Święto Podziemnego Państwa Polskiego
27.09.2022
W nocy z 26 na 27 września 1939 r., w oblężonej Warszawie, powołano do życia Służbę Zwycięstwu Polski, pierwszą konspiracyjną organizację zbrojną do walki z okupantem. Na pamiątkę tego wydarzenia, 27 września obchodzimy Dzień Podziemnego Państwa Polskiego. We wtorek (27.09) wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski z przedstawicielami białostockiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej oddali hołd polskim bohaterom, składając kwiaty przed pomnikiem poświęconym żołnierzom Armii Krajowej w Białymstoku.
W delegacji IPN znaleźli się dr Bożena Koszel-Pleskaczuk - pełniąca obowiązki naczelnika Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa, Wojciech Fedorowicz - naczelnik Oddziałowego Archiwum, a także dr hab. Krzysztof Sychowicz - naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych.
Służbę Zwycięstwu Polski dwa miesiące po powołaniu przekształcono w Związek Walki Zbrojnej, a następnie w Armię Krajową. Wraz z rządem na uchodźstwie tworzyły one Polskie Państwo Podziemne, którego pierwowzorem była organizacja państwa podziemnego z czasów powstania styczniowego. Pod koniec 1944 r. Armia Krajowa liczyła niemal 400 tysięcy żołnierzy.
Fenomen Polskiego Państwa Podziemnego wynikał z rozbudowanych struktur, które objęły całe terytorium II Rzeczpospolitej (a nawet wychodziły poza ziemie przedwojennej Polski) oraz z zakresu prowadzonych w konspiracji prac. Polskie Państwo Podziemne nie ograniczało się bowiem do bieżącej walki zbrojnej z okupantami. Prowadzono także akcję tajnego nauczania na wszystkich szczeblach oświaty, organizowało sądownictwo (zarówno wojskowe, jak i cywilne), działalność propagandową, czy wywiadowczą. Jednocześnie przygotowywano plany powstania powszechnego oraz organizacji życia w okresie powojennym – odbudowy kraju, przejęcia terenów, które (jak przypuszczano) mogą przypaść Polsce oraz rozwiązania prawne w różnych dziedzinach.
Wyjątkowość polskiej konspiracji wynikała również z innych względów. W porównaniu z konspiracjami wojskowymi innych okupowanych krajów europejskich, Armia Krajowa działała najdłużej i stosowała najbardziej zróżnicowane formy walki. Na zasadzie dobrowolności skupiała przedstawicieli wielu grup społecznych. Na podobnej zasadzie, w działalność podziemnej administracji i parlamentu angażowali się przedstawiciele różnych, wcześniej konkurujących ze sobą, partii politycznych.
źródło: IPN Białystok
