Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

W niedzielę, w samo południe hołd wszystkim ofiarom wojny oddali w Białymstoku przedstawiciele władz miasta i regionu, wojska i służb mundurowych oraz kombatanci.

„Najeźdźcom z 1939 roku zależało nie tylko na podbojach, ale również na bezwzględnej eksterminacji ludności podbijanych terenów” – zauważa wojewoda Jacek Brzozowski. – „Dlatego przyniosła ona Polsce tak olbrzymie straty. Naszym obowiązkiem jest pamięć o ofiarach; musimy przy tym mówić głośno, że zło niepowstrzymane w porę potężnieje do rozmiarów niewyobrażalnych. Jest to niestety lekcja wciąż boleśnie aktualna.”

Uroczystość odbyła się pod Pomnikiem Obrońców Białegostoku – w miejscu, gdzie w 1939 roku bronili się podkomendni ppłk. Szafrankowskiego i gdzie śmiertelnie postrzelony został m.in. szef sztabu obrońców, kpt. Tadeusz Kosiński.

Wcześniej - o 9 rano, gdy w wielu miejscach w województwie podlaskim zabrzmiały syreny alarmowe, by przypomnieć o wydarzeniach sprzed 85 lat, wicewojewoda Ewa Kulikowska wzięła udział w rocznicowej uroczystości na Cmentarzu Farnym w Białymstoku, zorganizowanej przez Koło Rodzin i Przyjaciół Żołnierzy 42. Pułku Piechoty oraz białostocki Oddział Instytutu Pamięci Narodowej.

II WŚ w Podlaskiem

II wojna światowa dotarła do naszego regionu bardzo szybko – niemieckie bomby spadły na Białystok, Łomżę, Łapy, Białowieżę i wiele innych miejscowości już w pierwszych dniach września 1939 roku.

Silny opór Polacy postawili najeźdźcom pod Nowogrodem, do legendy zaś przeszła bohaterska obrona Wizny, gdzie dowodził kpt. Władysław Raginis. Stolica województwa przygotowywała się do obrony pod  dowództwem podpułkownika Zygmunta Szafrankowskiego, szczególnie ważną rolę odegrała obrona cywilna, kierowana przez prezydenta Seweryna Nowakowskiego. Białystok pełnił raczej rolę zaplecza frontu, zaś dowodzący starali się, by działania obronne odbywały się na dalekich przedpolach ze względu na łatwo płonącą głównie drewnianą zabudowę.

Odwaga obrońców nie wystarczyła jednak, by ocalić się przed przeważającymi siłami wroga, zwłaszcza że już 17 września wschodnią granicę Rzeczypospolitej przekroczyli Sowieci, by w trzy dni później dotrzeć do – znajdującego się wówczas w granicach województwa białostockiego – Grodna.

Wskutek działań okupantów – zarówno czerwonego, jak i brunatnego – region poniósł ogromne straty. Represje stalinowskie to tysiące rodzin wywiezionych na Syberię i do Kazachstanu. Pod rządami Niemców z kolei wymordowana została niemal cała żydowska społeczność województwa. Tylko w Białymstoku liczba mieszkańców zmniejszyła się w latach 1939-1945 o 2/3.