Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie

Zakończenie okresu przejściowego

Po zakończeniu okresu przejściowego, od 1 stycznia 2021 r. obywatele Wielkiej Brytanii i członkowie ich rodzin będą posiadać prawo pobytu w Polsce co do zasady na dotychczasowych warunkach jeśli:

– korzystali z prawa pobytu w Polsce zgodnie z prawem UE przed zakończeniem okresu przejściowego (dotyczy to także obywateli Zjednoczonego Królestwa, którzy wjechali do Polski po dacie Brexitu, a przed upływem okresu przejściowego);

– w dalszym ciągu mieszkają w Polsce.

Dla nabycia i zachowania uprawnień beneficjenta Umowy Wystąpienia istotna będzie ciągłość pobytu bezpośrednio przed upływem okresu przejściowego oraz po jego upływie.

Bezwarunkowe pobyty do 3 miesięcy (bez konieczności spełniania warunków dotyczących pobytów przekraczających 3 miesiące) będą także uwzględniane. Obywatele Zjednoczonego Królestwa nie będą musieli przebywać w Polsce w dniu 31 grudnia 2020r., aby posiadać uprawnienia pobytowe na podstawie Umowy Wystąpienia. Dopuszczalne są nieobecności (przerwy w pobycie) jakie mają zastosowanie do celów nabycia prawa stałego pobytu[1]. Zasada ta będzie miała zastosowanie także do oceny ciągłości pobytu w Polsce po upływie okresu przejściowego.

W zakresie wydawania dokumentów pobytowych beneficjentom Umowy Wystąpienia stosowany będzie system deklaratoryjny. Nie będzie obowiązku uzyskania nowego statusu oraz dokumentu pobytowego, jako warunku legalnego pobytu w Polsce. Osoby kwalifikujące się do prawa pobytu na tej podstawie będą natomiast uprawnione do otrzymania (zgodnie z warunkami określonymi w dyrektywie 2004/38/WE) dokumentu pobytu zawierającego oświadczenie, że został wydany zgodnie z Umową Wystąpienia.

Biorąc pod uwagę praktyczne względy, zaleca się aby wszyscy beneficjenci Umowy Wystąpienia uzyskali nowe dokumenty pobytowe. Ich posiadanie ułatwi korzystanie z uprawnień beneficjenta przy przekraczaniu granic i podczas pobytu na terytorium Polski.

 

Nowe dokumenty pobytowe

Dokumenty pobytowe[2] wydane obywatelom Zjednoczonego Królestwa i członkom ich rodzin do końca okresu przejściowego zachowają ważność przez okres na jaki zostały wydane, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2021 r.

Zezwolenia na pobyt stały (poprzednio zezwolenia na osiedlenie się) udzielone obywatelom Zjednoczonego Królestwa na podstawie ustawy o cudzoziemcach również zachowują ważność (bezterminowo).

Od 1 stycznia 2021 r. beneficjenci Umowy Wystąpienia będą mogli składać w urzędach wojewódzkich (właściwych ze względu na miejsce pobytu) wnioski o wydanie nowego dokumentu pobytowego[3]. Dokumenty będą zawierały adnotację odnoszącą do Umowy Wystąpienia: „Art. 50 TUE, Art. 18 ust. 4 Umowy Wystąpienia”.

Postępowania w sprawach prawa pobytu lub prawa stałego pobytu obywateli Wielkiej Brytanii i członków ich rodzin, wszczęte i nie zakończone przed zakończeniem okresu przejściowego będą kontynuowane po zakończeniu tego okresu. W wyniku tych postępowań będą także wydawane nowe dokumenty dla beneficjentów Umowy Wystąpienia. Konieczne będzie natomiast złożenie odcisków palców w celu wydania tych dokumentów.

Dokumenty pobytowe, którymi będą mogli posługiwać się beneficjenci Umowy Wystąpienia po upływie okresu przejściowego, uprawniające do podróżowania po obszarze Schengen bez wizy:

I. wydane przed zakończeniem okresu przejściowego (dokumenty te zachowają ważność przez okres na jaki zostały wydane, nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2021 r.):

– dokument potwierdzający prawo stałego pobytu;

– karta pobytu członka rodziny obywatela UE;

– karta stałego pobytu członka rodziny obywatela UE.

