Zespół Państwowych Szkół Muzycznych im. A. Malawskiego w Przemyślu

Państwowa Szkoła Muzyczna w Przemyślu założona została w 1954 roku, ale tradycje edukacji muzycznej w naszym mieście sięgają  wcześniejszych czasów. Już w II połowie XIX wieku powstała szkoła przy przemyskim Towarzystwie Muzycznym, w której młodzież pobierała naukę w zakresie śpiewu chóralnego, śpiewu solowego oraz gry na skrzypcach i na fortepianie. Na początku XX wieku szkoła ta uległa likwidacji, ale po kilku latach ponowiła swoją działalność,  poszerzając muzyczną ofertę edukacyjną dodatkowo o instrumenty dęte.

Powojenne szkolnictwo muzyczne w Przemyślu zainicjowała, zorganizowana w 1944 roku przy ulicy Kościuszki 7, prywatna Szkoła Muzyczna braci Gołębiowskich . Dyrektor szkoły, Władysław Gołębiowski, sprowadził z Ziem Odzyskanych fortepiany i potrzebne umeblowanie. Sam będąc nauczycielem gry na  skrzypcach, zatrudnił w swej szkole nauczycieli innych instrumentów smyczkowych, a także fortepianu, akordeonu i śpiewu.

Prywatna szkoła muzyczna braci Gołębiowskich istniała do końca roku 1953.

Początek historii naszej Szkoły wyznacza data 1 stycznia 1954 roku,  kiedy to władze upaństwowiły placówkę Gołębiowskich, przekształcając ją w Państwową Szkołę Muzyczną w Przemyślu, której pierwszym dyrektorem został Wacław Łuczak. Kształcenie uzdolnionych muzycznie dzieci odbywało się  na poziomie podstawowym, w dwóch działach: 7- letnim, przeznaczonym dla dzieci młodszych oraz  5- letnim, w którym naukę pobierały dzieci starsze. Nauczano gry na wielu instrumentach, ale w początkowym etapie największą  popularnością cieszyły się: fortepian, skrzypce, akordeon, a także instrumenty dęte. Równolegle prowadzono zajęcia z teorii muzyki oraz chór szkolny i zespoły kameralne.  Warunki pracy i nauki  w pierwszych latach działalności Szkoły były bardzo trudne- lekcje odbywały się popołudniami w siedmiu niedużych pomieszczeniach budynku przy ulicy Kościuszki 7. Nieco później, w porozumieniu z władzami oświatowymi Przemyśla, na potrzeby kształcenia, wynajmowano też sale w Szkole Podstawowej Nr 1 przy ulicy Sienkiewicza.

W 1956 roku dyrektorem naszej Szkoły został Wilhelm Hetper, znany i ceniony w  mieście organizator życia muzycznego.

W roku 1963 w Przemyślu utworzono filię Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej w Rzeszowie. Szkoła nadzorowana była przez dyrekcję rzeszowską, a funkcję dyrektora pełniła Krystyna Matheis – Domaszowska. Utworzenie filii było niezwykle istotne dla szkolnictwa muzycznego Przemyśla, gdyż absolwenci szkoły podstawowej mogli kontynuować edukację na poziomie szkoły  drugiego stopnia bez konieczności wyjazdu do innego miasta.

Bardzo poprawiły się też warunki lokalowe – rok szkolny 1963/1964 rozpoczęto w nowej siedzibie, mieszczącej się w przejętych od zgromadzenia księży  Salezjanów  budynkach Szkoły Organistowskiej  przy ulicy Pstrowskiego (obecnie Glazera). Od tego momentu Szkoła dysponowała dużą salą koncertową, szeregiem małych klas przeznaczonych do lekcji indywidualnych oraz większych pomieszczeń do zajęć zbiorowych. Dzięki nowej bazie lokalowej nastąpił szybki rozwój działalności. Na gruncie dawnej Szkoły Organistowskiej powstała klasa organów, a istniejąca już sekcja skrzypiec rozszerzyła ofertę edukacyjną,  wprowadzając naukę gry na wiolonczeli, gitarze i kontrabasie. Wraz z otwarciem filii średniej szkoły muzycznej działalność rozpoczęła sekcja fortepianu II stopnia, powstał też wydział wokalny.

