Rejbak
31.03.2021
W dniu 30 marca 2021 roku na Listę Produktów Tradycyjnych został wpisany w kategorii: Gotowe dania i potrawy: „rejbak” .
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
Placek z tartych ziemniaków w formie prostokąta z widocznymi kawałkami boczku w strukturze ciasta
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
Podłużny albo kwadratowy – w zależności od kształtu blachy do pieczenia
Wielkość
W zależności od wielkości blachy do pieczenia
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Po upieczeniu złocista, przechodząca w brązową na krawędziach skórki. W przekroju beżowa do jasnoszarej
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Struktura zwarta, stała, lekko gąbczasta i kleista. Skórka chrupiąca.
Smak i zapach
Zapach pieczonych ziemniaków i mięsa. Smak słono-słodki, z wyczuwalną ziemniaczaną nutą z dodatkiem cebuli i boczku (bądź kiełbasy). Smak może być lekko pikantny z uwagi na dodatek czarnego pieprzu.
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
Rejbak to pieczony placek z tartych ziemniaków z dodatkiem mięsa. Potrawa charakterystyczna dla regionu Kurpiowszczyzny, która mimo że przez wieki stanowiła i do dziś stanowi odrębność kulturową i językową, administracyjnie nie tworzyła nigdy osobnej jednostki terytorialnej. Obecnie znajduje się na terenie trzech województw: mazowieckiego, podlaskiego i – w niewielkim zakresie – warmińsko-mazurskiego.
Nazwa rejbak pochodzi od kurpiowskiego sformułowania „rejbować”, czyli trzeć na tarce. Badacze historii Kurpiów (Adam Chętnik, Oskar Kolberg) wskazują, że potrawy z ziemniaków były bardzo ważne na kurpiowskim stole z uwagi na słabą, ubogą ziemię. Wymagało to od Kurpiów inwencji w przetwarzaniu tego, co mieli pod ręką. Jedną z takich ziemniaczanych potraw były rejbaki. Dawniej polewano je tłuszczem i okrasą, dziś dodaje się tego typu dodatki do ziemniaczanej masy przed pieczeniem.
Podstawą rejbaka są surowe, starte na tarce ziemniaki, najlepiej z gatunku wysokoskrobiowych, aby zapewnić swoistą kleistość i mączystość potrawy. Do startych ziemniaków dodaje się rozmaite dodatki (najczęściej wędzony boczek i kiełbasę) oraz jaja i zagęstnik w postaci mąki, bądź kaszy mannej i piecze w blasze w piecu na złoto.
Rejbaka z chrupiącą, złocisto-brązową skórką kroi się w plastry, bądź w kawałki i podaje z dodatkiem śmietany, sosu grzybowego bądź szklanką mleka. Rejbaka można podać jako danie główne albo jako dodatek do dań mięsnych.
Rejbak to potrawa popularna zarówno na stołach kurpiowskich gospodyń, jarmarkach i festynach z regionalnym jadłem, konkursach kulinarnych dla Kół Gospodyń Wiejskich ale też w menu restauracji z okolic Łomży, Nowogrodu i Kolna .