II. wydane po zakończeniu okresu przejściowego:

– zaświadczenie o złożeniu wniosku w sprawie wydania dokumentu pobytowego dla beneficjenta Umowy Wystąpienia, z terminem ważności 1 roku;

– zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu (dla obywatela Wielkiej Brytanii w przypadku posiadania prawa pobytu, co nie będzie dotyczyć zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu pracownika przygranicznego);

– dokument potwierdzający prawo stałego pobytu (dla obywatela Wielkiej Brytanii w przypadku posiadania prawa stałego pobytu);

– karta pobytu (dla członka rodziny nie będącego obywatelem Wielkiej Brytanii w przypadku posiadania prawa pobytu);

– karta stałego pobytu (dla członka rodziny nie będącego obywatelem Wielkiej Brytanii w przypadku posiadania prawa stałego pobytu).

Składanie wniosków

Wniosek dotyczący wydania dokumentu pobytowego (w tym wniosek o zarejestrowanie pobytu) należało będzie złożyć osobiście, w urzędzie wojewódzkim właściwym ze względu na miejsce pobytu.

Obowiązywać będą dedykowane dla beneficjentów Umowy Wystąpienia formularze dotyczące danej procedury:

– wniosek o wydanie nowego dokumentu pobytowego, zawierającego adnotację odnoszącą się do Umowy Wystąpienia (tzw. „wymiana” posiadanego dokumentu) czyli wniosek o: wydanie nowego zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu, wydanie nowego dokumentu potwierdzającego prawo stałego pobytu, wydanie nowej karty pobytu (dla członka rodziny nie będącego obywatelem Wielkiej Brytanii) oraz wydanie nowej karty stałego pobytu (dla członka rodziny nie będącego obywatelem Wielkiej Brytanii) – jeżeli wydano im dokument pobytowy przewidziany dla obywateli UE lub członków rodziny obywateli UE do końca okresu przejściowego. Wniosek ten należy złożyć po 1 stycznia 2021 r., najpóźniej do 31 grudnia 2021 r.;

– wniosek o: zarejestrowanie pobytu (i wydanie zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu), wydanie dokumentu potwierdzającego prawo stałego pobytu, wydanie karty pobytu (dla członka rodziny nie będącego obywatelem Wielkiej Brytanii) oraz wydanie karty stałego pobytu (dla członka rodziny nie będącego obywatelem Wielkiej Brytanii) – jeżeli nie uzyskali dokumentu pobytowego przewidzianego dla obywateli UE lub członków rodziny obywateli UE do końca okresu przejściowego lub nie złożyli wniosku w tej sprawie do końca okresu przejściowego. Wniosek ten należy złożyć niezwłocznie po 1 stycznia 2021 r.

Uzyskanie tych dokumentów pobytowych będzie wolne od opłat.

Przy składaniu wniosku będzie wymagana obecność małoletniego obywatela Zjednoczonego Królestwa lub członka jego rodziny, który do dnia złożenia wniosku ukończy 6. rok życia. Pobierane będą także odciski linii papilarnych.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach, w tym ze względu na stan zdrowia obywatela Zjednoczonego Królestwa lub członka jego rodziny, będzie można odstąpić od wymogu osobistego stawiennictwa.

W toku postępowań dotyczących uzyskania dokumentów pobytowych dla beneficjentów Umowy Wystąpienia począwszy od 1 stycznia 2021 r. wydawane będzie zaświadczenie o złożeniu wniosku z terminem ważności 1 roku oraz możliwością wydania kolejnego takiego zaświadczenia. Zaświadczenia będą wydawane dla wniosków złożonych do 31 grudnia 2021 r.

