Zespół Szkół Muzycznych
w Poznaniu

Jak wieść gminna niesie, społeczeństwo polskie od zarania swych dziejów śpiewało, tańczyło i grało. Gdyby tak nie było, nie mielibyśmy Kurpińskiego, Chopina, Wieniawskiego, Moniuszki, Kolberga, Szymanowskiego... Tak rozpoczyna się artykuł na jubileusz Zespołu Szkół Muzycznych w Poznaniu w 1996 roku. Jego autorka, Daniela Kraus-Burzyńska, wywodzi tradycje szkół Zespołu z różnych instytucji i form edukacyjnych kilku stuleci bogatej historii Poznania. Niniejszy tekst jest skrótem tego artykułu.

Jak wiadomo włączenie Wielkopolski do państwa polskiego nastąpiło dopiero w 1921 roku. W tych niespokojnych czasach na wysokości zadania stanęli artyści muzycy, pedagodzy i działacze. Dzięki ich wysiłkom 17 października 1920 roku zainaugurowała swą działalność Państwowa Akademia i Szkoła Muzyczna. W jej skład weszło istniejące od 1919 roku Konserwatorium Muzyczne im. I. J. Paderewskiego. Uczelnia przyjęła trójstopniową strukturę organizacyjną: kurs niższy, średni i wyższy. Tu są korzenie dwóch powojennych szkół: Państwowej Szkoły Muzycznej I st. im. K. Kurpiń­skiego i Państwowej Szkoły Muzycznej II st. im. Fr. Chopina. Następne lata przyniosły szereg zmian organizacyjnych i kadrowych. W 1922 roku na żądanie Ministerstwa Oświaty w Warsza­wie, przemianowano Akademię na Państwowe Konserwatorium Muzyczne. Na inauguracji roku szkolnego 1938/39 w gmachu PKO przy Placu Wolności - dokąd przeniesiono Konserwatorium z zagrożonego budynku przy ulicy Wrocławskiej - dyrektor Zdzisław Jahnke powiedział: „Sądzę, że sztuka muzyczna winna być dostępna wszystkim obywatelom, winna być własnością całego narodu. ..."

Realizację tej pięknej idei i wielkich planów Konserwatorium przerwał wybuch II wojny światowej. Zamknięto Konserwatorium, a jego środowisko rozproszono. Muzycy i peda­godzy, którzy zostali w Poznaniu, przystąpili do organizowania konspiracyjnego nauczania muzyki. Wieczory muzyczne i koncerty muzyki chóralnej prowadzili m. innymi: Gertruda Konat­kowska, Tadeusz Szulc, Stefan Stuligrosz, Wanda Falak­-Zielińska, Walerian Gniot. Oni to swe powojenne losy związali z Państwową Średnią Szkołą Muzyczną jako nauczyciele, bądź współpracownicy. Już w pierwszych tygodniach wolności w 1945 roku nastąpił intensywny, niezwykły w swych rozmiarach rozwój szkolnictwa muzycznego i instytucji artystycznych. Pierwszy zjazd dyrektorów szkół muzycznych zaakceptował projekt trójstopniowego szkolnictwa muzycznego: niższego, średniego i wyższego.

A w Poznaniu już w marcu 1945 roku rozpoczęły się zapisy do Państwowego Konserwa­torium Muzycznego. Pierwsze egzaminy odbyły się w czerwcu tego samego roku - w budyn­ku przy Św. Marcinie (dziś siedziba Akademii Muzycznej). Kandydatów kierowano na odpo­wiedni kurs: niższy, średni lub wyższy. Nie było wówczas wyraźnego rozdzielenia szkół według stopni, chociaż każda z nich miała swego kierownika: wyższa - rektora Zdzisława Jahnkego, średnia - Wacława Lewandowskiego, niższa - Mariana Sobieskiego.

Szkoły dzieliły jeden budynek i jedną administrację. Pod wspólnym mianem Państwowego Konserwatorium Muzycznego działały do 16 sierpnia 1947 roku, kiedy to na mocy Okólnika Departamentu Muzyki Ministerstwa Kultury i Sztuki dokonano wyodrębnienia trzech szkół: Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej,  Państwowej Średniej Szkoły Muzycznej, Państwowej Niższej Szkoły Muzycznej, działających pod tym samym kierownictwem.

Fakt rozdzielenia szkół nie wpłynął ujemnie na powiązania międzyszkolne. Wielu pedagogów łączyło pracę w wyższej i średniej szkole muzycznej, na przykład: Adam Bronisław Ciechański - jedyny wówczas koncertujący kontrabasista polski, Wacław Lewandowski - późniejszy rektor PWSM (1951), Józef Madeja - koncertujący klarnecista, Jan Rakowski - wybitny altowiolista, Witold Rogal - muzykolog i kompozytor, późniejszy prorektor PWSM.

