Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

Pierwsza transplantacja w województwie podlaskim odbyła się 15 stycznia 1989 roku w Klinice Chirurgii Naczyń i Transplantacji Akademii Medycznej w Białymstoku - prof. Stanisław Głowiński dokonał pierwszego przeszczepu nerki. Od tego czasu w Białymstoku przeszczepiono 625 nerek.

Transplantacja jest w pełni uznaną i szeroko stosowaną na całym świecie metodą leczenia skrajnej i nieodwracalnej niewydolności wielu narządów. Wielu chorych, którzy dotychczas mogli spodziewać się jedynie śmierci lub ograniczonej wieloma cierpieniami egzystencji, może obecnie odzyskać zdrowie dzięki zastąpieniu chorych narządów zdrowymi, pobranymi od innych ludzi. Największą barierą w rozwoju i wykorzystaniu dotychczasowych osiągnięć transplantologii jest wciąż znaczący niedobór narządów do transplantacji.

25 lutego 2011 roku w Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim w Białymstoku miało miejsce podpisanie Listu Intencyjnego Partnerstwo dla Transplantacji w województwie podlaskim. List podpisało 15 sygnatariuszy. 28 stycznia 2019 r. siedmiu konsultantów wojewódzkich w dziedzinach medycyny: anestezjologia i intensywna terapia, nefrologia, nefrologia dziecięca, neurochirurgia, neurologia, pielęgniarstwo anestezjologiczne i intensywnej opieki, pielęgniarstwo chirurgiczne i operacyjne oraz piętnastu szpitali z województwa podlaskiego posiadających w swoich strukturach Oddziały anestezjologii i intensywnej terapii podpisało Deklarację wsparcia działań określonych w Liście intencyjnym dotyczącym Partnerstwa dla Transplantacji w województwie podlaskim. Natomiast 27 stycznia 2020 r. do grona Sygnatariuszy Listu Intencyjnego dołączyli: Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych w Białymstoku, Łomży i Suwałkach oraz Szpital Ogólny w Kolnie.

Głównym celem Programu Partnerstwo dla Transplantacji jest uświadamianie szerokim kręgom organów władz państwowych i samorządowych, dyrektorom szpitali, lekarzom oraz społeczeństwu potrzeb w zakresie transplantologii i zwiększenie liczby dokonywanych przeszczepów.

W 2020 r. w województwie podlaskim pobranie narządów możliwe było teoretycznie w 39 przypadkach. W rzeczywistości pobrano narządy do transplantacji jedynie od siedmiu zmarłych, co stanowi znacznie mniejszą liczbę w porównaniu z latami poprzednimi (np. w roku 2019 pobrano narządy do transplantacji od 20 dawców). Zmniejszenie liczby pobranych narządów może tłumaczyć panująca pandemia COVID-19, która wymusiła konieczność reorganizacji ochrony zdrowia na terenie województwa i przeprofilowanie oddziałów intensywnej terapii w tym kierunku.

Szpitalem, w którym przeważnie realizowane są pobrania narządów do transplantacji, jest Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku. W 2020 r. jednego pobrania narządów
do transplantacji dokonano również w Szpitalu Ogólnym w Wysokiem Mazowieckiem.

W celu oceny rzeczywistej aktywności na rzecz transplantacji na terenie województwa podlaskiego w 2020 roku, przesłano do 17 szpitali w województwie, posiadających w swoich strukturach Oddziały Anestezjologii i Intensywnej Terapii, ankietę dotyczącą transplantacji.

Z ich analizy wynika, że komisje do spraw orzekania o śmierci mózgowej są powołane w jedenastu szpitalach województwa podlaskiego. Nie posiadają ich w dalszym ciągu szpitale w: Augustowie, Bielsku Podlaskim, Kolnie, Łapach, Sejnach i Wysokiem Mazowieckiem. Natomiast stanowiska koordynatorów ds. transplantacji zostały utworzone w prawie wszystkich szpitalach (brak tylko w jednym szpitalu), co stanowi istotny postęp, dobrze rokujący na przyszłość.

Prawie wszystkie szpitale zgłaszały konieczność podwyższania poziomu wiedzy dotyczącej problematyki związanej z transplantologią (chodzi o m.in. obawę przed procedurami związanymi z pobieraniem narządów). Istotną kwestią jest również problem związany z zasobami ludzkimi tj. głównie brak kadry medycznej i przeciążenie pracą w oddziałach intensywnej terapii oraz problemy dotyczące finansowania tj. niedostateczna ilość środków na wynagrodzenia personelu zaangażowanego w proces transplantacji.

Wnioski, które nasunęły się po analizie ankiet:

1. Zintensyfikowanie działań koordynatorów w kierunku identyfikacji potencjalnych dawców narządów do transplantacji (propozycja: uzależnienie finansowania od skuteczności działania).
2. Zwiększenie uwagi przez dyrekcję szpitali na problem orzekania śmierci mózgowej przez lekarzy OIT pod kątem możliwości pozyskania narządów do transplantacji i powołanie komisji do orzekania śmierci mózgowej w szpitalach, które ich jeszcze nie posiadają.
3. Podnoszenie kwalifikacji personelu medycznego w zakresie transplantologii.

 

Materiał opracowany przez prof. dr hab. med. Marka Gacko - konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie transplantologii klinicznej