Filia rzeszowska, dzięki staraniom kierownictwa Szkoły, została usamodzielniona w roku 1968, przyjmując nazwę: Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia w Przemyślu. Kształciła ona uczniów na trzech wydziałach – instrumentalnym, wokalnym i nauczycielskim (późniejszym wydziale wychowania muzycznego). W kolejnych latach wydział wychowania muzycznego został zastąpiony wydziałem rytmiki, a na początku lat dziewięćdziesiątych kształcenie w drugim stopniu ograniczono do dwóch wydziałów: instrumentalnego i wokalnego.  Absolwenci szkoły muzycznej II stopnia podejmowali pracę w zawodzie muzyka, bądź kontynuowali naukę w wyższych uczelniach muzycznych. Wielu z nich po ukończeniu studiów  wróciło do pracy w macierzystej placówce. Pierwszym dyrektorem samodzielnej szkoły muzycznej II stopnia, a następnie obu szkół I i II stopnia został ponownie Wacław Łuczak.

Rok 1978 był przełomowym w historii Szkoły – dzięki staraniom ówczesnego dyrektora Kazimierza Czeredreckiego rozpoczęła działalność Państwowa Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I i II stopnia. Szkoła realizowała program  przedmiotów ogólnokształcących i muzycznych w jednej placówce, dzięki czemu uczniowie nie musieli łączyć nauki w dwóch osobnych szkołach.  Pierwsi absolwenci Państwowej Szkoły Muzycznej stopnia podstawowego opuścili szkołę w roku 1984 roku, a pierwszy egzamin maturalny  w Państwowej Szkole Muzycznej stopnia licealnego odbył się sześć lat później, w roku 1990.

Z okazji jubileuszu 25 – lecia w 1979 roku Minister Kultury i Sztuki nadał Państwowej Szkole Muzycznej I i II stopnia imię Artura Malawskiego, kompozytora, który urodził się i rozpoczął  muzyczną drogę w Przemyślu. Ówczesny sponsor szkoły- Zakład Produkcji Leśnej „ Las”- na jubileusz ufundował sztandar oraz drewniany wystrój sali koncertowej.

1 sierpnia 1980 roku dotychczas osobno zarządzane placówki połączyły się pod wspólną dyrekcją i administracją. Odtąd PSM I i II st. przyjęły nazwę – Zespół Szkół Muzycznych im. Artura Malawskiego w Przemyślu, zaś obie szkoły ogólnokształcące nazwę  – Zespół Szkół Muzycznych. Państwowa Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I i II stopnia. Nazwy szkół ogólnokształcących zmieniano wielokrotnie,  jednak struktura oraz profil nauczania pozostały bez zmian.

W 1982 roku, staraniem dyrekcji Szkoły i władz miasta, niemiecka firma VEB Frankfurter Orgelbau Sauer wybudowała organy w auli szkolnej. To wydarzenie przyczyniło się do  rozwoju klasy organów w Państwowej Szkole Muzycznej II stopnia, a także umożliwiło organizowanie recitali organowych i koncertów.

W roku 1985  dyrektorem Zespołu Szkół Muzycznych w Przemyślu został Antoni Guran, absolwent, a później nauczyciel PSM II stopnia. Będąc również prezesem  Towarzystwa Muzycznego w Przemyślu i pomysłodawcą organizowanego od 1984 roku festiwalu „Przemyska Jesień Muzyczna”, angażował uczniów i nauczycieli Szkoły w realizację kolejnych edycji tej cyklicznej imprezy. Niemal każdego roku, w ramach Jesieni,  przygotowywał koncerty z udziałem młodych artystów i ich pedagogów, prezentując przemyskiej publiczności różne gatunki i formy muzyczne, głównie  wielkie dzieła literatury wokalno- instrumentalnej.  

W końcu lat 80,  na skutek przemian ustrojowych w Polsce, księża Salezjanie rozpoczęli starania o odzyskanie  swojego przejętego przez państwo mienia. Dyrektor Antoni Guran negocjował warunki opuszczenia przez Szkołę budynków kościelnych, jednocześnie zabiegając o nowe miejsce dla społeczności szkolnej.  Po długich staraniach szkoła na okres trzech lat otrzymała budynek przy ul. Kraszewskiego. Jednocześnie stopniowo zwalniano sale lekcyjne  w budynkach przy ulicy Pstrowskiego. Warunki pracy uczniów i nauczycieli były bardzo trudne.

W lipcu 1990 roku władze miasta przekazały Szkole trzy budynki po byłej jednostce wojskowej przy ulicy Słowackiego 91. Stare i mocno zniszczone obiekty wymagały gruntownego remontu oraz adaptacji pomieszczeń dla potrzeb uczniów. We wrześniu 1991 roku inaugurowano kolejny rok szkolny w nowej siedzibie, ale przeprowadzka całej szkoły w tak krótkim czasie była niemożliwa. Przez kolejny rok nauczyciele i uczniowie pracowali  w dwóch odległych od siebie częściach miasta.