Przez kilka lat funkcjonowały równolegle Państwowa Szkoła Umuzykalnienia przemia­nowana na Państwową Szkołę Muzyczną Nr 1 (dyr. Ludwik Kwaśnik), przeznaczoną dla młodzieży i dorosłych oraz Państwowa Niższa Szkoła Muzyczna przemianowana na Państwową Szkołę Muzyczną Nr 2, jako 7-letnią dla dzieci (następcą dyr. Mariana Sobieskiego został Witold Kandulski, a krótko potem Karol Broniewski). W 1951 roku połączono te szkoły w Państwową Szkołę Muzyczną z 7-letnim działem dziecięcym i 5-letnim działem dla młodzieży i dorosłych. Dyrektorem został Ludwik Kwaśnik, a jego zastępcą Karol Broniewski. W roku szkolnym 1951/52 funkcję zastępcy dyrektora przejęła Janina Wojewódzka, w związku z włączeniem do PSM jej Prywatnej Szkoły Muzycznej. W latach 1971 – 1978 (od przejścia Ludwika Kwaśnika na emeryturę) dyrektorem PSM był Stefan Sibilski, a zastępcą Zbigniew Świeżyński.

W międzyczasie ujednolicono nazwy szkół bez przedmiotów ogólnokształcących, nadając im brzmienie:

• Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Karola Kurpińskiego: dział dziecięcy 6-letni i dział młodzieżowy 4-letni, od 1966 - 3-letni (1956 - nadanie imienia patrona)
• Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia im. Fryderyka Chopina (1966 - nadanie imienia patrona).

Od początku istnienia obydwie szkoły pracowały w bardzo trudnych warunkach lokalowych, pod jednym dachem z Państwową Wyższą Szkołą Muzyczną. W roku szkolnym 1968/69 dział dziecięcy PSM I st. przeniesiono do budynku przy ul. Głogowskiej 90, dział młodzieżowy tej szkoły pozostawiono w gmachu PWSM. Szkołę średnią wykwaterowano do jednego skrzydła budynku Szkoły Podstawowej przy ul. Ostro­bramskiej na Górczynie (zdjęcie obok). Kroni­karz PSM II st. odnotował, co następuje:

... Inauguracja roku szkolnego 68/69 odbyła się w sali gimnastycznej Szkoły Podstawowej Nr 24. Wiele jeszcze izb przeznaczonych na klasy lekcyjne było w przeróbce, gruzy, malowanie, zakładanie ścianek z płyt pilśniowych.. Lekcje rozpoczęto w tych klasach, w których już były instrumenty. Bardzo boleśnie i z rezygnacją przyjęła nasza szkoła przymusowe przeniesienie się aż na koniec świata...

… 1 września 1969/70 rozpoczęliśmy drugi rok nauki przy Ostrobramskiej. Mimo wysiłków dyrekcji naszej szkoły celem zapewnienia nam lepszych warunków pracy, w dalszym ciągu z trwogą myśleliśmy o zimie, ogólnej ciasnocie, o fatalnych warunkach akustycznych, a z braku sali na koncerty i przesłuchania okresowe, zostaliśmy zmuszeni do przyjęcia gościny w klubie "Raszyn"... Rok szkolny 1970/71 rozpo­częliśmy z przykrą wiadomością, że nie ma gdzie ćwiczyć ani orkiestra, ani chór. Korytarz szkolny stał się miejscem ćwiczeń orkiestry…

Na przekór trudnościom przez ponad 30 lat szkoły promieniowały osiągnięciami swych uczniów i często oryginalnymi formami nauczania. Do lat pięćdziesiątych PSM I st. organizowała publiczne lekcje słuchania muzyki dla setek słuchaczy, głównie ze środowiska robotniczego. Prowadzili je: Bronisław Rutkowski, Witold Dudziński, Wilhelmina Bagar-Osuchowska, Stanisława Szeligowska i inni. Na scenie Teatru Młodego Widza wystawiono pierwszy raz po wojnie operę Karola Kurpińskiego "Zamek na Czorsztynie", w realizacji uczniów PSM I st., pod dyrekcją Wiktora Buchwalda - Kapelmistrza Opery i nauczyciela szkoły (1951). W 1975 roku nauczyciele Stefan Budny i Kazimierz Antkowiak przygotowali z uczniami PSM I st. estradowe wykonanie jednoaktowej śpiewogry Mozarta "Bastien i Bastienne". W "Ilustrowanym Kurierze Polskim" z lutego 1975 roku czytamy": Było to pierwsze operowe przedstawienie w nowej sali, które ściągnęło do Muzeum Regionalnego rekordową ilość słuchaczy."

