Zagospodarowanie przestrzenne - cyfryzacja

[Ustawa PiZP] - Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. 2023 poz. 977, z późn. zm.);

[Ustawa zmieniająca ustawę PiZP] – Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1688);

[Rozporządzenie POG] - Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 8 grudnia 2023 r. w sprawie projektu planu ogólnego gminy, dokumentowania prac planistycznych w zakresie tego planu oraz wydawania z niego wypisów i wyrysów (Dz. U. 2023 r. poz. 2758);

[Rozporządzenie APP] – Rozporządzenie w sprawie zbiorów danych przestrzennych oraz metadanych w zakresie zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. 2020 r. poz. 1916);

[Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie APP] – Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 24 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zbiorów danych przestrzennych oraz metadanych w zakresie zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. 2023 r. poz. 2409);

[Rozporządzenie OUZ] – Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z dnia 2 maja 2024 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru uzupełnienia zabudowy w planie ogólnym gminy (Dz. U. 2024 r. poz. 729);

[Ustawa IIP] – Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (Dz.U. 2010 nr 76 poz. 489) .

Obowiązujące od 24 września 2023 r. przepisy wprowadzone przez Ustawę zmieniającą ustawę PiZP zobowiązują organy właściwe do sporządzania projektów planu ogólnego gminy (tj. wójtów/burmistrzów/prezydentów miast) do tworzenia i prowadzenia (w tym aktualizacji i udostępniania) nowego zbioru danych przestrzennych – zbioru danych dla planu ogólnego gminy (zbiór danych POG).  

Utworzenie i prowadzenie zbioru danych stanowi proces rozłożony w czasie, składający się z działań wynikających z prowadzonych procedur planistycznych w danej gminie.

Więcej informacji w zakresie zbioru danych POG znajduje się w Kroku 1 w Pytaniu nr 1.1 i w Kroku 2 w Pytaniu 2.12.

Grafika poniżej prezentuje zależności, jakie występują pomiędzy organami właściwymi do sporządzania APP, danymi przestrzennymi dla APP a zbiorami danych APP, z uwzględnieniem planu ogólnego gminy.

W zakresie zbioru danych dla studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, obowiązek tworzenia i prowadzenia zbioru wygasa 31 grudnia 2025 r. (§2 ust. 2 Rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie APP).

Klasyfikacja zbiorów danych APP - opis infografiki

Plan ogólny gminy (POG) stanowi akt planowania przestrzennego, zawierający ustalenia wyłącznie w formie ustandaryzowanych danych przestrzennych, bez tradycyjnego tekstu i rysunku. POG uchwala się dla obszaru gminy z wyłączeniem terenów zamkniętych (innych niż ustalane przez ministra właściwego do spraw transportu) oraz obszarów morskich wód wewnętrznych.

POG jest aktem prawa miejscowego. Ustalenia POG są wiążące dla planów miejscowych oraz decyzji o warunkach zabudowy.

Podstawa prawna: art. 2 pkt 22, art. 3 ust. 1, art. 13a ust. 1, 5 i 7 Ustawy PiZP

Dane przestrzenne definiuje się jako dane odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do określonego położenia lub obszaru geograficznego.

Podstawa prawna: art. 3 pkt 1 Ustawy o IIP

Dane przestrzenne w kontekście aktów planowania przestrzennego traktuje się jako dane, które prezentują ustalenia tych aktów ze wskazaniem ich konkretnej lokalizacji.

Podstawa prawna: art. 67a ust. 3, 3a i 3b Ustawy o PiZP

Standaryzacja danych przestrzennych dla aktów planowania przestrzennego polega na określeniu reguł i zasad tworzenia, aktualizacji i udostępniania tych danych, a kolejno wdrażaniu tych zasad w skali całego kraju, w celu utworzenia spójnej bazy danych dla dokumentów planistycznych w Polsce. Końcowym efektem standaryzacji będzie zapewnienie dostępu do jednolitej, wiarygodnej i kompletnej informacji planistycznej, docelowo udostępnianej za pomocą Rejestru Urbanistycznego. Rejestr ten będzie systemem o zasięgu krajowym, stanowiącym aktualne źródło informacji i danych z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego, w tym zbiorów danych przestrzennych.

