31 maja Światowy Dzień bez Tytoniu
Motywem przewodnim Światowego Dnia Bez Tytoniu na rok 2024 jest „Ochrona dzieci przed ingerencją przemysłu tytoniowego”. Światowy Dzień Bez Tytoniu ustanowiono w 1987 roku. Wprowadzony został przez WHO ze względu na rosnącą liczbę osób uzależnionych od tytoniu. Ma na celu zwrócenie uwagi na powszechność nałogu palenia i jego negatywne skutki zdrowotne. Dzień ten ma również zachęcić do 24-godzinnego okresu abstynencji od wszystkich form konsumpcji tytoniu na całym świecie.
Osoby uzależnione od tytoniu po pomoc mogą zgłosić się do lekarza rodzinnego lub specjalistycznych poradni. Możliwość uzyskania nieodpłatnej pomocy osobom palącym lub poszukującym pomocy dla swoich bliskich oferuje również Telefoniczna Poradnia Pomocy Palącym działająca pod numerami: 801 108 108.
- Kto może zadzwonić: palacze, ich bliscy oraz wszyscy, którzy chcą porozmawiać o nałogu
- Kiedy: od poniedziałku do piątku w godzinach 11-19
- Jak często: możesz dzwonić wiele razy lub umówić się na termin, w którym konsultant zadzwoni do ciebie
- Jak często: możesz dzwonić wiele razy lub umówić się na termin, w którym konsultant zadzwoni do ciebie
- Jak długo: to ty określasz, jak długo będzie trwała rozmowa
Czego możesz się dowiedzieć
- Jak rzucić palenie
- Jakie są psychologiczne i biologiczne mechanizmy uzależnienia od tytoniu
- Jak pracować nad motywacją
- Jakie są indywidualne korzyści wynikające z rzucania palenia
- Jak głębokie jest twoje uzależnienie
- Jak zaplanować proces zaprzestania palenia
- Jakie są metody zaprzestania palenia i która jest najlepsza dla ciebie
- Jak przebiega proces zaprzestania palenia
- Jak radzić sobie w trudnych chwilach
- Gdzie w twojej okolicy znajdziesz poradnie dla osób rzucających palenie
Materiały edukacyjne
Palenie tytoniu nadal jest poważnym problemem, po papierosy sięga regularnie ponad miliard osób. Każdego roku umiera ponad 8 milionów osób, z czego 7 milionów to aktywni palacze, a około 1,2 miliona to osoby narażone na bierne palenie. W 2019 roku do nałogowego (codziennego) palenia przyznaje się ponad jedna piąta Polaków – 21%. Jest to wynik mniejszy niż w poprzednim badaniu, przeprowadzonym w 2017 roku, wówczas wynosił on 24%. Tym samym występuje tendencja spadkowa ilości osób palących nałogowo – od 2011 roku w polskim społeczeństwie jest o 10 punktów procentowych mniej palaczy. Badania pokazują, że nałogowymi palaczami częściej są mężczyźni niż kobiety (24% wobec 18%).
Paląc papierosy wdychamy dym składający się z ponad 4000 związków chemicznych, w tym ponad 40 będących substancjami rakotwórczymi.
Co nam grozi jeśli nie zerwiemy z nałogiem:
Rak płuc. Ponad dwie trzecie zgonów z powodu raka płuc jest wynikiem palenia tytoniu. Narażenie na bierne palenie w domu lub w miejscu pracy także zwiększa ryzyko zachorowania na raka płuc. Palenie może także spowodować nowotwory przełyku, krtani, gardła czy trzustki. Zerwanie z nałogiem może je skutecznie zmniejszyć: już po 10 latach od rzucenia palenia ryzyko zachorowania na raka płuc spada o połowę.
Przewlekłe choroby układu oddechowego. Palenie tytoniu jest istotną przyczyną przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Choroba polega na zwężeniu oskrzeli, które upośledza przepływ powietrza przez drogi oddechowe. Objawami są m.in. bolesny kaszel i poważne trudności w oddychaniu. POChP jest chorobą nieuleczalną, a wszelkie działania lekarskie mają na celu spowolnienie procesu chorobowego i poprawę komfortu życia pacjenta. Ryzyko rozwoju POChP jest szczególnie wysokie wśród osób, które zaczynają palić już w młodym wieku, ponieważ dym tytoniowy znacznie spowalnia rozwój płuc.
