Archiwalna strona
Ministerstwa Środowiska

Tekst Konwencji zawiera dwa załączniki.

W załączniku I wymienione są gatunki zwierząt zagrożonych wyginięciem. Strony Konwencji są zobowiązane w stosunku do gatunków zwierząt wymienionych w załączniku I do:

• ochrony, a jeżeli to możliwe odtworzenia ich siedlisk,

• zapobiegania niekorzystnym oddziaływaniu na dane gatunki,

• wydania zakazu pozyskiwania zwierząt (w tym chwytania, zabijania czy wybierania jaj) przy uwzględnieniu systemu wyjątków takich jak pozyskiwanie do celów naukowych.

W załączniku II Konwencji wymienione są zwierzęta mające nieodpowiedni stan zachowania, i istnieje konieczność zawarcia porozumień międzynarodowych.
Polska jest stroną dwóch takich porozumień - dotyczących ochrony nietoperzy (EUROBATS) i małych waleni (ASCOBANS).

Innym typem umów międzynarodowych zawieranych pod auspicjami Konwencji Bońskiej są umowy o współpracy (Memorandum of Understanding) dotyczące pojedynczych gatunków. Memorandum ma na celu uzgodnienie działań przeciwdziałających głównym czynnikom niekorzystnie oddziaływującym na gatunek wędrowny. W przypadku ptaków, dla niektórych państw przystępujących do memorandum zadaniem jest ochrona miejsc lęgowych, dla innych zimowisk, a jeszcze dla innych siedlisk z których dany gatunek korzysta podczas migracji. Polska jest stroną jednego memorandum dotyczącego ochrony wodniczki (Acrocephalus paludicola).

W większości wypadków ochrona gatunków jest tożsama z ochroną lub, w miarę możliwości, odtwarzaniem ich siedlisk. Równocześnie jednak kładzie się nacisk na działania eliminujące lub kompensujące wpływ różnego rodzaju przeszkód na wędrówki zwierząt. Dotyczy to linii wysokiego napięcia, farm wiatrowych, kłusownictwa, przyłowu, użycia pewnych typów sieci rybackich itp. W ramach memorandum albo też samodzielnie funkcjonują plany działań dla poszczególnych gatunków. Plany te są przygotowane oddzielnie przez każde państwo zainteresowane ochroną danego gatunku. Określają one działania jakie należy podjąć aby liczebność gatunku i zajmowany przez niego areał w najbliższej przyszłości nie zmieniły się,
a w okresie długoterminowym sytuacja gatunku uległa poprawie. Dla wielu gatunków wprowadza się lub podnosi status ochronny. Duży nacisk kładziony jest na monitoring, który pozwala ocenić efektywność realizowanych planów, określić trendy liczebności gatunku
i odpowiednio modyfikować podejmowane działania.

Porozumienie o ochronie małych waleni Bałtyku, Północno-Wschodniego Atlantyku, Morza Irlandzkiego i Morza Północnego (ASCOBANS), pod auspicjami Konwencji Bońskiej, zostało zawarte 17 marca 1992 r. w Nowym Yorku, weszło w życie w roku 1994. Rzeczpospolita Polska jest stroną porozumienia od roku 1996.

Celem porozumienia jest ochrona wszystkich gatunków, podgatunków i populacji waleni zębowych występujących w obu morzach z wyłączeniem kaszalota. Porozumienie zawarto uznając, że zwierzęta te są i powinny pozostać integralną częścią ekosystemów morskich. Zawarcie porozumienia było również wyrazem zaniepokojenia społeczności międzynarodowej stanem populacji małych waleni i drastycznym spadkiem ilości osobników.

Wieloryby, delfiny i morświny należą do rzędu waleni (łac. Cetacea). Są to ssaki wodne. Obecnie występują dwa podrzędy waleni. Gatunki z podrzędu fiszbinowców (łac. Mysticeti) nie posiadają zębów tylko grzebieniaste z płyty rogowe zwane fiszbinami , służącymi im do filtrowania pożywienia z wchłanianej wody. Są przeważnie bardzo dużymi zwierzętami. Należy do nich między innymi płetwal błękitny, największe obecnie żyjące zwierze na ziemi. Natomiast większość gatunków z podrzędu zębowców (łac. Odontoceti) to zwierzęta znacznie mniejsze i dlatego nazywamy je małymi waleniami. Żywią się one rybami i głowonogami.