W latach pięćdziesiątych uczniowie Wydziału Pedagogicznego, Instrumentalnego i Rytmiki PSM II st. sprawdzali swe umiejętności, pod okiem nauczycieli, w zakresie prowadzenia chórów, zespołów instrumentalnych, lekcji gry na instrumentach i audycji muzycznych w peryferyjnych szkołach Poznania (Rataje, Żegrze, Starołęka). Po 1952 roku rozbudowano liczebnie klasy instrumentów dętych. W PSM II st. uzupełniali kwalifikacje zawodowe muzycy Filharmonii Poznańskiej, a w późniejszych latach artyści chóru Teatru Wielkiego. W la­tach 1957-1967 chór Państwowej Śred­niej Szkoły Muzycznej (PSM II st.) był współ­reali­za­torem dzieł wokalno-instru­men­talnych J. S. Bacha, L. van Beethovena, C. Debussy'ego, Ch. W. Glucka, A. Ma­law­skiego, S. Moniuszki i K. Szymanow­skiego w ramach Koncertów Filhar­mo­nii Poznańskiej pod batutą takich dyrygen­tów, jak: Stanisław Wisłocki, Jerzy Katlewicz i Zdzisław Szostak. Kierowni­kami artystycznymi chóru szkolnego byli Stanisław Kulczyński i Włodzi­mierz Maliszewski. W historii działalności artystycznej PSM II st. trwale zapisały się cykle audycji: "Godzina kompozytora poznańskiego", "Muzyka dawna", "Koncerty chopinowskie", „Konfrontacje muzyczne” i inne, których inicjatorami byli: Urszula Broniewska, Jerzy Libera i Hanna Morawska. Kroniki szkół odnotowują wiele interesujących wydarzeń artystycznych.

Państwową Szkołą Muzyczną I st. im. Karola Kurpińskiego kierował w latach 1945-1971 Ludwik Kwaśnik: skrzypek (do 1953 roku członek "Kwartetu Polskiego”), animator życia muzycznego, współzałożyciel i pier­w­szy dyrygent Wielkopolskiej Orkiestry Symfonicznej im. Karola Kurpiń­skiego, organizator Państwowej Podstawowej Szkoły Muzycznej Nr 2 im. Tadeusza Szeligowskiego (1967), założyciel Społecznego Ogniska Artystycznego (1953) i przedszkola muzycznego przy PSM I st. Był kierownikiem sekcji smyczkowej Okręgowego Zespołu Metodyczno-Programowego Szkolnictwa Artystycznego, działaczem Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków i sekretarzem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. W 1965 roku nawiązał kontakt ze Szkołą Muzyczną w górniczym mieście Hoyerswerda (była NRD). Dało to początek wieloletniej wymianie artystycznej uczniów i nauczycieli. Wielokrotnie prasa informowała o sukcesach solistów i orkiestry kameralnej pod dyrekcją Ludwika Kwaśnika. Dla tej orkiestry i zespołów kameralnych opracowywał dzieła literatury muzycznej. Do końca swych dni żywo interesował się osiągnięciami szkoły, a przede wszystkim postępami „swojej” ­dziecięcej orkiestry smyczkowej. Zmarł w grudniu 1994 roku, a jego ciało spoczywa na Cmentarzu Junikowskim.

Po przejściu Ludwika Kwaśnika na emeryturę, funkcję dyrektora PSM I st. im. K. Kurpińskiego pełnił w latach 1971-1978 Stefan Sibilski, wcześniej nauczyciel Państwowego Liceum Muzycznego im. Mieczysława Karłowicza w Poznaniu, jako organista współpracujący z najwy­bitniejszymi chórami poznańskimi. Z tego czasu datują się pierwsze ogólnopolskie sukcesy Piotra Milewskiego (klasa skrzypiec Stefana Betza), później­szego laureata Międzynaro­dowego Konkursu Skrzypco­wego im. Henryka Wieniawskiego.

​

W latach 1952-1973 dyrektorem PSM II st. był Erwin Nowaczyk, absolwent przedwojennego konserwatorium, muzykolog. Ostatnie pięć lat jego długiej kadencji to heroiczna walka o utrzymanie poziomu edukacji w bardzo niesprzyjających warunkach lokalowych. Równolegle sprawował funkcję kierownika Okręgowego Zespołu Metodyczno-Programowego Szkolnictwa Artystycznego, obejmującego swą działal­nością kilka województw. Publikował prace metodyczne m. in. z zakresu badania uzdolnień muzycznych i roli edukacji muzycznej.  Był jako muzykolog jednym z naj­wybitniejszych znawców twórczości Stanisława Moniuszki. Opublikował w PWM katalog tematyczny pieśni tego kompozytora i pierwszy tom jego Dzieł. Zmarł we wrześniu 1996 roku, spoczywa na cmentarzu parafii św. Antoniego na Starołęce.

