Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna we Wrocławiu

Ekshumacją i transportem zwłok lub szczątków ludzkich zajmują się uprawnione do tego podmioty.

Ekshumacja zwłok i szczątków ludzkich może być dokonana:

1. na umotywowaną prośbę osób uprawnionych do pochowania zwłok za zezwoleniem właściwego inspektora sanitarnego,
2. na zarządzenie prokuratora lub sądu,
3. na podstawie decyzji właściwego inspektora sanitarnego w razie zajęcia terenu cmentarza na inny cel.

Osobami uprawnionymi do pochowania zwłok, a tym samym do ich ekshumacji, są:

1. pozostały małżonek(ka),
2. krewni zstępni,
3. krewni wstępni,
4. krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa,
5. powinowaci w linii prostej do 1 stopnia.

Ponadto prawo pochowania zwłok przysługuje również osobom, które do tego dobrowolnie się zobowiążą.

Ekshumacja zwłok i szczątków jest dopuszczalna w okresie od 16 października do 15 kwietnia (z zastrzeżeniem, że właściwy inspektor sanitarny może dopuścić wykonanie ekshumacji w innym czasie, przy zachowaniu ustalonych przez niego środków ostrożności).

Należy zaznaczyć, że zwłoki osób zmarłych na choroby zakaźne nie mogą być ekshumowane na prośbę osób uprawnionych, przed upływem 2 lat od dnia zgonu. Wykaz chorób zakaźnych znajduje się w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie wykazu chorób zakaźnych, w przypadku których stwierdzenie zgonu wymaga szczególnego postępowania ze zwłokami osób zmarłych na te choroby (Dz. U. z 2001 r., Nr 152, poz. 1742).

Wniosek o udzielenie zezwolenia na ekshumację należy złożyć do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego, właściwego ze względu na lokalizację miejsca planowanej ekshumacji (położenia grobu).

W celu uzyskania szczegółowych informacji (np. konieczności dołączenia wymaganych dokumentów) należy zwrócić się do państwowego powiatowego inspektora sanitarnego wydającego zgodę na ekshumację.

Państwowy powiatowy inspektor sanitarny po rozpatrzeniu wniosku udziela zezwolenia w formie decyzji administracyjnej. Należy jednak zaznaczyć, że państwowy powiatowy inspektor sanitarny może odmówić wydania zezwolenia na przeprowadzenie ekshumacji np. ze względów bezpieczeństwa higieniczno-sanitarnego lub w sytuacji gdy, ktoś z kręgu osób uprawnionych wniesie swój sprzeciw. Jeżeli pomiędzy członkami rodziny powstaje spór dotyczący ekshumacji osobą uprawnioną do złożenia wniosku będzie osoba wskazana prawomocnym wyrokiem sądu.

O terminie zamierzonej ekshumacji należy zawiadomić właściwego powiatowego inspektora sanitarnego, który wykonuje nadzór nad ekshumacją, a także zarząd cmentarza (na piśmie).

Więcej informacji na ten temat można znaleźć również pod adresem:

https://www.biznes.gov.pl/pl/opisy-procedur/-/proc/192

Akty prawne regulujące kwestie związane z przeprowadzeniem ekshumacji:

• ustawy z dnia z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych  (Dz. U. z 2023 r., poz. 887, z późn. zm.),
• rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (Dz. U. z 2021 r., poz. 1910),
• rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2011 r. w sprawie sposobu przechowywania zwłok i szczątków (Dz. U. z 2011 r. Nr 75, poz. 405).