– Plan Strategiczny to ogromne środki dla polskiego rolnictwa w nowej perspektywie finansowej. To 25 mld euro, z czego ponad 17 mld w ramach I filara, czyli na płatności bezpośrednie i blisko 8 mld euro na inwestycje w gospodarstwach – podkreślił wicepremier, minister rolnictwa i rozwoju wsi Henryk Kowalczyk podczas, wspólnej z premierem Mateuszem Morawieckim, konferencji prasowej po posiedzeniu Rady Ministrów.

Płatności powyżej średniej w UE

– Realizujemy nasze zobowiązania. Dzięki utrzymaniu uzupełniającej płatności podstawowej oraz zwiększeniu środków na tzw. płatność redystrybucyjną, od 2023 r. średni poziom wsparcia na hektar w gospodarstwach do 50 ha (czyli 97% gospodarstw) będzie wyższy od średniej w UE – dodał wicepremier.

W Polsce obszary wiejskie i tereny rolne zajmują odpowiednio 85% i 52% powierzchni kraju. Wieś zamieszkuje ok. 15 milionów osób, czyli 38% ogółu ludności Polski. W całym kraju jest ok. 1,4 mln gospodarstw rolnych.

Plan Strategiczny - najważniejsze rozwiązania

• Plan będzie wspierać zrównoważony rozwój polskich gospodarstw, sektora przetwórstwa oraz poprawę warunków życia i pracy w małych miejscowościach wiejskich.
  • Wspierane będą zrównoważone metody gospodarowania, przyjazne klimatowi i środowisku. Chodzi o ochronę wody, gleby i powietrza oraz dbanie o bioróżnorodność.
  • Plan sprzyjać będzie produkcji i wykorzystaniu energii odnawialnej. Wzmacniana będzie różnorodność gospodarcza, w tym biogospodarka.
  • Zwiększy się aktywność zawodowa i społeczna mieszkańców obszarów wiejskich, szczególnie osób z grup wykluczonych.
  • Upowszechniane i wdrażane będą rozwiązania naukowe i innowacyjne, w tym cyfrowe, usuwające bariery rozwojowe wsi i rolnictwa.
• Pomoc obejmie konkurencyjne rolnictwo zapewniające długoterminowe bezpieczeństwo żywnościowe.
  • Instrumenty Wspólnej Polityki Rolnej wspierać będą dochodowość i odporność szczególnie mniejszych gospodarstw.
  • Jednym z podstawowych elementów przyczyniających się do utrzymania żywotności ekonomicznej gospodarstw są płatności bezpośrednie. Rozwiązania w ramach systemu płatności bezpośrednich na lata 2023-2027 zaprojektowane zostały w Polsce w taki sposób, aby w szczególności wspierać właśnie małe i średnie gospodarstwa rolne zaliczane do gospodarstw rodzinnych. Od 2023 r., dzięki utrzymaniu uzupełniającej płatności podstawowej oraz zwiększeniu środków na płatność redystrybucyjną średni poziom wsparcia na hektar w gospodarstwach do 50 ha (97% gospodarstw) będzie wyższy od średniej dla UE.

• Zdecydowano o utrzymaniu wsparcia związanego z produkcją we wszystkich dotychczas wspieranych sektorach. Celem tego wsparcia jest zwiększenie konkurencyjności w tych sektorach, które napotykają trudności, a także są istotne ze względów społeczno-ekonomicznych lub środowiskowych. Płatności te mają duże znaczenie w systemie wsparcia gospodarstw rodzinnych, a także dla utrzymania różnorodności unijnej produkcji rolnej, czy utrzymania miejsc pracy w rolnictwie oraz zrównoważonych systemów produkcji. Poza płatnościami bezpośrednimi realizowane będzie wsparcie inwestycyjne oraz dotyczące zarządzania ryzykiem i zapobiegania ASF.
• Wspierana będzie lepsza organizacja łańcuchów dostaw, rozwój małego przetwórstwa oraz uczestnictwo w krajowych i unijnych systemach jakości produkcji żywności.
• Uzupełniająco inwestycje obejmą przetwórstwo i wprowadzanie produktów do obrotu. Planuje się także dalszą poprawę struktury agrarnej.
• Kontynuowane będzie wsparcie na rzecz wymiany pokoleniowej, w szczególności poprzez wsparcie dla młodych rolników.
• Kontynuowane będzie też wsparcie powierzchniowe dla rolnictwa ekologicznego uwzględniające jednak nowe rozwiązania i uproszczenia tak aby w jak największym stopniu przyczynić się do osiągnięcia celu Europejskiego Zielonego Ładu w zakresie wzrostu powierzchni użytków rolnych objętych ekologicznymi metodami produkcji.
• Wdrażane także będzie wsparcie dotyczące dobrostanu zwierząt ale w szerszym niż obecnie zakresie – obejmie nowe grupy zwierząt tj. kury nioski, brojlery, indyki, opasy, kozy i konie. Kontynuacja wsparcia wynika z potrzeby zapewnienia zwierzętom gospodarskim lepszych warunków bytowych i stanowi odpowiedź na oczekiwania społeczne w zakresie.

