Ubezpieczony jest każdy, kto:

• podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego (np. pracownik, osoba, która prowadzi działalność gospodarczą, emeryt, rencista, bezrobotny);
• jest członkiem rodziny osoby ubezpieczonej i został zgłoszony do ubezpieczenia.

W niektórych przypadkach status członka rodziny zwalnia z obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego.

Przykład: student do 26. roku życia powinien być zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu pobierania nauki tylko wtedy, gdy nie może być zgłoszony jako członek rodziny.

Od momentu zgłoszenia ubezpieczenia zdrowotnego (niezależnie od tego, czy opłacasz składkę, czy nie).

Do ubezpieczenia zdrowotnego zgłasza Cię płatnik Twojej składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Płatnikiem składki może być np.:

• pracodawca – w przypadku pracownika,
• szkoła – w przypadku ucznia,
• urząd pracy – w przypadku bezrobotnego.

Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą, musisz zgłosić się do ubezpieczenia zdrowotnego samodzielnie.

Płatnik składa zgłoszenie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Na stronie internetowej ZUS znajdują się przydatne informacje dotyczące zgłaszania do ubezpieczenia zdrowotnego oraz o podstawie wymiaru i wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Jeżeli członkowie Twojej rodziny nie mają własnego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego – masz obowiązek ich zgłosić. W tym celu poinformuj o tym płatnika (np. swojego pracodawcę) w terminie 7 dni od zaistnienia okoliczności, które spowodowały konieczność takiego zgłoszenia (np. gdy Twój małżonek straci pracę).

Za niepoinformowanie pracodawcy o konieczności zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego lub wyrejestrowania z niego członka rodziny grozi kara grzywny.

• Dziecko (własne, małżonka, przysposobione, wnuka, dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka):
  • bez ograniczenia wieku – jeżeli ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności (lub inne traktowane na równi);
  • do ukończenia 18. roku życia – jeśli nie kontynuuje nauki;
  • do ukończenia 26. roku życia – jeśli kontynuuje naukę (po ukończeniu 26. roku życia, jeżeli nie jest ubezpieczone z żadnego innego tytułu, powinno powiadomić szkołę lub uczelnię, która będzie zobowiązana zgłosić je do ubezpieczenia);
• Małżonka (męża, żonę);
• Wstępnych, którzy pozostają z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym (rodzice, dziadkowie).

Dziadkowie mogą zgłosić wnuka do ubezpieczenia zdrowotnego, jeśli jego rodzice nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu lub nie są uprawnieni do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie:

• przepisów o koordynacji z tytułu wykonywania pracy,
• pracy na własny rachunek,
• ubezpieczenia dobrowolnego.

Jeżeli nie jesteś zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego, chociaż masz do tego prawo,  i skorzystałeś ze świadczeń opieki zdrowotnej  – możesz zostać do niego zgłoszony wstecznie.

Możesz się wstecznie zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego:

• przez 30 dni od skorzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej,
• przez 30 dni od momentu, gdy Narodowy Fundusz Zdrowia powiadomi Cię, że rozpoczął dochodzenie od Ciebie kosztów tych świadczeń.

Jeśli w tym czasie zgłosisz się wstecznie do ubezpieczenia, nie poniesiesz kosztów leczenia.

Jeśli stracisz tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego (np. rozwiążesz umowę o pracę), zostaniesz z niego wyrejestrowany wraz z członkami rodziny.

Jeśli członek rodziny, którego zgłosiłeś do ubezpieczenia zdrowotnego, nabył własny tytuł do ubezpieczenia lub zaistniały inne okoliczności, przez które stracił status członka rodziny – musisz powiadomić o tym płatnika składki, aby go wyrejestrował. Masz na to 7 dni od zaistnienia tych okoliczności.

Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej wygasa po 30 dniach od utraty tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego.

Wyjątki:

• uczniowie, studenci i doktoranci, którym to prawo przysługuje dłużej:
• 6 miesięcy od zakończenia nauki w szkole ponadgimnazjalnej albo skreślenia z listy uczniów tej szkoły,
• 4 miesiące od ukończenia studiów lub studiów doktoranckich albo skreślenia z listy studentów lub uczestników studiów doktoranckich,
• osoby ubiegające się o przyznanie emerytury lub renty (wraz z członkami rodziny), którym prawo do świadczeń przysługuje w czasie trwania postępowania o ich przyznanie,
• osoby pobierające zasiłek przyznany na podstawie przepisów o ubezpieczeniu chorobowym lub wypadkowym, którym prawo do świadczeń przysługuje w okresie jego pobierania.

Jeśli straciłeś prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, ponieważ utraciłeś tytuł do objęcia obowiązkiem ubezpieczeniem zdrowotnym, a nadal chcesz z nich korzystać, możesz ubezpieczyć się dobrowolnie.

Jeśli masz niskie dochody, to – zanim złożysz wniosek o dobrowolne ubezpieczenie – sprawdź, czy nie możesz uzyskać prawa do świadczeń opieki zdrowotnej na podstawie decyzji wójta (burmistrza, prezydenta) gminy, w której mieszkasz.

Za datę ukończenia studiów przyjmuje się datę złożenia egzaminu dyplomowego:

• na kierunkach lekarskim, lekarsko-dentystycznym i weterynarii – datę złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu,
• na kierunku farmacja i kierunkach związanych z kształceniem w zakresie ratownictwa medycznego i fizjoterapii datę zaliczenia ostatniej praktyki przewidzianej w planie studiów.

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2018 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U. poz. 1358) kryterium dochodu dla osoby samotnie gospodarującej  wynosi 701 zł, a dla osoby w rodzinie – 528 zł.