Archiwalna strona
Ministerstwa Środowiska

Obywatele mają prawo wiedzieć skąd pochodzą fundusze organizacji non-profit - czy np. z darowizn i drobnych składek, czy z dofinansowania zagranicznego. NGO-sy odgrywają ważną rolę m.in. w ochronie przyrody. Dlatego Minister Środowiska Michał Woś, we współpracy z Ministrem Sprawiedliwości Zbigniewem Ziobro, podjął inicjatywę ustawy, która przewiduje utworzenie publicznego rejestru organizacji pozarządowych finansowanych z zagranicy.

– Zarządzanie państwem wymaga uporządkowania wielu sfer, także związanych z działalnością organizacji pozarządowych. Jawność i transparentność stanowią fundament demokratycznego państwa prawa. Naszym projektem chcemy te wartości zagwarantować – powiedział Michał Woś na dzisiejszej (7 sierpnia 2020 r.) konferencji prasowej w Ministerstwie  Środowiska.

Minister Środowiska dziękował NGO-som, które zaangażowały się w przygotowanie nowych regulacji. Podkreślał jak ważna jest przejrzystość trzeciego sektora, zarówno w ekologii, jak też w innych dziedzinach.

– Im więcej jawności i przejrzystości, tym lepiej dla demokracji i społeczeństwa obywatelskiego. Im więcej wiedzy wśród obywateli, tym większe zaufanie społeczne do organizacji działających w przestrzeni publicznej – zaznaczył również Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro.

Przejrzystość finansowania organizacji pozarządowych ma znaczenie zwłaszcza w dobie postępującej globalizacji i coraz większego wpływu trzeciego sektora na kształtowanie opinii publicznej. Sami przedstawiciele NGO-sów stale podkreślają potrzebę jak największej jawności. Temu ma służyć wprowadzenie obowiązku ujawniania przez organizacje pozarządowe informacji o wsparciu otrzymanym z zagranicy.

Rejestr dostępny w internecie

Projekt przewiduje wprowadzenie publicznego wykazu organizacji pozarządowych finansowanych przez podmioty zagraniczne. Taki rejestr, dostępny dla każdego w internecie, będzie prowadzony przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Ma zawierać informacje o źródle dofinansowania, kwocie, przeznaczeniu i miejscu wydatkowania.

Organizacja pozarządowa będzie zobowiązana wystąpić do ministerstwa z wnioskiem o wpisanie do wykazu w terminie 14 dni od dnia otrzymania pierwszego wsparcia z zagranicy. Dopiero po złożeniu takiego wniosku organizacja będzie mogła korzystać z otrzymanych środków.

Obowiązek informowania

Organizacje, które otrzymują wsparcie z zagranicy, zostaną także zobowiązane do umieszczania wiadomości o tym na swojej stronie internetowej. Jeśli działalność organizacji non-profit będzie w ponad 30 proc. finansowana ze środków zagranicznych, informacja o otrzymywaniu takiego wsparcia powinna zostać zamieszczona również na rozpowszechnianych przez nią dokumentach oraz podana do wiadomości przed wystąpieniem publicznym przedstawiciela tej organizacji. Ponadto organizacja finansowana w takim stopniu ze środków zagranicznych nie będzie mogła udzielać wsparcia partiom politycznym, komitetom wyborczym oraz komitetom inicjatyw ustawodawczych obywateli.

Duże wpływy – większa jawność

Nowe wymogi nie będą dotyczyć organizacji, które w niewielkim stopniu korzystają ze środków zagranicznych. Przepisy projektowanej ustawy będą stosowane do NGO-sów, których przychód w ciągu roku wynosi nie mniej niż 156 tys. zł, z czego co najmniej 10 proc. pochodzi od podmiotów zagranicznych.

Regulacjom ustawy nie będą podlegać środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej lub z organizacji międzynarodowej, której członkiem jest Polska, a także przekazane przez obywatela obcego państwa (jeżeli nie były wyższe niż 6-krotność minimalnego wynagrodzenia brutto za pracę, czyli obecnie 15 tys. 600 zł), a także pieniądze przekazane przez podmioty zagraniczne kontrolowane przez polskich obywateli lub polskie firmy.  

Wzorem innych państw

Projektowane przepisy wprowadzają rozsądną równowagę między wolnością działalności organizacji non-profit a przejrzystością ich finansowania. Podobne rozwiązania legislacyjne  są stosowane w innych krajach. W Stanach Zjednoczonych już od 1938 r. obowiązuje ustawa Foreign Agents Registration Act (FARA), która stała się wzorem dla aktów prawnych regulujących zagraniczne finansowanie organizacji pozarządowych w innych państwach. Do tej grup państw należą m.in. Węgry, gdzie ustawa o przejrzystości organizacji wspieranych z zagranicy została uchwalona w 2017 r.