Należy także pamiętać, że analogicznie do zasad obowiązujących obywateli UE oraz członków ich rodzin:

– obywatel Zjednoczonego Królestwa, który nie zarejestrował pobytu lub nie złożył wniosku w tej sprawie do końca okresu przejściowego powinien złożyć wniosek nie później niż w następnym dniu po upływie 3 miesięcy od dnia wjazdu na terytorium Polski;

– członek rodziny nie będący obywatelem Zjednoczonego Królestwa, który nie uzyskał karty pobytu członka rodziny obywatela UE lub nie złożył wniosku w tej sprawie do końca okresu przejściowego również powinien złożyć wniosek nie później niż w następnym dniu po upływie 3 miesięcy od dnia wjazdu na terytorium Polski;

– członek rodziny nie będący obywatelem Zjednoczonego Królestwa, który nabył prawo stałego pobytu, ale nie uzyskał karty stałego pobytu członka rodziny obywatela UE lub nie złożył wniosku w tej sprawie do końca okresu przejściowego obowiązany jest złożyć wniosek o wydanie karty stałego pobytu.

Konsekwencją braku realizacji tych obowiązków może być nałożenie kary grzywny.

Kto posiada prawo pobytu?

Prawo pobytu lub prawo stałego pobytu beneficjentów Umowy Wystąpienia na terytorium Polski będzie wynikać bezpośrednio z Umowy Wystąpienia, jak również zostanie uregulowane w polskim ustawodawstwie.

Dokumenty pobytowe wydane przed zakończeniem okresu przejściowego będą mogły stanowić istotny dowód bycia beneficjentem Umowy Wystąpienia, czyli posiadania prawa pobytu lub prawa stałego pobytu na terytorium Polski przed upływem okresu przejściowego. Zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu obywatela Unii Europejskiej nie ma natomiast charakteru konstytutywnego, a bardziej uprawdopodobniający posiadanie prawa pobytu na terytorium Polski. W związku z tym obywatel Zjednoczonego Królestwa, który nie nabył jeszcze prawa stałego pobytu, w celu zabezpieczenia swoich praw powinien upewnić się, iż bezpośrednio przed zakończeniem okresu przejściowego będzie posiadać prawo pobytu na terytorium Polski na zasadach dotyczących obywateli Unii Europejskiej.

Obywatelowi Zjednoczonego Królestwa przysługuje prawo pobytu przez okres dłuższy niż 3 miesiące, w przypadku gdy spełnia jeden z następujących warunków[4]:

1. jest pracownikiem (z wyłączeniem pracowników delegowanych) lub osobą pracującą na własny rachunek na terytorium Polski;
2. posiada wystarczające środki finansowe do utrzymania siebie i członków rodziny na terytorium Polski, tak aby nie stanowić obciążenia dla pomocy społecznej oraz posiada odpowiednie ubezpieczenie zdrowotne[5];
3. studiuje lub odbywa szkolenie zawodowe w Polsce oraz: posiada wystarczające środki finansowe do utrzymania siebie i członków rodziny na terytorium Polski, tak aby nie stanowić obciążenia dla pomocy społecznej oraz posiada odpowiednie ubezpieczenie zdrowotne (jak wyżej);
4. jest małżonkiem obywatela polskiego.

W sytuacji braku uzyskania dokumentu pobytowego przed upływem okresu przejściowego wykazanie, że dana osoba jest beneficjentem Umowy Wystąpienia będzie mogło nastąpić za pomocą wszelkich innych dopuszczalnych dowodów potwierdzających posiadanie prawa pobytu lub prawa stałego pobytu na terytorium Polski przed upływem okresu przejściowego.

Bezwarunkowe pobyty do 3 miesięcy (bez konieczności spełniania warunków dotyczących pobytów przekraczających 3 miesiące) będą także uwzględniane.

Zasady pobytu na terytorium Polski obywateli Zjednoczonego Królestwa oraz członków ich rodzin będących beneficjentami Umowy Wystąpienia, będą analogiczne do tych mających zastosowanie do obywateli UE i członków ich rodzin, z uwzględnieniem pewnych modyfikacji wynikających z Umowy Wystąpienia. Prawo stałego pobytu będzie przysługiwać, co do zasady, po upływie 5 lat nieprzerwanego pobytu. Okresy legalnego pobytu lub pracy przypadające na czas przed zakończeniem okresu przejściowego i po nim, będą wliczane do wymaganego okresu uprawniającego do nabycia prawa stałego pobytu.

