Polska w RPA

Uroczyste obchody 79. rocznicy „Lotów nad Warszawę” odbyły się w dniu 9 września 2023 r. pod Pomnikiem Katyńskim w Johannesburgu. W uroczystościach uczestniczyli przedstawiciele Południowoafrykańskich Wojsk Powietrznych (SAAF), Royal Air Force, polskich stowarzyszeń polonijnych w RPA, korpusu dyplomatycznego, Ambasady RP w Pretorii, a także obywateli RPA.

Uroczystości poprowadził Martin Urry, przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Obchodów „Lotów nad Warszawę”. Nabożeństwo ekumeniczne odprawili wspólnie polski ksiądz Radosław Szymoniak oraz pastor Robin Petersen, zięć jednego z uczestników „Lotów nad Warszawę”, nieżyjącego już pastora Bryana Jonesa.

Ambasador RP Adam Burakowski wygłosił okolicznościowe przemówienie, w którym oddał hołd poległym lotnikom, którzy poświęcili swoje młode życie, aby nieść nadzieję i pomoc oblężonej Warszawie.  Pamięć bohaterskich pilotów i ich wkład w wyzwolenie Polski pozostanie żywa w sercach Polaków na zawsze. Pan Ambasador przypomniał również, że 80 lat temu rząd Unii Południowej Afryki przyjął grupę 500 polskich dzieci i ich opiekunów, ocalałych z deportacji na Syberię, i udzielił im bezpiecznego schronienia w Oudtshoorn.  Pan Ambasador odniósł się także do niesprowokowanej i nieuzasadnionej inwazji Rosji na Ukrainę.

Głos zabrał również Ambasador Victor Zazeraj, który w latach 1995-1999 sprawował funkcję ambasadora Republiki Południowej Afryki w Polsce. W swoim przemówieniu nawiązał do  wsparcia udzielonego walczącej Warszawie przez południowoafrykańskich lotników w czasie Powstania Warszawskiego, wsparcia, które obfitowało w przykłady nadludzkiego heroizmu, ale które jednocześnie miało olbrzymie znaczenie dla powstańców i oblężonej Warszawy. Ambasador Zazeraj odniósł się również do współczesnych wyzwań i zagrożeń związanych z agresją Rosji na Ukrainę, toczącą się wojną, która pustoszy Ukrainę, zupełnie jak II wojna światowa, która przetoczyła się po prawie całej Europie. Podkreślił ogrom wsparcia i bezinteresownej pomocy niesionej przez polskie społeczeństwo i polski rząd walczącej Ukrainie i milionom ukraińskich uchodźców, którzy zmuszeni byli opuścić swój kraj i szukać bezpiecznego schronienia.

W trakcie uroczystości  odegrano hymny RPA i Polski. Zgromadzeni uczcili minutą ciszy pamięć poległych lotników. Uroczyste złożenie wieńców pod Pomnikiem Katyńskim w Johannesburgu oraz przelot samolotu SAAF zamknęły pierwszą część tego wydarzenia.

Kontynuacja obchodów odbyła się w Muzeum Historii Wojska RPA w Johannesburgu.  Zaproszeni goście wzięli udział w okolicznościowym przyjęciu, a także mogli obejrzeć wystawę „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” - flagowy projekt Instytutu Pamięci Narodowej, który ma na celu upamiętnienie szlaku bojowego Polskich Sił Zbrojnych podczas II wojny światowej oraz losy ludności cywilnej ewakuowanej z ZSRS wraz z armią gen. Andersa. Dzięki staraniom Ambasady RP w Pretorii wystawa stanowi część ekspozycji stałej Muzeum Historii Wojska RPA w Johannesburgu.

Zdjęcia: Grażyna Koornhof/Ambasada RP w Preorii