Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

Główne uroczystości rozpoczęły się w południe przy Pomniku Obrońców Getta na Placu Mordechaja Tenenbauma. Oprócz mieszkańców Białegostoku wzięli w nich udział przedstawiciele duchowieństwa, władz samorządowych, przedstawiciel Ambasady Republiki Federalnej Niemiec Robert von Rimscha, białostoccy honorowi konsule Rumunii i Finlandii, przedstawiciele gmin wyznaniowych oraz organizacji i stowarzyszeń żydowskich. Nie zabrakło także żołnierzy i funkcjonariuszy Białostockiego Garnizonu, przedstawicieli służb mundurowych, kombatantów.

Powstanie w getcie białostockim było drugim co do wielkości, po powstaniu w getcie warszawskim, zrywem ludności żydowskiej przeciwko hitlerowcom. W nocy z 15 na 16 sierpnia 1943 roku getto otoczyli niemieccy żołnierze i oddziały SS wspierane przez oddziały ukraińskie. Mieszkańców getta poinformowano, że zostaną ewakuowani do obozu pracy w Lublinie. Żydowski ruch oporu przystąpił do walki, mobilizując pozostałych. Z powodu przeważającej siły Niemców walka od początku skazana była na klęskę.

Po stłumieniu powstania Niemcy przystąpili do wywożenia pozostałych przy życiu Żydów do obozów zagłady w Treblince i Auschwitz. Część osób trafiło do obozu pracy w Poniatowej. Około 1200 żydowskich dzieci z Białegostoku wraz z opiekunami zostało przewiezionych do getta w Terezinie (Theresienstadt) w Czechach. Nie uratowało im to życia – na początku października wszystkie trafiły do Auschwitz, gdzie zginęły w komorach gazowych.

W ruinach białostockiego getta pozostało 1–2 tys. osób, które wykonywały prace porządkowe, po czym we wrześniu 1943 r. zostały wysłane do obozu pracy w Poniatowej oraz do obozów zagłady w Bełżcu, Auschwitz, a także do obozu koncentracyjnego na Majdanku. Spośród kilkudziesięciu tysięcy mieszkańców białostockiego getta wojnę przeżyło prawdopodobnie ok. 260 osób.

Na podst. IPN