Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

- Ta wystawa pokazuje, jak proces niepodległości był rozciągnięty w czasie. Zaczął się - tak jak w Łomży - w listopadzie 1918 roku i trwał do końca sierpnia 1919 roku, kiedy to wybuchało np. powstanie sejneńskie. W Łomży bardzo dużą rolę odgrywały aktywne środowiska patriotyczne, które były skupione w Polskiej Organizacji Wojskowej - mówił podczas prezentacji wystawy "Wiele dróg - jeden cel. Ku Niepodległej" wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski.

W Łomży dążenia patriotyczno-nieodległościowe przybrały na sile po ogłoszeniu „Aktu 5 listopada” w 1916 r. Istotnym dla mieszkańców wydarzeniem było też przybycie do Łomży 1 Pułku Piechoty Legionów Polskich pod dowództwem płk. Edwarda Rydza-Śmigłego. Od końca 1916 r. dostrzegalny jest wyraźny wzrost aktywności patriotycznej polskich organizacji, również tych, które formalnie zajmowały się działalnością innego rodzaju, jak choćby Liga Kobiet Pogotowia Wojennego, Towarzystwo Wioślarskie czy Towarzystwo Krajoznawcze.

Równie aktywny był miejscowy okręg POW. W drugiej połowie 1915 i w 1916 r. zajmowała się przede wszystkim rekrutacją i szkoleniem członków, dzięki czemu już na początku 1917 r. mogła się pochwalić stosunkowo dużą liczebnością i zwartą, dość dobrze zakonspirowaną, strukturą. Tak zwany „kryzys przysięgowy” z 1917 r. i związane z nim aresztowania z jednej strony utrudniły działalność POW, a z drugiej wzmogły niechęć mieszkańców do okupanta i zapewniły organizacji szerokie poparcie społeczne. Coraz częściej też POW decydowała się na bezpośrednie akcje w Łomży i jej okolicach. Na początku 1918 r. liczyła już około tysiąca członków. Mogła więc pozwolić sobie na odważniejsze działania,

Ostatecznym sprawdzianem był dzień 11 listopada 1918 r. Wtedy to przystąpiono do rozbrajania żołnierzy niemieckich w mieście i okolicach. Jednak zgodnie z rozkazem komendanta Izydora Galińskiego, członkowie POW mieli powstrzymać się od użycia przemocy, jeśli nie było to konieczne. W wielu miejscowościach okręgu kapitulacja Niemców odbyła się spokojnie, ale w samej Łomży doszło do starć, podczas których zginął dowódca akcji w mieście Leon Kaliwoda-Lewicki. Potem jednak niemiecki gubernator podjął decyzję o poddaniu się garnizonu i okupanci opuścili miasto jeszcze tego samego dnia. Oddział POW z Łomży został wysłany do Białegostoku w celu wsparcia tamtejszej komórki. Niestety pod Jeżewem napotkał on bardzo silny opór oddziałów niemieckich.

- Myślę, że dzięki tej wystawie, dzięki naszym spotkaniom uda nam się z jednej strony podkreślić wagę tych zdarzeń, a z drugiej przypomnieć w skrócie tych bohaterów, którzy działali na rzecz naszej państwowości. Mam nadzieję, że będzie ona impulsem do tego, żeby się zainteresować, pogłębić swoją wiedzę w zakresie historii i skonfrontować lokalne wydarzenia z tymi, które działy się w innych częściach naszego regionu - podkreślał wojewoda podlaski.

- Dziękuję panu wojewodzie za to, że również mieszkańcy Łomży mogą korzystać z działania edukacyjnego, jakim jest wystawa - chociaż znają na pewno niepodległościowe losy naszej ziemi i jej bohaterów takich jak Leon Kaliwoda to na pewno zainteresują się historią całego regionu - mówił prezydent Łomży Mariusz Chrzanowski.

Wystawa "Wiele dróg - jeden cel. Ku Niepodległej" jest realizowana w ramach projektu Wojewody Podlaskiego we współpracy z Województwem Podlaskim oraz Muzeum Podlaskim w Białymstoku. Projekt został sfinansowany ze środków Wieloletniego Programu Rządowego „Niepodległa” na lata 2017 – 2022.

Ma charakter wędrowny - odwiedziła już Sejny, Suwałki, Augustów, Kolno i Grajewo. Po Łomży zagości w Wysokiem Mazowieckiem.