Pracownicy przygraniczni

Obywatel Zjednoczonego Królestwa będący pracownikiem przygranicznym, o którym mowa w art. 9 lit. b Umowy Wystąpienia, który przed dniem 31 grudnia 2020 r. wykonywał pracę lub prowadził inną działalność zarobkową we własnym imieniu i na własny rachunek na terytorium Polski i nie podlegał obowiązkowi rejestracji pobytu, a po tym dniu nadal wykonuje pracę lub prowadzi taką działalność na tym terytorium i jednocześnie na nim nie zamieszkuje, jest obowiązany zarejestrować swój pobyt w terminie do dnia 31 grudnia 2021 r.

W wyniku rejestracji pobytu jako pracownik przygraniczny obywatel Zjednoczonego Królestwa uzyska zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu, zawierające adnotację potwierdzającą posiadanie uprawnień pracownika przygranicznego na podstawie Umowy Wystąpienia („Art. 50 TUE – pracownik przygraniczny”). Dokument będzie miał charakter deklaratoryjny i będzie wolny od opłat. Uprawnienia pracownika przygranicznego do kontynuowania wykonywania pracy lub działalności zarobkowej we własnym imieniu i na własny rachunek na terytorium Polski w charakterze pracownika przygranicznego będą wynikać bezpośrednio z Umowy Wystąpienia.

Wnioski o zarejestrowanie pobytu jako pracownik przygraniczny będzie można składać od 1 stycznia 2021 r.

Brak zarejestrowania pobytu we wskazanym terminie może skutkować nałożeniem kary grzywny.

Dla nabycia oraz zachowania uprawnień pracownika przygranicznego na podstawie Umowy wystąpienia istotne będzie zachowanie ciągłości wykonywania pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski bezpośrednio przed upływem okresu przejściowego, jak i po jego upływie. Możliwe będzie także zachowanie statusu pracownika, zgodnie z art. 7 ust. 3 lit. a), b), c) i d) dyrektywy 2004/38/WE.

Zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu brytyjskiego pracownika przygranicznego nie będzie mieć charakteru dokumentu pobytowego. Będzie natomiast potwierdzało uprawnienie do kontynuacji pracy lub działalności zarobkowej w Polsce, tj. w państwie miejsca pracy, w charakterze pracownika przygranicznego nie zamieszkującego w Polsce (także dla innego pracodawcy lub do rozpoczęcia działalności na własny rachunek). Będzie uprawniało do bezwizowego wjazdu na terytorium Polski na podstawie Umowy wystąpienia, ale już nie do podróżowania po obszarze Schengen bez wizy.

Pracownicy delegowani

Obywatele Zjednoczonego Królestwa wykonujący na terytorium Polski do dnia 31 grudnia 2020 r. pracę jako pracownicy delegowani w ramach swobody świadczenia usług wewnątrz Unii na podstawie art. 56 TFUE nie są objęci Umową Wystąpienia. Nie uzyskają oni na podstawie Umowy Wystąpienia żadnych uprawnień do pozostania w państwie przyjmującym po zakończeniu okresu przejściowego.

Na podstawie przepisów polskiego prawa krajowego, które ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2021 r. osoby te będą mogły od tej daty złożyć wniosek o udzielenie specjalnego zezwolenia na pobyt czasowy na podstawie art. 186 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2020 r., poz. 35 z późn. zm.), udzielanego na okres ważności 5 lat, z możliwością uzyskania następnie zezwolenia na pobyt stały na specjalnej podstawie prawnej. Wniosek o udzielenie tego zezwolenia na pobyt czasowy będzie można złożyć nie później niż do dnia 31 grudnia 2021 r. Zastosowanie będzie miał zwykły formularz wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy.

Powyższe zezwolenia pobytowe oraz karty pobytu (pierwsza karta pobytu w przypadku zezwolenia na pobyt stały) będą wolne od opłat.

Począwszy od dnia wejścia w życie tych przepisów do dnia 31 grudnia 2021r. pobyt takich pracowników delegowanych na terytorium Polski będzie uważany za legalny. Będą oni również zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę w czasie tego legalnego pobytu, jak również po udzieleniu specjalnego zezwolenia na pobyt czasowy.