• Wspierana i wzmacniana będzie ochrona środowiska, w tym różnorodność biologiczna.
  • Zaproponowano działania rekompensujące rolnikom stosowanie podwyższonych norm w produkcji rolniczej. Chodzi o przyjazne dla środowiska metody produkcji, które ograniczają emisje CO₂, poprawią jakość gleb, wód oraz zwiększą retencję wody.
  • Wspierane będą inwestycje związane z powtórnym obiegiem wody i ograniczaniem zużycia energii w produkcji.
  • Plan zakłada zwiększenie lesistości, poprawę stanu lasów w Polsce oraz wzmocnienie ich bioróżnorodności. Uzupełniająco, planowane są działania szkoleniowo-doradcze dla rolników, a także edukacyjno-informacyjne dla konsumentów żywności i dla społeczności lokalnych. W ramach innych programów krajowych i UE zaplanowano także wsparcie na rzecz ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianom klimatu, w tym działania edukacyjne.
• Wzmacniana będzie struktura społeczno-ekonomiczna obszarów wiejskich.

• W Planie realizowane będą interwencje zachęcające do podejmowania działalności gospodarczej poprzez tworzenie i rozwój działalności gospodarczej na obszarach wiejskich.

Wdrażana będzie koncepcja smart villages (inteligentne wioski), mająca na celu wykorzystanie wiedzy lub innowacji w poszukiwaniu rozwiązań m.in. w obszarach: poprawy jakości życia, ograniczenia depopulacji, niekorzystnych trendów demograficznych, podniesienia jakości usług lokalnych lub bezpieczeństwa, poszanowania środowiska lokalnego, niewystraczającej liczby miejsc pracy czy wykluczenia cyfrowego

• Realizowane będą także inwestycje w infrastrukturę techniczną mniejszej skali.
• Wsparcie będzie dotyczyć produkcji bezpiecznej żywności, w tym ograniczenia użycia pestycydów.

- Wicepremier, minister rolnictwa i rozwoju wsi Henryk Kowalczyk poinformował ponadto o najważniejszych, działaniach podejmowanych w resorcie.

Przejście na emeryturę bez konieczności zbywania gospodarstwa

Opracowany został projekt Ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym. Projekt zakłada możliwość przejścia na emeryturę bez zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej. Projekt w tym roku będzie skierowany do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji społecznych.

Wzrost zasiłku chorobowego i odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu

Przygotowana została zmiana Rozporządzenia w sprawie określenia wysokości jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej oraz zasiłku chorobowego. Projekt zakłada podniesienie wysokości zasiłku chorobowego o 100% (z 10 zł na 20 zł), a także podniesienie odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu z 700 zł na 1033zł.

Bezpłatna przestrzeń targowa dla rolnika w mieście

Podpisana przez Prezydenta 6 grudnia 2021r. Ustawa o ułatwieniach w prowadzeniu handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2022r. Celem wprowadzenia przepisów jest rozpowszechnienie sprzedaży bezpośredniej w miastach m.in. przez wprowadzanie przez władze gmin piątku i soboty, jako dnia sprzedaży bezpośredniej dla rolników sprzedających swoje produkty. Rolnicy i domownicy będą mogli w tych dniach sprzedawać produkty spożywcze wyprodukowane w swoich gospodarstwach oraz wyroby rękodzieła, nie wnosząc opłaty targowej. Takie rozwiązanie przyczyni się do zwiększenia dochodów w gospodarstwach rolnych, a także sprzyjać będzie upowszechnianiu produktów lokalnych, skracaniu i dywersyfikacji kanałów dystrybucji przez tworzenie miejsc bezpośredniej sprzedaży dla spożywczych produktów lokalnych.

Walka z ASF

Przygotowany został Program pomocy dla producentów trzody chlewnej. Pomoc wynosi 1000 zł do każdych urodzonych 10 prosiąt. Będzie ona wypłacana wyłącznie do 5000 prosiąt (czyli dla 500 loch).

