Polska w RPA

Republika Południowej Afryki jest pierwszym krajem, w którym oficjalnie przedstawiono ekspozycję. Głównym założeniem wystawy jest ukazanie wędrówki cywilów i żołnierzy gen. Władysława Andersa oraz odysei żołnierzy 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. Nadrzędnym celem przedsięwzięcia pozostaje edukacja społeczności międzynarodowej w zakresie wkładu, determinacji i zaangażowania Polaków w walkę o wolną od totalitaryzmów Europę.

Oficjalne otwarcie miało miejsce w dniu 26.04.2022 r. w Muzeum „Freedom Park” w Pretorii. W spotkaniu wzięli udział Prezes IPN dr Karol Nawrocki, Ambasador RP w RPA Andrzej Kanthak, Ambasador Litwy  w RPA Dainius Junevičius, historycy i pracownicy muzeum oraz zaproszeni goście. W dniu 27.04.2022 r. delegacja odwiedziła Narodowe Muzeum Historii Wojskowości w Johannesburgu. W trakcie spotkania obie instytucje rozmawiały o współpracy oraz wymianie doświadczeń w zakresie badań nad wspólną historią obu krajów. W dniu 28.04.2022 r. Prezes Karol Nawrocki oficjalnie zaprezentował wystawę „Szlaki Nadziei. Odyseja Wolności” siedzibie polskiej parafii w Norwood w Johannesburgu w czasie spotkania z miejscową polonią.  Przed spotkaniem w kościele, Ambasador Andrzej Kanthak, Prezes Karol Nawrocki oraz Konsul Michał Gierwatowski złożyli wieńce pod pomnikiem katyńskim w Johannesburgu.

W czasie wizyty w Johannesburgu delegacja miała możliwość odwiedzić również przedszkole prowadzone przez polskie misjonarki ze zgromadzenia Sióstr Służebniczek NMP. Ośrodek przed kilku laty objęty był wsparciem w ramach projektu Polish Aid.

Podczas pobytu w Zimbabwe delegacja IPN wzięła udział w ceremonii otwarcia odrestaurowanego w ramach projektu „Harcerska Afryka” cmentarza polskich osadników na terenach ówczesnej Rodezji. Projekt został zakończony w 2020 roku jednak dopiero teraz, ze względu na pandemię, dokonano oficjalnej prezentacji. Na cmentarzu w Rusape znajduje się 13 polskich grobów w większości pochodzących z 1943. W oficjalnych uroczystościach uczestniczyli przedstawiciele miejscowych władz, harcerze oraz członkowie parlamentu Zimbabwe reprezentujący okręg Makoni. W uroczystości wzięło udział prawie 100 osób. Wizyta w Zimbabwe była również okazją do nawiązania przez IPN współpracę z Archiwum Państwowym w Harare w zakresie dostępu do zgromadzonych tam zbiorów dotyczących polskich osadników w ówczesnej Rodezji (obecnie Zimbabwe), które pochodzą z połowy XX-ego wieku. W czasie spotkania z Dyrektorem tej instytucji uzgodniono możliwość digitalizacji wszelkich materiałów dotyczących Polski oraz Polaków znajdujących się w zasobach archiwum oraz możliwości ich późniejszego wykorzystania w badaniach historycznych oraz oficjalnych publikacjach IPN. Wizyta delegacji IPN w RPA i Zimbabwe spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem. Ceremonia oficjalnego otwarcia cmentarza w Rusape, była relacjonowana w głównym wydaniu wiadomości telewizji ZBC.

Projekt związany z odnowieniem cmentarza polskiego w Rusape jest pierwszym z planowanych do przeprowadzenia działań na terenie krajów akredytacji placówki w Pretorii. W bieżącym roku zaplanowano do przeprowadzenia prace remontowe przy pomniku polskim w B’wana Kubwa oraz na pobliskim cmentarzu. W Harare w czasie wizyty zidentyfikowano na cmentarzu miejskim kilka polskich pomników, w tym m.in. nagrobek Konsula Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Ziętkiewicza z 1949 r.

Zdjęcia: Grażyna Koornhof/Ambasada RP w Pretorii/ Mikołaj Bujak/ Instytut Pamięci Narodowej