Dalsi członkowie rodzin oraz osoby prowadzące z obywatelami Zjednoczonego Królestwa życie rodzinne w rozumieniu Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (art. 10 ust. 2-4 Umowy wystąpienia)

Osoby objęte zakresem art. 3 ust. 2 lit. a) i b) dyrektywy 2004/38/WE, uzyskują w Polsce zezwolenie na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 160 pkt 1 lub 3 ustawy o cudzoziemcach. Zezwolenia udzielone dalszym członkom rodziny lub osobom prowadzącym z obywatelami Zjednoczonego Królestwa życie rodzinne w rozumieniu Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na podstawie art. 160 pkt 1 lub 3 ustawy o cudzoziemcach zachowają ważność po upływie okresu przejściowego.

W celu uzyskania karty pobytu zawierającej adnotację odnoszącą się do Umowy wystąpienia będzie można wystąpić z wnioskiem u udzielenie tego zezwolenia na nowej podstawie art. 160 pkt 4, 5 lub 6 ustawy o cudzoziemcach. Również kolejne zezwolenia na pobyt czasowy będą udzielane na podstawie ww. przepisów.

Wnioski będzie można składać począwszy od 1 stycznia 2021 r. na zwykłym formularzu wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy. Zezwolenia na pobyt czasowy udzielane na ww. podstawach prawnych będą wolne od opłat. Opłata za wydanie karty pobytu będzie wynosić 50 zł.

Zasady pobytu obywateli Wielkiej Brytanii, którzy przyjadą do Polski po 1 stycznia 2021 r.

Do obywateli Wielkiej Brytanii oraz członków ich rodzin nie będących beneficjentami Umowy Wystąpienia po upływie okresu przejściowego będą miały zastosowanie ogólne zasady wjazdu i pobytu na terytorium Polski odnoszące się do obywateli państw trzecich.

Przepisy prawa

Szczegółowe zasady dotyczące procedur związanych z prawem pobytu oraz prawem stałego pobytu na terytorium Polski obywateli Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz członków ich rodzin, będących beneficjentami Umowy Wystąpienia, po zakończeniu okresu przejściowego zawiera projekt ustawy o zmianie ustawy o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 798).

---

[1] Pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się za nieprzerwany, w przypadku gdy przerwy w nim nie przekroczyły łącznie 6 miesięcy w roku.

Pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie przerywa opuszczenie tego terytorium na okres dłuższy z powodu:

1) odbycia obowiązkowej służby wojskowej albo

2) ważnej sytuacji osobistej, w szczególności ciąży, porodu, choroby, studiów, szkolenia zawodowego, oddelegowania, która wymaga pobytu poza tym terytorium, pod warunkiem że okres ten jest nie dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy.

Pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przerywa wykonanie decyzji o wydaleniu obywatela UE lub członka rodziny niebędącego obywatelem UE.

[2] zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE, dokumenty potwierdzające prawo stałego pobytu, karty pobytu członka rodziny obywatela UE oraz karty stałego pobytu członka rodziny obywatela UE

[3] wydawane zgodnie z rozporządzeniem 1030/2002 z dnia 13 czerwca 2002 r. ustanawiającym jednolity wzór dokumentów pobytowych dla obywateli państw trzecich, zmienionym rozporządzeniem 2017/1954

[4] zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin

[5] jest objęty powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym lub jest osobą uprawnioną do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie przepisów o koordynacji w rozumieniu art. 5 pkt 23 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1510, z późn. zm.) albo posiada prywatne ubezpieczenie zdrowotne, pokrywające wszelkie wydatki, które mogą wyniknąć podczas pobytu na terytorium Polski w związku z potrzebą pomocy medycznej lub leczeniem szpitalnym, w którym ubezpieczyciel zobowiązuje się do pokrycia kosztów udzielonych ubezpieczonemu świadczeń zdrowotnych bezpośrednio na rzecz podmiotu udzielającego takich świadczeń, na podstawie wystawionego przez ten podmiot rachunku