Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

Mały Katyń

W ten sposób mieszkańcy Gminy Turośń Kościelna nazywają miejsce w lesie za miejscowością Borowskie Gziki, gdzie NKWD rozstrzelało 13 ofiar cywilnych 24 czerwca 1941 roku.

- Spotykamy się w rocznicę zbrodni katyńskiej, by uczcić pamięć mieszkańców naszej gminy, którzy zginęli z rąk tych samych oprawców. W okresie powojennym nie było łatwo kultywować pamięć o tych zbrodniach. Przez wiele lat stały tu drewniane krzyże, które niszczały, a w latach 80. mieszkańcy zrzeszeni w Solidarności zawiesili tabliczkę wskazującą na nasz "Mały Katyń" - mówił na początku uroczystości wójt Gminy Turośń Kościelna Grzegorz Jakuć.

Od 2009 roku w lesie znajduje się obelisk upamiętniający tragiczne wydarzenia, a dziś pojawiła się również tablica przybliżająca sylwetki ofiar, o którą zabiegał m.in. pasjonat historii Henryk Zdanowicz. Jego opowieść o zamordowanych - w większości uciekinierach z białostockiego więzienia, którzy trafili tam za działalność konspiracyjną, pozwoliła uczestnikom uroczystości poznać ich losy.

- Dziękuję wszystkim mieszkańcom Gminy za wysiłek, który włożyli w budowę pomnika, a teraz tablicy, by pamięć o sowieckich zbrodniach nie zginęła. Trudno nam bez znajomości naszej historii dobrze oceniać teraźniejszość - mówił wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski.

Zginęli za polskość

Hołd ofiarom Zbrodni Katyńskiej oddano również w Białymstoku. Wojewoda podlaski wraz wicewojewodą Bogusławą Szczerbińską w asyście służb mundurowych złożyli kwiaty pod Pomnikiem-Grobem Nieznanego Sybiraka oraz Pomnikiem Katyńskim.

- Nie myślimy tylko o tym, co zdarzyło się w samym Katyniu, ale o wszystkich miejscach, gdzie dokonywano kaźni Polaków - w szczególności żołnierzy Wojska Polskiego, funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Korpusu Ochrony Pogranicza, Straży Więziennej i wielu innych osób, które uznawane były za zagrożenie dla systemu bolszewickiego - mówił wojewoda Bohdan Paszkowski.

- Hołd ofiarom i ich rodzinom powinien nas jednoczyć, bo dziś musimy nadrobić lata, kiedy o tych zbrodniach się nie mówiło - podkreślał wojewoda.

Przy Pomniku-Grobie na osiedlu Piasta z inicjatywy białostockiego oddziału Związku Sybiraków zawisła tablica upamiętniająca cztery zsyłki Polaków na Sybir dokonane przez NKWD, którą poświęcono podczas uroczystości.

Uroczystości w Wasilkowie

Wśród ofiar Katynia i Miednoje znalazło się także ośmiu mieszkańców Wasilkowa, których upamiętnia pomnik "Dęby pamięci" u zbiegu ulic: Polnej i Kościelnej w Wasilkowie. To w tym miejscu odbyły się miejskie uroczystości w Dniu Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Wziął  w nich udział wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski, który złożył kwiaty w imieniu premiera Mateusza Morawieckiego. Po oficjalnej części w Dwujęzycznej Prywatnej Szkole Podstawowej im. Antoniego Bućko w Wasilkowie odbył się wykład Antoniego Pełkowskiego z Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Wasilkowskiej.

----------------

Wiosną 1940 r., na mocy decyzji najwyższych władz Związku Sowieckiego, NKWD zamordowało ponad 20 tys. żołnierzy Wojska Polskiego oraz policjantów - jeńców wojennych zatrzymanych po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski 17 września 1939 r. Byli wśród nich oficerowie, podoficerowie, szeregowcy, w tym rezerwiści stanowiący część elity II Rzeczypospolitej: lekarze, prawnicy, inżynierowie.

Ofiary chowano w masowych grobach, oprócz lasu katyńskiego były to miejscowości: Miednoje, Piatichatki, Bykownia i inne miejsca na terytorium Związku Sowieckiego. Sowieci przez 50 lat ukrywali prawdę o dokonanej przez siebie zbrodni. W ślad za nimi kłamstwo dotyczące sprawców mordu na polskich elitach powielały władze Polski Ludowej. Oficjalnie jego kres nastąpił 13 kwietnia 1990 r., kiedy to Związek Sowiecki przyznał się do popełnienia zbrodni, przekazując Polsce część dokumentów z lat 40.

Dla uczczenia pamięci wszystkich zamordowanych przez NKWD w Katyniu, Charkowie i Miednoje oraz w innych miejscach kaźni Sejm RP, w uchwale podjętej przez aklamację w listopadzie 2007 r., ustanowił 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.