyczności dla państw członkowskich w zakresie możliwości modyfikacji Planów Strategicznych. Doświadczenia z ostatnich kryzysów pokazują, że uzupełnieniem zwiększenia elastyczności w zakresie planów strategicznych powinna być poprawa skuteczności siatki bezpieczeństwa. Zdaniem wiceministra istotne byłoby również zwiększenie skuteczności wykorzystywania rezerwy rolnej.

Wpływ europejskiego rynku uprawnień do emisji dwutlenku węgla na sektor rolny i przemysł rolno-spożywczy – wniosek Polski

Temat został wniesiony pod obrady z inicjatywy Polski. Podsekretarz stanu Krzysztof Ciecióra podkreślił, że opłaty emisyjne w systemie ETS mają znaczny wpływ na ceny energii, a te w konkretny sposób przekładają się na koszty produkcji.

– Wpływa to negatywnie na ceny żywności, bezpieczeństwo żywnościowe oraz konkurencyjność europejskiej żywności. Wysokie ceny uprawnień do emisji odzwierciedlone w cenach energii przerzucane są m.in. na firmy przemysłu spożywczego czy producentów warzyw szklarniowych. Wzrastają koszty środków do produkcji, takich jak nawozy mineralne – podkreślił wiceminister.

Szef polskiej delegacji przypomniał, że w Konkluzjach Rady z 2014 r. zapisano, że należy zapewnić spójność między celami UE w zakresie bezpieczeństwa żywnościowego i zmian klimatu.

– Wpływ tego systemu na ceny energii stwarza wiele zagrożeń dla produkcji rolnej oraz przemysłu rolno-spożywczego. Dlatego powinniśmy ten temat omówić w gronie ministrów ds. rolnictwa UE – powiedział wiceszef polskiego resortu rolnictwa.

Stanowisko Polski poparły delegacje Węgier i Bułgarii, które wskazały, że wszystkie uregulowania dotyczące rolnictwa lub mające na nie wpływ powinny być dyskutowane na forum Rady AGRIFISH, a rolnictwo nie powinno ponosić nadmiernych kosztów związanych z polityką klimatyczną UE.

Dyrektywa ramowa w sprawie odpadów

Ministrowie omówili związane z żywnością aspekty wniosku zmieniającego dyrektywę ramową o odpadach, opublikowanego przez KE 5 lipca 2023 r. Ministrowie dyskutowali o narzędziach, które w największym stopniu przyczyniają się do osiągnięcia celów wniosku w zakresie ograniczania i zapobiegania marnotrawieniu żywności.

Stanowisko Polski

Podsekretarz stanu Krzysztof Ciecióra podkreślił, że należy prowadzić działania na rzecz faktycznego zmniejszenia ilości odpadów żywności i ich właściwego gospodarowania. Marnotrawstwo żywności to złożony problem nie tylko środowiskowy, lecz także społeczny i gospodarczy. Powyższe aspekty powinny zostać poddane analizie przy projektowaniu działań.

Wiceminister Ciecióra podkreślił, że osiągnięcie założonych poziomów redukcji odpadów żywności jest ambitnym wyzwaniem.

– Istnieją poważne wątpliwości, czy jest możliwa dalsza tak znaczna redukcja odpadów żywności do 2030 r., biorąc pod uwagę dotychczas podjęte działania oraz osiągnięte rezultaty. Polska podjęła już działania na rzecz ograniczenia marnowania żywności – powiedział podsekretarz stanu.

Rozporządzenie o certyfikacji usuwania dwutlenku węgla

Prezydencja przedstawiła ministrom aktualne informacje nt. rolnych i leśnych aspektów rozporządzenia w sprawie certyfikacji usuwania dwutlenku węgla.

Stanowisko Polski

Podsekretarz stanu Krzysztof Ciecióra podkreślił, że dla Polski istotne jest, aby zasady certyfikacji były proste i przejrzyste, ponieważ dzięki temu będzie możliwy większy udział gospodarstw rolnych w systemie.

– Rolników, którzy chcieliby przystąpić do certyfikacji, może zniechęcać nadmiernie rozbudowana dokumentacja, którą należy przygotować na wstępie, koszty związane z audytem oraz niesprecyzowane jak dotąd mechanizmy odpowiedzialności za ewentualne uwolnienie magazynowanego dwutlenku węgla. Są to sprawy wymagające dalszych prac – zauważył wiceminister Ciecióra.

Podsekretarz stanu zwrócił uwagę, że ważnym aspektem systemu certyfikacji jest spójność ze Wspólną Polityka Rolną.

– Naszym zdaniem należy wpierać rozwiązania, które zapewnią możliwość łączenia praktyk sprzyjających pochłanianiu dwutlenku węgla i redukcji emisji gazów cieplarnianych ze wsparciem oferowanym w ramach WPR – powiedział szef polskiej delegacji.

Nowy ład dla rolników – wyzwania stojące przed unijnym sektorem rolnym

Delegacja Austrii przedstawiła notę „Nowy ład dla rolników – jak sprostać obecnym wyzwaniom stojącym przed unijnym sektorem rolnym”. Zwróciła uwagę na wysokie koszty produkcji, wysoką inflację, niestabilność rynków, ekstremalne zdarzenia pogodowe i obecną sytuację geopolityczną. Następnie omówiła działania na rzecz stabilizacji rynków rolnych oraz konieczność uwzględnienia wszystkich trzech wymiarów zrównoważoności w przypadku stanowienia prawa.

Stanowisko Polski

Podsekretarz stanu Krzysztof Cieciora poinformował, że Polska zgadza się ze stanowiskiem Austrii, że do obniżenia konkurencyjności produkcji rolnej w UE przyczyniają się rosnące koszty produkcji rolnej w UE oraz zwiększanie unijnych wymogów, w tym także środowiskowych.

– Spadek konkurencyjności wynika też z obniżenia cen towarów rolnych, na skutek m.in. nadmiernego importu z Ukrainy. Znacząca część ukraińskiego eksportu rolnego pozostaje w państwach członkowskich UE graniczących z Ukrainą i nie jest wywożona dalej, w tym przede wszystkim do krajów, które zmagają się z niedostatkiem produktów rolnych. Stwarza to zagrożenie dla globalnego bezpieczeństwa żywnościowego – przypomniał wiceminister Ciecióra.

Szef polskiej delegacji poinformował, że Polska popiera wszelkie inicjatywy zwiększające możliwości tranzytowe ukraińskich towarów rolnych oraz wprowadzenie mechanizmów, które będą mogły efektywnie chronić rynki państw członkowskich przed nadmiernym importem tańszej produkcji z Ukrainy. Zwrócił uwagę, że Polska proponowała wprowadzenie takich mechanizmów już przy okazji dyskusji nad liberalizacją taryfową w imporcie z Ukrainy i popiera inicjatywę Austrii w tym zakresie.

Odnosząc się do kwestii wpływu rolnictwa na klimat i środowisko, wiceminister Ciecióra podkreślił, że Polska wielokrotnie podkreślała, iż wdrożenie Europejskiego Zielonego Ładu stanowi duże wyzwanie ekonomiczno-społeczne dla naszego kraju i całej UE. Dotyczy to także sektora rolnego.

– Uważamy, że wymogi, które są nakładane na rolnictwo, należy określić w taki sposób, aby nie zagrażały europejskiej produkcji żywności – stwierdził wiceminister.

Szef polskiej delegacji zgodził się z opinią Austrii, że należy rozpocząć kompleksową ocenę prawodawstwa wynikającego z Europejskiego Zielonego Ładu i jego wpływu na rolnictwo w UE.