Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Białymstoku

Głośna w ostatnich tygodniach sprawa alko-tubek spowodowała, iż Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych otrzymuje sygnały zaniepokojonych konsumentów o obecności w obrocie lodów z alkoholem. Poniżej przedstawiamy informacje, na które należy zwracać uwagę, aby zapewnić zgodny z prawem i bezpieczny obrót tego rodzaju produktami.

Obrót produktami zawierającymi alkohol – zasady prawa żywnościowego

Organy Inspekcji kontrolują wyroby alkoholowe pod względem ich zgodności z obowiązującymi przepisami, w tym oceniają, czy oznakowanie tych produktów nie wprowadza konsumentów w błąd, np. poprzez sugerowanie, że są produkty o innym niż w rzeczywistości charakterze, co narusza przepisy rozporządzenia (UE) nr 1169/2011[1].

Art. 7 ust. 1 lit. a rozporządzenia (UE) nr 1169/2011, stanowi, iż informacje na temat żywności nie mogą wprowadzać konsumenta w błąd co do właściwości środka spożywczego, a w szczególności co do jego charakteru, tożsamości, właściwości, składu, ilości, trwałości, kraju lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania i produkcji.

Ponadto zgodnie z art. 7 ust. 2 ww. rozporządzenia informacje na temat żywności muszą być rzetelne, jasne i łatwe do zrozumienia dla konsumenta, a stosownie do art. 4 ww. rozporządzenia ust. 1, 2 i 3 mają również zastosowanie do reklamy i prezentacji środków spożywczych, w szczególności kształtu, wyglądu lub opakowania, zastosowanych materiałów opakowaniowych, sposobu ustawienia oraz otoczenia, w jakim są pokazywane.

W praktyce:

• wyroby alkoholowe nie mogą być prezentowane w sposób wprowadzający w błąd co do ich tożsamości,
• opakowania artykułów muszą być wyraźnie oznakowane i zawierać czytelne ostrzeżenia o charakterze produktu, jego przeznaczeniu dla osób dorosłych itp.

Warunki obrotu wynikające z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Jeżeli zawartość alkoholu w produktach przekracza 0,5%, sprzedaż tych produktów podlega regulacjom w/w ustawy. Produkty zawierające alkohol niezależnie od jego zawartości mogą być sprzedawane wyłącznie osobom pełnoletnim (18 lat i więcej). Sprzedaż produktów alkoholowych osobom poniżej 18. roku życia jest zabroniona.

Alkohol jako składnik produktów spożywczych

Alkohol wchodzi w skład wielu produktów. Najbardziej znany jest jako podstawowy składnik napojów alkoholowych ze względu na swoje działanie psychoaktywne, które może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych i społecznych.

Zastosowanie alkoholu jest jednak znacznie szersze. W małych ilościach może działać konserwująco, przedłużając trwałość żywności. Używa się go w niewielkich ilościach jako rozpuszczalnika dla aromatów i związków smakowych. W cukiernictwie pomaga w uzyskaniu gładkiej konsystencji mas i kremów. Alkohol wspomaga także proces fermentacji, jest kluczowy w produkcji pieczywa czy fermentowanych produktów mlecznych. W przemyśle farmaceutycznym alkohol służy do ekstrakcji substancji leczniczych, do konserwowania leków, lub jako nośnik substancji czynnej. Jeżeli zawartość alkoholu w produktach przekracza 0,5%, sprzedaż tych produktów podlega takim samym regulacjom jak sprzedaż napojów alkoholowych.

Sankcje związane z nieprawidłowościami w obrocie alkoholem

Niewłaściwe oznakowanie i prezentacja alkoholi i wyrobów z dodatkiem alkoholu - stwarza zagrożenie, zwłaszcza dla najsłabszych grup społecznych, takich jak dzieci. Tego rodzaju praktyki mogą prowadzić do nieświadomego spożycia szkodliwych substancji, co jest absolutnie nieakceptowalne. 

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości wprowadzający do obrotu może być ukarany sankcją wynikającą z art. 40a ust. 1 pkt 3-4 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w wysokości odpowiednio do 5-krotnej wartości partii (niewłaściwa jakość) i do 10 % przychodu uzyskanego przez przedsiębiorcę za rok poprzedzający rok wydania decyzji – z tytułu zafałszowania.

Niezależnie od sankcji, które nałożyć mogą organy IJHARS właściwe organy samorządu terytorialnego wydające zezwolenia na handel detaliczny napojami alkoholowymi będą informowane o stwierdzanych nieprawidłowościach.

Podkreślić należy, że stopień szkodliwości czynów godzących w najsłabszych konsumentów – dzieci, jest wystarczającą przesłanką do zastosowania surowych kar pieniężnych[2].