82. rocznica pierwszej masowej deportacji na Sybir
10.02.2022
10 lutego 1940 roku rozpoczęła się przeprowadzona przez NKWD pierwsza masowa deportacja Polaków na Sybir. W głąb Związku Sowieckiego wywieziono około 140 tys. obywateli polskich. Wielu umarło już w drodze, tysiące nie wróciły do kraju. W dniu 82. rocznicy tego wydarzenia wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski oraz przedstawiciele białostockiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej uczcili pamięć Sybiraków, składając kwiaty w Białymstoku: pod Pomnikiem - Grobem Nieznanego Sybiraka oraz Pomnikiem - Znakiem Pamięci Polskiej Golgoty Wschodu.
Od 10 lutego 1940 r. do czerwca 1941 r. władze Związku Sowieckiego, okupującego tereny II Rzeczypospolitej, zorganizowały cztery wywózki na Wschód obywateli polskich różnych narodowości.
Pierwsza z deportacji objęła głównie rodziny urzędników państwowych, m.in. sędziów, prokuratorów, policjantów, leśników, właścicieli ziemskich, a także wojskowych, w tym uczestników wojny polsko-bolszewickiej. Wywożeni trafiali w okolice Archangielska oraz do Irkucka, Kraju Krasnojarskiego i Komi.
Pierwsza wywózka była największa - dotyczyła ok. 140 tys. osób - i najbardziej tragiczna pod względem liczby ofiar. Deportowano wtedy m.in. wielu mieszkańców Białegostoku i okolic.
- To dla mieszkańców Białostocczyzny wciąż żywa blizna, o której należy pamiętać. To wiele złamanych życiorysów osób, którym udało się wrócić z zesłania - mówił dziennikarzom wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski.
Historycy szacują, że w sumie w czterech wywózkach na Syberię przetransportowano od 300 tysięcy do ponad 1 mln osób. Wielu z deportowanych nie przetrwało podróży, wielu nigdy nie wróciło.
- Pamięć o tych wydarzeniach powinna stanowić jedną z podstaw świadomości narodowej, bo rzeczywiście nasz naród został bardzo doświadczony represjami, które spadły na wschodnie części II RP. Myślę, że te deportacje stanowiły taką najbardziej powszechną formę represji, które dotykały najszersze kręgi naszego społeczeństwa – zaznaczał wojewoda.
Wydarzenia z 1940 roku upamiętnia w Białymstoku kilka miejsc - to m.in. Pomnik - Grób Nieznanego Sybiraka przy kościele pw. Ducha Świętego i Pomnik - Znak Pamięci Polskiej Golgoty Wschodu, który znajduje się przy stacji Białystok Fabryczny, z której odjeżdzały transporty na Wschód. W 82. rocznicę pierwszej wywózki kwiaty przy nich złożyli wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski oraz przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Białymstoku, w tym dyrektor instytucji dr hab. Piotr Kardela.