Podstawa prawna: rozdział 5b Ustawy PiZP

Powyższe oznacza, że ujednolicona forma ustaleń planu ogólnego gminy może przyczynić się do zwiększenia dostępności jednoznacznych, czytelnych i precyzyjnych informacji o wybranym terenie.

Procedura podzielona jest na kolejne kroki:

• Krok 1 – zgłoś zbiór danych dla POG do Ewidencji IIP (informacje o Ewidencji, w tym wzór zgłoszenia znajdują się w zakładce Ewidencja IIP – więcej informacji w Kroku 1,
• Krok 2 – utwórz pierwszą i kolejne wersje danych przestrzennych dla POG (dane projektowe w formie pliku GML dla POG – dane przestrzenne dla projektu POG wraz z informacją o ich utworzeniu w wymaganym terminie przekażesz wojewodzie w dokumentacji prac planistycznych,

Przypominamy o obowiązku udostępniania tzw. danych projektowych w Biuletynie Informacji Publicznej. Więcej informacji znajduje się w Kroku 2 w Pytaniu nr 2.11.

• Krok 3 – po uchwaleniu, przekaż podpisaną uchwałę przyjmującą POG z plikiem GML (finalne dane przestrzenne dla POG) do wojewody,

Przypominamy, że pierwszy obligatoryjny podpis pliku GML z POG następuje na etapie uchwalenia POG – więcej informacji w Kroku 2 w Pytaniu nr 2.10.

• Krok 4 – prowadź zbiór danych POG – stwórz go i aktualizuj (po każdej zmianie wyeksportuj zbiór danych POG do pliku GML i go podpisz) – więcej informacji w Kroku 2 w Pytaniu nr 2.10.

Przypominamy, że obowiązek udostępnienia zbioru danych POG następuje dopiero w momencie uchwalenia POG.

• Krok 5 – prowadź metadane dla zbioru danych POG (plik XML dla metadanych zbioru danych POG) – stwórz je i aktualizuj,
• Krok 6 – udostępnij zbiór danych POG wraz z metadanymi (zbiór danych POG i metadane zbioru danych APP) poprzez usługi sieciowe.

Opracowany POG stanowi plik GML, zawierający obiekty przestrzenne wprowadzone Rozporządzeniem zmieniającym Rozporządzenie APP.

Forma POG wynika m.in. z zapisów:

• § 5 ust. 1 Rozporządzenia POG:

Projekt planu ogólnego gminy, zwanego dalej „planem ogólnym”, sporządza się w formie danych przestrzennych, o których mowa w art. 67a ust. 3 i 3a ustawy, tworzonych zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 67b ustawy.

• § 6 ust. 1 Rozporządzenia APP

Dane przestrzenne dla każdego aktu planowania przestrzennego, w postaci dokumentu elektronicznego GML, podpisywane są kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym.

Podstawa prawna:

• art. 13h Ustawy o PiZP
• § 5 ust. 1, § 7 ust. 1 pkt 13 Rozporządzenia POG
• § 6 ust. 1 Rozporządzenia APP

Zlecając opracowanie POG koniecznym jest wymaganie przekazania m.in. uzasadnienia POG (składającego się z części tekstowej i graficznej) oraz dokumentacji prac planistycznych, uwzględniającej wszystkie dane przestrzenne utworzone dla projektu planu ogólnego w toku prowadzonej procedury planistycznej.

Rekomendujemy, aby część tekstowa uzasadnienia przekazana została w wersji edytowalnej (np. plik DOC) oraz plik PDF. Natomiast część graficzna uzasadnienia może zostać przekazana w pliku GeoTIFF wraz z plikami źródłowymi (utworzonymi np. w oprogramowaniu QGIS lub w komercyjnym oprogramowaniu GIS), obejmującymi m.in. pliki projektów, pliki warstw oraz pliki stylów. Powyższe elementy stanowią sugerowany zakres minimalny.

Zgłoszenie zbioru danych dla POG do Ewidencji IIP polega na wypełnieniu formularza podstawowymi informacjami o gminie oraz zgłaszanym zbiorze i przekazaniu formularza przez platformę EPUAP do Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii, jednocześnie przekazując informację o zgłoszeniu do wiadomości Ministerstwa Rozwoju i Technologii. Zgłoszenie odbywa się analogicznie jak w przypadku pozostałych zbiorów APP.