Program skierowany jest do producentów świń utrzymujących lochy i produkujących prosięta:

• urodzone w gospodarstwie rolnym od dnia 15 listopada 2021 r. do dnia 31 marca 2022
• których oznakowanie zostało zgłoszone do ARiMR do dnia 15 kwietnia 2022 r.

Program zakłada, że od każdej lochy uzyskuje się średnio10 prosiąt w miocie. Zaproponowana stawka pomocy wynosi 1000 zł do każdych urodzonych 10 prosiąt, przy czym powyżej 5 000 prosiąt urodzonych w gospodarstwie pomoc będzie wypłacana wyłącznie do 5 000 prosiąt. 

Pomoc będzie udzielana na wniosek producenta rolnego składany do biura powiatowego ARiMR od 1 do 30 kwietnia 2022 r. Natomiast ARiMR będzie wypłacać pomoc do 30 czerwca 2022 r.

Szacuj się, że pomocą objętych zostanie co najmniej 43,5 tysiąca producentów utrzymujących lochy, z których przeważająca większość to mali producenci, którym zagraża utrata płynności finansowej w związku COVID–19.  Producenci utrzymujący do 50 loch stanowią 77% wszystkich producentów loch.

Szacowane koszty pomocy to ok. 400 mln zł.

Plany bioasekuracji

Dzięki pomocy udzielanej przez Główny Inspektorat Weterynarii oraz wojewódzkie i powiatowe inspektoraty weterynarii, Ośrodki Doradztwa Rolniczego, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i jej oddziały terenowe już ponad 70 % rolników opracowało plany bioasekuracji. Dokumenty te są obowiązkowe przy przemieszczaniu świń w strefach objętych ograniczeniami z powodu ASF.

W planie musi znajdować się opis podstawowych czynności, które podejmuje się w gospodarstwie w celu ochrony przed wnikaniem wirusów afrykańskiego pomoru świń (ASF).

Według unijnego rozporządzenia wykonawczego Komisji 2021/605 rolnicy posiadający gospodarstwa położone na obszarach objętych ograniczeniami II i III z powodu wystąpienia afrykańskiego pomoru świń (w tzw. strefach czerwonej i różowej), którzy chcą przemieszczać zwierzęta poza strefy ASF, muszą w ramach obowiązujących zasad bioasekuracji sporządzić plan bezpieczeństwa biologicznego. Natomiast na obszarze objętym ograniczeniami I (w strefie niebieskiej – ochronnej) właściciele trzody chlewnej muszą dysponować takim planem, jeśli sprzedają świnie lub pochodzące z nich mięso poza granice kraju.

Pomoc na wyrównanie kwoty dochodu uzyskanej ze sprzedaży świń

Dzięki nowelizacji rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27  stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i  Modernizacji Rolnictwa producenci rolni, prowadzący chów lub hodowlę świń na obszarze objętym ASF  mogą ubiegać się o pomoc na wyrównanie kwoty dochodu uzyskanej ze sprzedaży świń w poszczególnych kwartałach od IV kwartału 2020 r., w porównaniu do  średniego dochodu uzyskiwanego z produkcji świń w analogicznym okresie, w  trzech ostatnich latach lub  trzech latach z okresu pięcioletniego, po odjęciu roku z najwyższymi i  najniższymi dochodami. Albo w okresie 12 miesięcy – w przypadku producenta świń, który w tym okresie zwiększył produkcję świń o co najmniej 25% w stosunku do średniej produkcji świń z trzech lat poprzedzających okres, za który jest składany wniosek, a  w  przypadku gdy utrzymuje świnie w okresie krótszym niż trzy lata – w stosunku do  średniej rocznej produkcji świń z całego okresu poprzedzającego okres, za który jest składany wniosek.

Wnioski o udzielenie takiej pomocy finansowej składane były w Biurach Powiatowych ARiMR, właściwych ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę producenta świń, w  terminie od 28 sierpnia do 30 listopada 2021 r.

Według stanu na dzień 13 grudnia 2021 r. zostały złożone wnioski  taka pomoc na kwotę ok. 374 mln zł.  Wydano już ponad 3 tys. decyzji na łączną kwotę 169 mln zł.

Budowa zbiorników retencyjnych bez zbędnych formalności

Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z przedłużeniem realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 umożliwiła budowę stawów i zbiorników wodnych (o powierzchni przekraczającej 1000 m² i nieprzekraczającej 5000 m² oraz głębokości nieprzekraczającej 3 m położonych w całości na gruntach rolnych) bez konieczności uzyskiwania pozwolenia na budowę czyli wyłącznie na zgłoszenie.