Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

Dramat z 27 czerwca 1941 roku był początkiem zagłady białostockich Żydów. Pacyfikacji dzielnicy żydowskiej "schulhof" dokonał dowodzony przez majora Ernsta Weisa niemiecki 309. batalion policji. Przetrwali nieliczni. Kilkanaście osób udało się wyprowadzić Juliannie i Józefowi Bartoszko. W pierwszym dniu okupacji miasta Niemcy wymordowali ok. 2 tys. Żydów.

Wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski w asyście reprezentantów służb mundurowych, przedstawiciele białostockiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego oddali hołd pomordowanym i wszystkim ofiarom Holokaustu, składając wieńce w miejscu, gdzie 81 lat temu znajdowała się Wielka Synagoga. Dziś o ofiarach dramatycznych wydarzeń przypomina znajdujący się tam pomnik-kopuła Wielkiej Synagogi.

W ramach obchodów rocznicowych, przed budynkiem Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku, została rozstawiona wystawa elementarna Instytutu Pamięci Narodowej "Niemieckie Obozy Zagłady". Prezentuje najważniejsze informacje na temat niemieckich obozów zagłady Żydów z okresu drugiej wojny światowej: rodzaje obozów, problematykę „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” oraz mechanizm ludobójstwa. Osobne plansze poświęcone zostały sześciu obozom zagłady utworzonych przez Niemców na okupowanych ziemiach polskich, a także ofiarom oraz osobom odpowiedzialnym za popełnione zbrodnie. Dodatkowo w holu dostępne są materiały edukacyjne przygotowane przez Oddziałowe Biuro Edukacji Narodowej IPN w Białymstoku. Wystawę można oglądać przez tydzień.

Wielka Synagoga znajdowała się przy ulicy Bożniczej w Białymstoku, obecnej ul. Suraskiej. Budynek, który został wzniesiony w latach 1909-1913, był jedną z najbardziej okazałych budowli miasta i dopełnieniem krajobrazu miejskiego. Została wybudowana według projektu Samuela J. Rabinowicza. Była świątynią reformowaną, w której kobiety modliły się obok mężczyzn, choć na osobnych galeryjkach. W okresie międzywojennym, podczas świąt i uroczystości państwowych, w synagodze grała orkiestra Gimnazjum Hebrajskiego.

Przed wojną w Białymstoku żyło ok. 50 tys. Żydów, a miasto było znaczącym ośrodkiem kultury i religii żydowskiej. Z tej społeczności, po ostatecznej likwidacji getta białostockiego w sierpniu 1943 roku i wywózkach do obozów, ocalało zaledwie kilkaset osób.