Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku

17 września 1939 roku Związek Sowiecki, na mocy tajnego układu z III Rzeszą, zaatakował Polskę broniącą się już przed nazistowską nawałą. Na objętych przez sowietów terenach rozpoczęły się terror i aresztowania, a kilka miesięcy później – masowe wywózki polskich obywateli w głąb ZSRS, głównie na Syberię i do Kazachstanu. Stąd powiązanie daty 17 września z Dniem Sybiraka.

Uroczystości rocznicowe odbyły się przed stojącym u wejścia do Muzeum Pamięci Sybiru pomnikiem poświęconym Bohaterskim Matkom Sybiraczkom. Monument powstał z inicjatywy Związku Sybiraków i dla członków tego środowiska jest bardzo ważnym miejscem pamięci.

Uroczystości pod Muzeum Pamięci Sybiru

W uroczystościach oprócz wojewody podlaskiego udział wzięli m.in. prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski, marszałek Senatu Maciej Żywno, posłowie Alicja Łepkowska-Gołaś, Barbara Okuła i Krzysztof Truskolaski, marszałek województwa podlaskiego Łukasz Prokorym i Przewodnicząca Rady Miasta Katarzyna Jamróz. Kościół Katolicki reprezentował metropolita białostocki, arcybiskup Józef Guzdek. Z ramienia Cerkwii Prawosławnej przybył arcybiskup Jakub.

Jak co roku obchody zgromadziły także przedstawicieli środowiska sybirackiego z prezes białostockiego oddziału Związku Sybiraków Jolantą Hryniewicką na czele.

Hołd dla polskich matek

W swoim wystąpieniu wojewoda podlaski nawiązał do heroicznej postawy deportowanych kobiet:

– Dzień Sybiraka jest dla nas okazją, by oddać hołd niezliczonym ofiarom masowych deportacji – tym, którzy zostali barbarzyńsko pozbawieni domów i tym, którzy z dala od ojczyzny oddali za nią życie. U stóp pomnika poświęconego Matkom-Sybiraczkom pragniemy wyrazić naszą szczególną wdzięczność wszystkim deportowanym kobietom, które z determinacją, wbrew wszelkim okolicznościom, walczyły o przetrwanie swoich rodzin i o zachowanie małego kawałka polskości na nieludzkiej ziemi Sybiru.

– Po upadku Związku Sowieckiego wierzyliśmy wszyscy, że kolejne „wyzwolenie” w bolszewickim stylu nie będzie już nigdy możliwe. Dziś, gdy za naszą wschodnią granicą od tak dawna toczy się bezwzględna wojna, musimy brać pod uwagę fakt, że wbrew prognozom optymistów historia wcale się nie skończyła. Niech zatem będzie ona dla nas nauczycielką – zarówno patriotyzmu i przywiązania do Ojczyzny, jak również świadomości, że siła naszego państwa to nasz  wspólny odpowiedzialny wysiłek – apelował wojewoda Jacek Brzozowski.

Białostockie miejsca pamięci o Sybirakach

Pomnik Matki-Sybiraczki to nie jedyne miejsce pamięci, wokół którego 17 września gromadzą się Sybiracy i przedstawiciele władz. Tego samego hołd ofiarom sowieckiego terroru złożyła w imieniu wojewody wicewojewoda Ewa Kulikowska – złożyła kwiaty przy Grobie Nieznanego Sybiraka koło kościoła św. Ducha oraz przy monumencie na ulicy Traugutta, upamiętniającym deportacje ze stojącego tam niegdyś Dworca Poleskiego.

Nie tylko uroczystości

W ramach obchodów Światowego Dnia Sybiraka w poniedziałek 16 września w Białymstoku odsłonięto pomnik ostatniego przedwojennego prezydenta miasta, Seweryna Nowakowskiego. Był to wybitny włodarz, któremu dzisiejsza stolica województwa podlaskiego zawdzięcza m.in. kanalizację, elektryfikację, brukowanie ulic i szereg inwestycji: osiedla robotnicze, szkoły powszechne i hale targowe, park Planty, kąpielisko na Dojlidach i Dom Ludowy, w którym dziś mieści się Teatr Dramatyczny. Po wkroczeniu Sowietów Nowakowski odmówił ucieczki. Został aresztowany przez NKWD i ślad po nim zaginął.

Jak co roku w ramach obchodów Dnia Sybiraka różne wydarzenia przygotowało Muzeum Pamięci Sybiru – m.in. spotkania z Sybirakami na wystawie stałej i spektakl przygotowany przez białostocką filię Akademii Teatralnej w Warszawie.