Niezbędne informacje, w tym przykładowe wypełnienie zgłoszenia dla POG, dostępne są zakładce Ewidencja IIP oraz w Bazie wiedzy dot. cyfryzacji planowania przestrzennego w Kroku 1.

Podstawa prawna: art. 32 Ustawy IIP

Gmina powinna zgłosić zbiór danych POG do Ewidencji IIP w momencie faktycznego rozpoczęcia procedury, to znaczy bezpośrednio przed lub po podjęciu uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzenia POG.

Tworzenie danych przestrzennych dla POG powinno nastąpić po otrzymaniu numeru porządkowego zbioru danych POG . Numer ten nadaje Główny Geodeta Kraju, po otrzymaniu zgłoszenia, o którym mowa w Kroku I. Numery porządkowe zgłoszonych zbiorów dostępne są w Ewidencji IIP.

Numer porządkowy zbioru stanowi niezbędny element identyfikatora zbioru, który należy wprowadzić w tworzonych danych. Więcej informacji znajduje się w Kroku 1 Bazy wiedzy dot. cyfryzacji planowania przestrzennego, w Pytaniu Co uzyskam, zgłaszając zbiór danych APP do Ewidencji IIP?

Aby ułatwić i przyspieszyć tworzenie ustaleń planu ogólnego gminy w formie danych przestrzennych opracowaliśmy narzędzie – Wtyczkę APP 2.

Wtyczka APP 2 umożliwia:

• tworzenie oraz aktualizację danych dla POG,
• tworzenie zbioru danych POG,
• tworzenie oraz aktualizację metadanych dla zbioru danych POG.

Narzędzie dedykowane jest dla otwartego i bezpłatnego oprogramowania QGIS. Wtyczka APP 2 w wersji eksperymentalnej dostępna jest bezpłatnie do pobrania z oficjalnego repozytorium QGIS. Więcej informacji o narzędziu znajduje się w dedykowanej aktualności.

W związku z wejściem w życie Rozporządzenia OUZ trwają prace nad publikacją najnowszej wersji Wtyczki APP 2. Informacja o publikacji zostanie dodana w aktualnościach portalu. Co ważne, już od początku, wtyczka wspiera stworzenie OUZ.

W celu sprawdzenia poprawności danych przestrzennych tworzonych dla aktów planowania przestrzennego oraz podglądu tych danych w przyjaznej i zrozumiałej formie, opracowaliśmy dedykowane narzędzie – Przeglądarkę danych planistycznych.

Przeglądarka umożliwia weryfikację oraz przejrzenie zawartości danych przestrzennych (m.in. wprowadzonych wartości atrybutów w podziale na obiekty przestrzenne), w tym podglądu lokalizacji tych obiektów na wybranym podkładzie mapowym.

Po wczytaniu pliku do Przeglądarki, u dołu ekranu pojawia się możliwość sprawdzenia zgodności wczytanego pliku GML ze schematem aplikacyjnym i wytycznymi technicznymi oraz pobrania raportu z walidacji, a następnie – w przypadku pozytywnego wyniku walidacji –  pobrania pliku PDF przedstawiającego pełną strukturę aktu. Przeglądarka danych planistycznych sprawdza techniczny aspekt danych, natomiast za wartość merytoryczną odpowiada właściciel danych.

Obecnie prowadzone są testy nad rozszerzoną funkcjonalnością Przeglądarki o dane dla planów ogólnych gmin. Gminy (w szczególności gminy, które podjęły już uchwały o przystąpieniu do opracowania POG) zainteresowane testowaniem narzędzia dla danych tworzonych dla POG zachęcamy do kontaktu pod adresem e-mail: cyfryzacja.app@mrit.gov.pl.

Nie, pliki GML dla aktów planowania przestrzennego, w tym dla POG mogą być wczytywane i wyświetlane zarówno w Przeglądarce danych planistycznych, jak również w Systemach Informacji Przestrzennej (gmin, powiatów, województw lub innych, np. tematycznych), które obsługują lub udostępniają pliki GML. Innym sposobem wyświetlenia danych jest wykorzystanie oprogramowania geoinformacyjnego, np. oprogramowania QGIS lub narzędzi komercyjnych.