Małe walenie spotyka się prawie we wszystkich morzach świata i w niektórych rzekach. Wiele gatunków występuje w Morzu Północnym, w Północno-Wschodnim Atlantyku oraz w Morzu Irlandzkim. Jedynym małym waleniem żyjącym w Morzu Bałtyckim jest morświn

Ze wszystkich zagrożeń przyłów, czyli przypadkowe zaplątanie się w sieć rybacką, uważany jest za najpoważniejsze. Każdego roku tonie kilka tysięcy małych waleni, które zaplątując się w sieci, nie mogą wynurzyć się nad powierzchnię by zaczerpnąć powietrza. Innym poważnym problemem, jest zanieczyszczenie morza. Substancje toksyczne, takie jak metale ciężkie i trudno rozkładalne związki organiczne (np. PCB), dostają się do łańcucha pokarmowego i odkładają się w tkankach ciała ssaków morskich, poważnie wpływając na stan ich zdrowia. Żegluga handlowa, działalność przemysłowa (np. wbijanie pali i badania sejsmiczne), eksplozje i niektóre urządzenia sonarowe stosowane w marynarce wojennej są przyczyną hałasu podwodnego. Te zakłócenia akustyczne mogą prowadzić do zaburzeń zachowania, uszkodzeń ciała, a nawet do śmierci. Czynnikiem budzącym coraz większy niepokój jest nasilający się ruch statków, będących powodem coraz częstszych kolizji z waleniami.

Porozumienie o ochronie populacji europejskich nietoperzy (EUROBATS), podpisane w Londynie dnia 4 grudnia1991 r., zostało zawarte w ramach Konwencji Bońskiej. Porozumienie weszło w życie w dniu 16 stycznia 1994 r., a w stosunku do Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 10 maja 1996 r. Celem porozumienia jest ochrona nietoperzy w Europie. Porozumienie zawarto uznając, że stan ich zachowania w Europie i państwach pozaeuropejskich jest zagrożony ze względu na degradację środowisk naturalnych nietoperzy, niepokojenie ich w schronieniach oraz użycie niektórych pestycydów. Podstawowymi zobowiązaniami wynikającymi z przystąpienia do porozumienia jest wprowadzenie zakazu celowego odłowu, przetrzymywania lub zabijania nietoperzy, zidentyfikowanie ich stanowisk i żerowisk, a szczególnie tych, które mają istotne znaczenie dla ich zachowania. Porozumienie zobowiązuje do pojęcia starań mających na celu zastąpienie wysokotoksycznych środków konserwacji drewna innymi, bezpiecznymi dla nietoperzy substancjami. Strony porozumienia mają za zadanie promowanie programów badawczych związanych z ochroną nietoperzy oraz popularyzację programów ich ochrony w społeczeństwie.

W Polsce występuje około 25 gatunków nietoperzy należących do dwóch rodzin: podkowcowate (Rhinolophidae) i mroczkowate (Vespertilionidae). Do rodziny podkowcowatych zaliczamy 2 gatunki, pozostałe gatunki należą do rodziny mroczkowatych. Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r.w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Nr 220, poz. 2237), wszystkie nietoperze, występujące na terytorium Polski, są objęte ochroną.

Ogólne zagrożenia dla nietoperzy w Polsce są podobne do typowych w wielu krajach europejskich. Wśród nich największe znaczenie mają:

• fragmentacja siedlisk;

• zmniejszanie się liczby odpowiednich schronień;

• płoszenie nietoperzy w letnich, a zwłaszcza zimowych schronieniach, a czasami także bezpośrednie zabijanie zwierząt przez ludzi;

• zanieczyszczenie środowiska.