Palenie tytoniu zaostrza również objawy astmy oskrzelowej, które ograniczają aktywność i przyczyniają się do niepełnosprawności. Dlatego wczesne skończenie z nałogiem tytoniowym jest najskuteczniejszym sposobem na spowolnienie postępu POChP i wyciszenie objawów astmy.
Gruźlica. Palenie papierosów może także zwiększyć ryzyko przejścia utajonego zakażenia prątkami gruźlicy w aktywną postać choroby. Aktywna postać gruźlicy, w połączeniu z paleniem tytoniu, przyczynia się do niepełnosprawności i śmierci z powodu niewydolności oddechowej.
Palenie tytoniu ma także wpływ na nasze dzieci. Palenie przez matkę w okresie ciąży oraz narażenie ciężarnej na bierne palenie prowadzi do poważnych zaburzeń rozwoju wewnątrzmacicznego dziecka, m.in. zmniejszonego wzrostu i upośledzenia funkcji płuc. U małych dzieci, narażonych na bierne palenie, istnieje większe ryzyko wystąpienia i zaostrzenia objawów astmy oskrzelowej, zapalenia płuc, zapalenia oskrzeli oraz częstych infekcji dolnych dróg oddechowych.
Dym tytoniowy przyczynia się także do zanieczyszczenia powietrza w zamkniętych pomieszczeniach. Bezbarwny i bezwonny może utrzymywać się w pomieszczeniu nawet przez pięć godzin. Zwiększa tym samym ryzyko upośledzenia czynności płuc, zachorowania na raka płuc i przewlekłe choroby układu oddechowego. Paląc w pomieszczeniach trujemy siebie i innych.
Dym papierosowy ma również bardzo niekorzystny wpływ na urodę. Dermatolodzy mówią wręcz o "tytoniowej twarzy". Skóra jest niedotleniona, z czasem cera staje się coraz bladsza i bardziej poszarzała. Dzieje się tak, gdyż zapalenie papierosa powoduje skurcz naczyń krwionośnych skóry utrzymujący się do 90 minut.
E-papierosy
Podobnie jak palenie tytoniu, używanie papierosów elektronicznych ma także destrukcyjny wpływ na funkcjonowanie układu oddechowego. Jak pokazują badania, ekspozycja na opary z e-papierosów pobudza stany zapalne w płucach i oskrzelach i negatywnie wpływa na mechaniczną czynność płuc. Dodatek substancji zapachowych nasila te szkodliwe efekty. W aerozolu generowanym z płynów o takich zapachach jak toffi, mleczny czy czekoladowy wykryto diacetyl i acetylopropionyl. Związki te powodują pogorszenie wydolności układu oddechowego, a także mogą się przyczyniać do rozwoju zarostowego zapalenia oskrzelików. Choroba ta, znana również jako „płuco pracownika fabryki popcornu” jest wyniszczającą, ciężką chorobą płuc, wywoływaną przez wdychanie sztucznego maślanego aromatu smakowego z diacetylem, który był przed laty dodawany do popcornu. Inne badanie potwierdziło, że diacetyl zawarty jest aż w 75%, spośród przebadanych dotychczas smakowych płynów nikotynowych.
Liquidy e-papierosów zawierają także glikol propylenowy i glicerynę. Obydwa te produkty są uznawane za nieszkodliwie przy podaniu doustnym i powszechnie wykorzystywane w medycynie oraz kosmetyce. Stają się jednak toksyczne, kiedy są wdychane po podgrzaniu. Zwiększają ryzyko podrażnienia płuc i rozwoju stanów zapalnych oraz hamują rozwój komórek. Podgrzewanie związków organicznych zawartych w liquidach powoduje również powstawanie wolnych rodników, które odpowiedzialne są za uszkodzenia zdrowych komórek. Badania przeprowadzone na nastolatkach z astmą wykazały także, że wdychanie aerozolu z e-papierosów niesie ze sobą o blisko 30% wyższe ryzyko wystąpienia ataku astmy.
Źródło:
- „E-papierosy w pytaniach i odpowiedziach – zdradliwe urządzenie czy „ekologiczny papieros”?”, Piotr Jankowski, Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego,
- http://www.rynekzdrowia.pl/Badania-i-rozwoj/Badania-bierne-wdychanie-aerozolu-z-e-papierosow-moze-zaostrzac-astme,191031,11.html