Co ważne, sposób wyświetlania geometrii powinien być zgodny z Rozporządzeniem POG. Dodatkowo, w tworzonych narzędziach rekomendujemy wdrażanie wyświetlania ustaleń POG w formie tekstu zgodnie ze sposobem zaimplementowanym w Przeglądarce danych planistycznych. Docelowo dane będą udostępnianie bezpośrednio w  Rejestrze Urbanistycznym.

POG musi zawierać obiekty:

• Obszar objęty POG (obiekt przestrzenny „AktPlanowaniaPrzestrzennego”)
• Strefy planistyczne (obiekt przestrzenny „StrefaPlanistyczna”)
• Dokument formalny (np. uchwała o przystąpieniu do sporządzenia POG lub jego zmiany lub uchwała o uchwaleniu POG lub jego zmiany) (obiekt „DokumentFormalny”)

POG może zawierać obiekty (to gmina decyduje o ich wprowadzeniu do POG):

• Obszar zabudowy śródmiejskiej (obiekt przestrzenny „ObszarZabudowySrodmiejskiej”)
• Obszar uzupełnienia zabudowy (obiekt przestrzenny „ObszarUzupelnieniaZabudowy”)
• Obszar standardów dostępności infrastruktury społecznej (obiekt „ObszarStandardowDostepnosciInfrastrukturySpolecznej”)

Przedstawiony zakres danych dotyczy tzw. danych finalnych. Więcej informacji znajduje się w Kroku 2 w Pytaniach nr 2.7 i 2.10.

Tworząc ustalenia POG w formie danych przestrzennych należy korzystać z wszystkich dostępnych danych.

W przypadku otrzymywania danych na potrzeby sporządzenia POG z innych instytucji rekomendujemy dokumentowanie sposobu i formy ich przekazania.

W przypadku, gdy (zgodnie z intencją projektanta) granica obiektów przestrzennych wyznaczanych w POG ma wspólny przebieg z danymi:

• ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchomości);
• państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju;
• zbiorów danych przestrzennych zgłoszonych do Ewidencji IIP,

wyznacza się je z wykorzystaniem geometrii tych obiektów.

Podstawa prawna: art. 13g Ustawy o PiZP

Powyższe oznacza, że granice ustaleń POG, np. strefy planistycznej, mogą (ale nie muszą) przebiegać np. zgodnie z granicą działek ewidencyjnych lub granicą rezerwatu przyrody. Więcej informacji na temat ww. danych oraz możliwości ich pozyskiwania znajduje się w dedykowanej podstronie geoportalu krajowego, m.in. w zakresie ewidencji gruntów i budynków (EGIB) i państwowego rejestru granic (PRG). W Ewidencji IIP udostępniane są zbiory danych przestrzennych zgodne z zakresem tematycznym określonym w załączniku nr 1 Ustawy IIP.  Za jakość i poprawność udostępnianych danych odpowiada ich właściciel.

Nie, tzw. dane projektowe, tzn. pierwsza wersja danych przestrzennych dla POG tworzona jest w ciągu 30 dni od podjęcia uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzenia POG.

Podstawa prawna: art. 67c ust. 1 Ustawy o PiZP

Tak, dokument elektroniczny GML z tzw. finalnymi danymi dla POG stanowi załącznik do uchwały przyjmującej POG.

Podstawa prawna: art. 67a ust. 5 Ustawy o PiZP

Pierwszy etap w zakresie tworzenia danych przestrzennych dla POG stanowi przygotowanie tzw. danych projektowych.

Dane projektowe to dane tworzone od początku procedury planistycznej (w ciągu 30 dni od podjęcia uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzenia POG lub jego zmiany) oraz aktualizowane zgodnie ze zmianami wynikającymi z prowadzonej procedury planistycznej.

Minimalny zakres danych przestrzennych tworzonych w ciągu 30 dni od podjęcia uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzenia POG, to:

• obszar objęty POG,
• dokument formalny (uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia POG – link do dokumentu).

Zakres utworzonych na tym etapie danych należy do decyzji gminy – oznacza to, że tworząc pierwsze dane gmina może utworzyć również pozostałe obiekty przestrzenne (obligatoryjne strefy planistyczne czy fakultatywne 3 rodzaje obszarów – obszary uzupełnienia zabudowy, obszary zabudowy śródmiejskiej czy obszary standardów dostępności infrastruktury społecznej).

Przykład pliku GML z danymi projektowymi dla POG dostępny jest do pobrania na stronie Przykładowe dane.

