Transplantacja
26 stycznia — Ogólnopolski Dzień Transplantacji
Ogólnopolski Dzień Transplantacji obchodzony jest w rocznicę pierwszego udanego przeszczepu nerki, który odbył się w 1966 r. w Klinice Chirurgicznej Akademii Medycznej w Warszawie. Był to wtedy 621 taki zabieg na świecie (pierwszy miał miejsce w roku 1954).
W tym roku mija 35 lat od zapoczątkowania transplantologii na terenie województwa podlaskiego. Pierwsza transplantacja w województwie podlaskim odbyła się 15 stycznia 1989 roku w Klinice Chirurgii Naczyń i Transplantacji Akademii Medycznej w Białymstoku – prof. Stanisław Głowiński dokonał pierwszego przeszczepu nerki.
Transplantacja jest w pełni uznaną i szeroko stosowaną na całym świecie metodą leczenia skrajnej i nieodwracalnej niewydolności wielu narządów. Wielu chorych, którzy dotychczas mogli spodziewać się jedynie śmierci lub ograniczonej wieloma cierpieniami egzystencji, może obecnie odzyskać zdrowie dzięki zastąpieniu chorych narządów zdrowymi, pobranymi od innych ludzi. Największą barierą w rozwoju i wykorzystaniu dotychczasowych osiągnięć transplantologii jest wciąż znaczący niedobór narządów do transplantacji.
25 lutego 2011 roku w Podlaskim Urzędzie Wojewódzkim w Białymstoku miało miejsce podpisanie Listu Intencyjnego Partnerstwo dla Transplantacji w województwie podlaskim. List podpisało 15 sygnatariuszy. 28 stycznia 2019 r. siedmiu konsultantów wojewódzkich w dziedzinach medycyny: anestezjologia i intensywna terapia, nefrologia, nefrologia dziecięca, neurochirurgia, neurologia, pielęgniarstwo anestezjologiczne i intensywnej opieki, pielęgniarstwo chirurgiczne i operacyjne oraz piętnastu szpitali z województwa podlaskiego posiadających w swoich strukturach Oddziały anestezjologii i intensywnej terapii podpisało Deklarację wsparcia działań określonych w Liście intencyjnym dotyczącym Partnerstwa dla Transplantacji w województwie podlaskim. Natomiast 27 stycznia 2020 r. do grona Sygnatariuszy Listu Intencyjnego dołączyli: Okręgowa Rada Pielęgniarek i Położnych w Białymstoku, Łomży i Suwałkach oraz Szpital Ogólny w Kolnie.
Głównym celem Programu Partnerstwo dla Transplantacji jest uświadamianie szerokim kręgom organów władz państwowych i samorządowych, dyrektorom szpitali, lekarzom oraz społeczeństwu potrzeb w zakresie transplantologii i zwiększenie liczby dokonywanych przeszczepów.
W 2023 r. w województwie podlaskim pobrano narządy do transplantacji od 15 zmarłych. Pobrano: nerki – 31 , wątroba – 15, serce – 3, płuca – 4, rogówki – 24, trzustka – 2.
Szpitalem wiodącym, w którym głównie są realizowane pobrania narządów do transplantacji jest Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku. W 2023 roku dokonano również pobrań w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym im. Jędrzeja Śniadeckiego w Białymstoku, Szpitalu Powiatowym w Zambrowie spółka z o.o. oraz Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Białymstoku.
W Klinice Chirurgii Naczyń i Transplantacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku przeczepiono 27 nerek, w Klinice Okulistyki Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku przeszczepiono rogówki, natomiast pozostałe narządy zostały przeszczepione w innych ośrodkach transplantacyjnych: serca w Warszawie i Zabrzu, wątroby w Warszawie, Szczecinie i Gdańsku, płuca w Zabrzu, trzustki w Warszawie
W celu oceny rzeczywistej aktywności na rzecz transplantacji na terenie województwa podlaskiego w 2023 roku, przesłano do 17 szpitali w województwie, posiadających w swoich strukturach Oddziały Anestezjologii i Intensywnej Terapii, ankietę dotyczącą transplantacji. Z jej analizy wynika, że komisje do spraw orzekania o śmierci mózgowej są w trzynastu szpitalach województwa podlaskiego, stanowiska koordynatorów ds. transplantacji są w dwunastu szpitalach województwa podlaskiego, a zespoły ds. donacji są w dziewięciu szpitalach województwa podlaskiego co mogłoby się przekładać na większą liczbę pozyskiwanych narządów do transplantacji.
Celem zwiększenia liczby transplantacji wskazane jest zintensyfikowanie działań dyrekcji szpitali na rzecz lepszej organizacji pozyskiwania narządów m. in. poprzez powołanie odpowiednich organów w szpitalach, które ich nie posiadają: zespołu ds. donacji, komisji do spraw orzekania o śmierci mózgowej, koordynatorów ds. transplantacji. Potrzebne są też działania poprawiające atrakcyjność procedur transplantacyjnych (zmiany w zakresie organizacji pracy i finansowania). Niezbędne jest także ciągłe szkolenia personelu medycznego w zakresie transplantologii.
Materiał opracowany przez prof. dr. hab. med. Marka Gacko, Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie transplantologii klinicznej