Ostatecznie w roku 1992 siedzibą szkoły stały się budynki przy ulicy Słowackiego, a z okazji 40-lecia istnienia szkoły muzycznej w Przemyślu Minister Kultury i Sztuki nadał imię Artura Malawskiego szkołom ogólnokształcącym – stopnia podstawowego i licealnego. Odtąd nasza placówka przybrała obecną nazwę -Zespół Państwowych Szkół Muzycznych im. Artura Malawskiego w Przemyślu.

W roku 2017 dyrektorem przemyskiej Szkoły został jej absolwent, Dariusz Baszak, który po ukończeniu studiów podjął w Przemyślu pracę jako nauczyciel nauki gry na akordeonie, a od 2007 roku pełnił również funkcję zastępcy dyrektora do spraw muzycznych.

Jednym z pierwszych wyzwań nowego dyrektora stała się realizacja planowanego od dłuższego czasu programu Termomodernizacji szkoły.

Dyrektor Baszak rozpoczął starania o zmianę pierwotnego projektu remontu,  w rezultacie czego opracowano nową koncepcję, która znacznie poszerzyła pierwotnie planowany zakres prac.

Przemyska szkoła muzyczna była i jest ośrodkiem życia kulturalnego naszego miasta i regionu.  Oprócz zadań edukacyjnych oraz działalności na rzecz społeczności lokalnej, jest również organizatorem wielu przedsięwzięć artystycznych o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym.

Długoletnią tradycję ma Międzynarodowy Festiwal Muzyki Akordeonowej w Przemyślu, organizowany  od roku 1992. Pomysłodawcą imprezy był nauczyciel gry na akordeonie Andrzej Wawrzyniuk. Od roku 2002 do dziś dyrektorem Festiwalu jest Dariusz Baszak. Festiwal ten przez lata stał się jedną z najważniejszych i najbardziej prestiżowych imprez akordeonowych w Polsce i  w Europie.

W latach 1996- 2001 przemyska szkoła była organizatorem Międzynarodowego Festiwalu  i Konkursu Zespołów Kameralnych z Gitarą Klasyczną  „ Ghitaralia”.  Pomysłodawcą i dyrektorem Festiwalu był uczący gry na gitarze Wojciech Mandzyn. „Ghitaralia” były na arenie światowej unikatową imprezą muzyczną, jedyną, która  adresowana była wyłącznie do zespołów z udziałem gitary. Cieszyła się ona wielkim zainteresowaniem młodych muzyków, a honorowy patronat nad Festiwalem objął wybitny kompozytor muzyki gitarowej- Joaquin Rodrigo.

Jednym z nowszych projektów muzycznych organizowanych w  ZPSM w Przemyślu jest Ogólnopolski Konkurs Pianistyczny „Dziecięce Spotkania z Muzyką Fortepianową – od Klasyki do Rozrywki”, zainicjowany w roku 2015 przez nauczycieli sekcji fortepianu I stopnia,  a  skierowany do najmłodszych pianistów z całej Polski.

Przemyska szkoła muzyczna, niemal od początku swego istnienia, szczyci się osiągnięciami dydaktycznymi,  które są efektem wspólnej pracy pedagogów i ich uzdolnionych uczniów. Wychowankowie Szkoły zdobywali laury w wielu krajowych i zagranicznych konkursach i przeglądach muzycznych, prezentowali swoje umiejętności na  różnych koncertach. Tradycją stały się wyjazdy sporej grupy uczniów na  Europejski Festiwal Młodych Muzyków.  Młodzież szkolna uczestniczyła w kilku edycjach tego  festiwalu, występując w Budapeszcie, Barcelonie, Trondheim, Lozannie, Kopenhadze, Malmo, Linzu , Ravennie i Rimini, San Sebastian oraz holenderskim  Sneek.

Miarą działalności Szkoły są jej znakomici absolwenci. Z satysfakcją odnajdujemy na szkolnych listach nazwiska osób znanych i cenionych, wykładowców krajowych i zagranicznych uczelni muzycznych oraz koncertujących muzyków.  Uczniami bądź absolwentami Szkoły byli między innymi: Adam Wodnicki,  Klaudiusz Baran, Robert Kabara, Mariusz Sielski, Edward Wolanin, Andrzej Hop, Gajusz Kęska, Bartłomiej Gliniak,   Paweł Janas, Eneasz Kubit, Patrycja Krzeszowska – Kubit, Paweł Maliczowski, Paweł Kroczek, Marcin Suszycki, Marcin Misiak, Michał Dziad, Tomasz Ślusarczyk, Marcin Ślusarczyk oraz Magdalena Wojciechowska – Duś.

Historia naszej Szkoły toczy się dalej. Kolejne karty z jej dziejów  czekają na  zapisanie. Współtworzymy ją wszyscy, zarówno uczniowie i ich rodzice, jak i nauczyciele oraz pozostali pracownicy. Wzbogacą ją zapewnie przyszłe pokolenia.