Wojewódzki Inspektorat
Jakości Handlowej Artykułów
Rolno-Spożywczych w Warszawie

Fałszowanie produktów żywnościowych jest zjawiskiem powszechnym i niesie ze sobą wiele negatywnych skutków ekonomicznych i zdrowotnych. Wprowadzanie w błąd w odniesieniu do żywności, składników żywności lub opakowań żywności stanowi realne zagrożenie zarówno dla bezpieczeństwa żywności, zdrowia konsumentów, jak i uczciwych producentów. Niestety brak jest świadomości jak często konsumenci ulegają ofiarą nieuczciwych i oszukańczych praktyk branży spożywczej. Nadużycia związane z żywnością powodują ingerencję w produkt, a tym samym obniżenie jego jakości. Popularną praktyką rynkową jest dodawanie, mieszanie lub podmienianie tańszych produktów lub zamienników, dodawanie do żywności substancji obcych, niewłaściwych dla danego produktu, podrabianie znanych marek lub produktów w celu wprowadzenia w błąd, umieszczanie fałszywych informacji, np. dotyczących składu, daty ważności, pochodzenia czy stosowanie fałszywych certyfikatów lub niewłaściwe oznakowanie produktów

Które produkty żywnościowe są najczęściej fałszowane?

Najczęstsze zafałszowana żywności dotyczą przede wszystkim produktów tj.: oliwy z oliwek, mięsa, ryb, produktów mlecznych, miodów, napojów alkoholowych oraz produktów ekologicznych.

Każdy z nas jest konsumentem żywności i oczekuje, że będzie ona bezpieczna, a surowce użyte przy jej produkcji będą spełniały najwyższe standardy jakości przewidziane przepisami prawa żywnościowego. Najczęstszym sposobem fałszowania żywności, z którym mamy do czynienia wykonując codzienne zakupy, jest podawanie nieprawdziwych danych dotyczących składu produktu. Dlatego tak ważne jest żeby informacje na temat żywności były przedstawiane w sposób jasny i przejrzysty, aby nie wprowadzały konsumentów w błąd. To na podstawie oznakowania my konsumenci podejmujemy decyzje o zakupie danego produktu spożywczego.

Dlatego też, każdy podmiot wprowadzający do obrotu artykuły rolno-spożywcze ma obowiązek poinformować konsumenta o jego tożsamości, charakterze i właściwościach poprzez podanie w oznakowaniu m. in. nazwy, składu, alergenów, ilości, wartości odżywczej, trwałości, warunków przechowywania i bezpiecznego użytkowania. Informacje te mają na celu zapewniać wysoki poziom ochrony interesów konsumentów, a tym samym umożliwiać im dokonywanie świadomych wyborów produktów zgodnych z ich oczekiwaniami.

Wszelkie działania podejmowane przez IJHARS mają na celu identyfikację, weryfikację oraz eliminację nielegalnych praktyk rynkowych, które mogą zostać stwierdzone na każdym etapie obrotu. W wyniku przeprowadzanych kontroli urzędowych IJHARS stwierdza nieprawidłowości w zakresie jakości handlowej, w tym zafałszowania artykułów rolno-spożywczego.

Co to właściwie jest „zafałszowana żywności”?

Zafałszowany artykuł rolno-spożywczych zgodnie z ustawą o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, to taki produkt, którego skład jest niezgodny z przepisami dotyczącymi jakości handlowej poszczególnych artykułów rolno-spożywczych, albo produkt, w którym zostały wprowadzone zmiany, w tym zmiany dotyczące oznakowania, mające na celu ukrycie jego rzeczywistego składu lub innych właściwości, jeżeli niezgodności te lub zmiany w istotny sposób naruszają interesy konsumentów finalnych. Zafałszowaniem zatem będzie: nazwa niezgodna z prawdą, niezgodne z prawdą dane w zakresie: składu, pochodzenia, terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości, zawartości netto lub klasy jakości handlowe.

Trzeba zaznaczyć, że IJHARS przeprowadza kontrole urzędowe, regularnie i w oparciu o ocenę ryzyka.  Podejmowane  działania mają  na celu ustalenie, czy stwierdzone zafałszowanie jest celowe i nosi znamiona nieuczciwej lub oszukańczej praktyki. Nie każde zafałszowanie będzie zatem oszustwem.

Czym więc jest „oszustwo żywieniowe”?

Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej oszustwo żywnościowe należy postrzegać jako działanie intencjonalne, niezgodne z prawem, wprowadzające w błąd i nastawione w głównej mierze na chęć zwiększenia zysku ekonomicznego przy użyciu środka spożywczego. Jego skutki maja głównie charakter finansowy.

Oszustwo polega m. in. na:

• manipulacji, poprzez podanie informacji niezgodnej z prawdą,
• celowym zastępowaniu niektórych składników,
• ukrywaniu niektórych składników i nie informowaniu o tym konsumenta.

Każde oszustwo w łańcuchu rolno-spożywczym jest zafałszowaniem i stanowi  zagrożenie dla jakości żywności, może powodować utratę zaufania konsumentów, przedsiębiorców do sektora, którego dane oszustwo dotyczy i w konsekwencji do systemów kontroli urzędowej. Dlatego też ochrona przed oszustwami stanowi jeden z głównych celi IJHARS.

Podejmowane są działania polegające na:

• analizowaniu informacji dotyczących obszarów, branż i asortymentu produktów narażonych na potencjalne oszustwa,
• współpracy z innymi organami państwowymi, organami ścigania,
• wymianie dobrych praktyk i doświadczeń w zakresie zwalczania oszustw żywnościowych.

Choć, od sygnału o podejrzeniu oszustwa, do jego udowodnienia jest długa droga, to gromadzenie danych na temat wykrytych nieprawidłowości pomaga identyfikować obszary wymagające szczególnej uwagi.

IJHARS nie jest w tych działaniach sama - współpracuje z organami w Polsce i UE. Współpraca  polega na wymianie  informacji o stwierdzonych niezgodnościach, pozwala na podjęcie odpowiednich działań, co przekłada się na poprawę jakości artykułów rolno-spożywczych.

Aby lepiej przybliżyć Wam temat zafałszowań produktów żywnościowych, zapraszamy do lektury postów dotyczących nadużyć związane z żywnością. W najbliższym czasie będziemy publikować przykłady zafałszowań  wzięte prosto z życia inspekcji.

Konsumencie pamiętaj!

W przypadku podejrzenia oszustwa żywnościowego, możesz zgłosić stosowną informację do Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.