Aktualizacja danych projektowych polega na utworzeniu kolejnych wersji danych dla POG w przypadku, gdy zachodzą zmiany (np. gdy zmianie ulegają parametry danego obiektu przestrzennego, np. strefy planistycznej). Aktualizacja danych projektowych może dotyczyć również dodania nowego obiektu w trakcie prac planistycznych (np. utworzenie obszaru zabudowy śródmiejskiej) czy zakończenia danego obiektu (np. na skutek zmiany decyzji dot. wyznaczania obszaru uzupełnienia zabudowy).

Przypominamy, że aktualizacja powinna obejmować kluczowe informacje, które ulegają zmianie w toku prowadzonej procedury planistycznej. Aktualizacje powinny się odbywać w sposób elastyczny, uzależniony od potrzeb (np. etap po opiniowaniu/uzgadnianiu, wyłożeniu do publicznego wglądu, itp.).

Sposób podpisywania danych przestrzennych dla POG jest analogiczny jak w przypadku pozostałych aktów planowania przestrzennego, dla których takie dane są tworzone – oznacza to, że nie ma obowiązku podpisywania danych projektowych dla POG. Podpisać należy natomiast:

• dane przestrzenne stanowiące załącznik do uchwały przyjmującej POG (tzw. dane finalne),
• zbiór POG po każdej jego aktualizacji.

Podstawa prawna:

• § 6 Rozporządzenia APP
• § 3 ust. 7 Rozporządzenia zmieniającego Rozporządzenie APP

Uszczegółowienie:

• Rozdział 9.1 Dane projektowe – tworzone w toku procedury planistycznej projektu Specyfikacji danych 2.0.
• Rozdział 7.3 Certyfikacja – wymaganie 38 projektu Specyfikacji danych 2.0.

Projekt Specyfikacji danych 2.0 dostępny jest do pobrania na stronie Zagospodarowanie przestrzenne – cyfryzacja, w zakładce Specyfikacja danych.

Gmina do 31 grudnia 2025 r. ma obowiązek udostępniania danych tworzonych dla projektów aktów (w tym projektów POG) w Biuletynie Informacji Publicznej urzędu obsługującego organ sporządzający projekt oraz w jego siedzibie.

Udostępnianie danych w zakresie POG obejmuje dane przekazywane do uzgodnień i opiniowania, poddawane konsultacjom społecznym lub przedstawiane radzie gminy.

Udostępnianie danych po 31 grudnia 2025 r. danych odbywać się będzie za pośrednictwem Rejestru Urbanistycznego.

Podstawa prawna:

• art. 52 ust. 3 Ustawy zmieniającej ustawę PiZP
• art. 67h ust. Ust. 2 i 3 Ustawy PiZP

Obowiązujące przepisy nie wymagają udostępniania danych przestrzennych dotyczących projektu POG. Aczkolwiek należy pamiętać, że szerokie udostępnianie danych projektowych powinno pozytywnie wpłynąć na prowadzenie prac nad POG ze szczególnym uwzględnieniem partycypacji społecznej.

• Podstawa prawna: art. 67c ust. 2 Ustawy o PiZP
• Uszczegółowienie: rozdział 17.2.1 Procedura utworzenia zbioru danych projektu Specyfikacji danych 2.0.

Dane tworzone podczas procedury planistycznej (w tym ich wszystkie wersje) stanowią potwierdzenie przeprowadzenia tej procedury zgodnie z obowiązującymi przepisami. Fakt utworzenia ww. danych we wskazanym terminie powinien zostać potwierdzony w dokumentacji prac planistycznych przekazywanej wojewodzie.

Podstawa prawna: §7 ust. 1 pkt 13 Rozporządzenia POG

Do czasu uruchomienia Rejestru Urbanistycznego, o którym mowa w rozdziale 5b Ustawy o PiZP (powstającego przy współpracy Ministerstwa Cyfryzacji z Ministerstwem Rozwoju i Technologii), to gmina decyduje o formie i zakresie udostępniania danych, uwzględniając obowiązujące przepisy.

W 2018 roku przygotowane zostało stanowisko Ministerstwa w sprawie nieodpłatnego udostępniania danych, na potrzeby procedury sporządzania dokumentów planistycznych. Zapisy zawarte w Stanowisku pozostają aktualne, również dla POG.