Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

Dostępność, minimalne wymagania

Dostępność podmiotu publicznego jest efektem spełnienia minimalnych wymagań w wymiarze architektonicznym, cyfrowym i informacyjno-komunikacyjnym. Zapewnienie dostępności może odbywać się zarówno poprzez uniwersalne zaprojektowanie przestrzeni, produktów czy usług – najczęściej już na etapie projektowania nowych działań i rozwiązań, jak też poprzez stosowanie racjonalnych usprawnień, które polegają na usuwaniu barier w dostępie do istniejących usług. W celu wsparcia podmiotów publicznych w realizacji nowych przepisów ustawowych, w MIiR trwają prace nad przygotowaniem poradnika z wyjaśnieniem i przykładami zapewniania dostępności. Będzie on dostępny w drugiej połowie grudnia br.

Dostęp alternatywny

W celu umożliwienia łatwiejszego przygotowania się podmiotów publicznych do nowych wymagań, wprowadzono również mechanizm tzw. dostępu alternatywnego. Dostęp alternatywny to mechanizm, który polega przede wszystkim na zapewnieniu wsparcia innej osoby (np. kontakt telefoniczny zamiast osobistego stawiennictwa, wsparcie pracownika lub wolontariusza). Jego zastosowanie może mieć miejsce, gdy w szczególności ze względów technicznych lub prawnych nie jest możliwe zastosowanie przez podmiot publiczny ani uniwersalnego projektowania ani tez racjonalnych usprawnień. Jednocześnie należy zauważyć, że w okresie 24 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy (tj. do 5.09.2021 r.) uznaje się, że dostęp alternatywny jest równoważny z zapewnieniem dostępności, a jego stosowanie nie powoduje sankcji po stronie podmiotu publicznego. Po tym okresie jego zastosowanie powinno być ograniczone wyłącznie do przypadków określonych w ustawie.

Koordynatorzy dostępności

Każdy organ administracji rządowej i samorządowej, organ kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały zobowiązane są do powołania koordynatora dostępności w terminie do 30 września 2020 r. Jest to kluczowa funkcja z punktu widzenia wdrażania i przestrzegania nowych przepisów w administracji publicznej w całej Polsce. Ustawa przewiduje, że funkcja ta może być pełniona przez jedną lub kilka osób, zarówno już pracujących w danym podmiocie, jak też i nowo zatrudnionych. Sposób spełnienia tego obowiązku zależy od możliwości danego podmiotu.

Raportowanie dostępności

Podmioty zobowiązane do zapewnienia dostępności przekazują co 4 lata, najpóźniej do dnia 31 marca danego roku raport o stanie dostępności w zakresie swojej działalności i publikują go na stronie Biuletynu Informacji Publicznej (jeśli dotyczy) lub na swojej stronie internetowej. Raporty będą przekazywane do właściwego miejscowo wojewody, który przygotowuje zbiorczy raport o stanie dostępności na terenie danego województwa i przekaże go ministrowi właściwemu do spraw rozwoju regionalnego. Zakłada się, że do przekazywania raportów o dostępności danego podmiotu publicznego na wyższy poziom agregacji, wykorzystywana będzie „tradycyjnie” przyjęta droga służbowa czy też ścieżki sprawozdawczości obowiązujące w danym sektorze. Dzięki temu podmioty działające na skalę regionalną będą mogły zebrać informacje na temat dostępności jednostek (czy oddziałów) podległych aby móc agregować te informacje w możliwie jak najwyższym poziomie. Pierwsze raporty zostaną przekazane do 31 marca 2021 roku. Wojewodowie powinni wyznaczyć odpowiednio wcześniej termin na złożenie raportu podmiotów publicznych, które im podlegają. MIiR opublikuje w BIP wzór raportu o stanie dostępności.

Fundusz Dostępności

Na mocy ustawy utworzony został Fundusz Dostępności, który umożliwi udzielanie wsparcia finansowego na dostosowanie budynków (np. windy, podjazdy) podmiotów publicznych oraz budynków mieszkalnictwa wielorodzinnego. Wsparcie ze środków Funduszu, udzielane będzie w formie pożyczki z możliwością częściowego jej umorzenia po spełnieniu określonych kryteriów (np. jeśli z inwestycji korzystać będzie duża liczba osób niepełnosprawnych, seniorów, czy rodzin i opiekunów z małymi dziećmi). Już od 4 września br. Bank Gospodarstwa Krajowego przyjmuje wnioski na pomoc z Funduszu Dostępności.

Skarga na brak dostępności

Dużą zmianą w stosunku do obowiązujących obecnie przepisów jest wprowadzone ustawą prawo do złożenia skargi na brak dostępności. Każda osoba ze szczególnymi potrzebami po wykazaniu interesu faktycznego będzie miała prawo wystąpić do podmiotu publicznego z wnioskiem o zapewnienie dostępności architektonicznej lub informacyjno komunikacyjnej, a w przypadku kiedy taki dostęp nie został jej zapewniony w określonym terminie wnioskodawcy przysługuje prawo do złożenia skargi na brak dostępności do Prezesa Zarządu PFRON. PFRON analizuje każde zgłoszenie i gdy stwierdzi on naruszenie przepisów ustawy, nakazuje zapewnienie dostępności w drodze decyzji administracyjnej. Brak jej wykonania powoduje nałożenie grzywny w celu przymuszenia, która jest karą finansową dla podmiotu publicznego. Warto jednak pamiętać, że w okresie przejściowym, tj. do 5 września 2021 r., zapewnienie dostępu alternatywnego jest traktowane jak zapewnienie dostępności, a przepisy dotyczące skargi na brak dostępności zaczną obowiązywać po tym okresie.