W 1973 roku stanowisko dyrektora PSM II st. objął Zenon Schubert, z wykształcenia kompozytor i organista. Wcześniej był wizytatorem szkolnictwa artystycznego, dyrektorem Państwowej Podstawowej Szkoły Muzycznej im. H. Wieniawskiego, kierownikiem zespołu teoretyków Okręgowego Zespołu Metodyczno-Programowego, wykła­dowcą w PWSM i recenzentem muzycznym. Z jego inicjatywy powstało Wielkopolskie Stowarzyszenie Ognisk Arty­stycz­nych. Od wielu lat szko­ła współpra­cowała z Orkiestrą Reprezentacyjną Wojsk Lotniczych w Poznaniu. W 1974 roku Zenon Schubert podpisał oficjalne porozumienie między PSM II stopnia, a odpo­wiednim organem Wojsk Lotniczych, dotyczące kształce­nia człon­ków orkiestry, pomocy merytorycznej i artystycz­nej.

Nie sposób przemilczeć pracy twórczej dyrekto­ra. W jego bogatym ilościowo dorobku kompo­zytorskim jest szereg utworów orkiestrowych, wokalno-instrumentalnych, kameral­nych, solowych i chóralnych. Kompozycje te wykonywane były na estradach kraju i zagranicy. Przynajmniej raz w roku stawał za pulpitem dyrygenckim, aby na galowych koncertach szkolnych w Auli UAM zaprezentować całoroczną pracę z orkiestrą symfoniczną i chórem PSM II st. Żartobliwy portret Zenona   Schuberta zamieścił w swoim tomie „Zawał” poeta Miron Białoszewski.

W latach 1945-1978 funkcję zastępcy dyrektora w PSM II st. pełnili kolejno: Włodzimierz Maniszewski, Aleksander Kasprzak i Danuta Kozłowska.

Inauguracja roku szkolnego 1978/79 odbyła się w rewelacyjnych dla obu szkół (PSM I st. i PSM II st.) warunkach. Władze miasta przekazały im wyremontowany i adaptowany na użytek edukacji muzycznej budynek przy ul. Głogowskiej 90.

Wiązało się to z nadaniem szkołom nowego kształtu organizacyjnego. Powołano Zespół Szkół Muzycznych (wówczas Nr 2), a na jego dyrektora wyznaczono nie bez przyczyny Ze­no­na Schuberta. On bowiem przez dwa lata czuwał nad modernizacją budynku.

W skład Zespołu weszły:

• Państwowa Szkoła Muzyczna I st. im. Karola Kurpińskiego z dwoma oddziałami: 6-letnim działem dziecięcym i 4-letnim działem młodzieżowym.
• Państwowa Szkoła Muzyczna II st. im. Fryderyka Chopina

- wydział instrumentalny

- wydział wokalny

- wydział rytmiki

- wydział zaoczny PSM II st. dla czynnych nauczycieli, istniejący w latach 1976-1988:

• Policealne Studium Zawodowe Rytmiki - kształcące nauczycieli rytmiki dla potrzeb przedszkoli, szkół podstawowych itp.
• Policealne Studium Zawodowe Piosenkarskie (od 1979 roku) dla pasjonatów śpiewania piosenki.

Zenon Schubert kierował Zespołem Szkół Muzycznych do chwili przejścia na emeryturę (1989).  Praca dydaktyczna zorganizowana była w tamtym czasie w sekcjach przedmiotowych, wspólnych dla wszystkich szkół Zespołu, którymi kierowali: Wiesława Szymczyńska (1978-1979), Jan Konieczny (1978-1982), Marian Kondella (1978-­1985), Danuta Winiszewska (1978-1980), Daniela Kraus-Burzyńska (1978-I981), Mirosława Wylonk-Hoffmann (1981-1994), Piotr Liszkowski (1983-1984), Zofia Głowińska (1984-1985), Barbara Majewska (do 1983), Danuta Bartosz­-Mierzyńska (1984-1985), Jolanta Landowska (1985-1993). W latach późniejszych sekcjami kierowali: Paweł Andrzejczak, Wiesława Brzóstowicz, Ewa Bernat-Trafankowska, Jerzy Libera, Kazimierz Trzeciak, Bożena Pawłowska.

Funkcję zastępcy dyrektora w Zespole Szkół Muzycznych pełnili:

• Danuta Kozłowska (1978-1981) - do spraw PSM II st.
• Stefan Sibilski (1978-1985) - do spraw PSM I st.
• Barbara Turek i Ryszard Łuczak - okresowo - do spraw Policealnych Studiów Zawodowych.
• Daniela Kraus-Burzyńska (od 1981 roku) i Danuta Bartosz-Mierzyńska (od 1985 roku).

Budynek przy ul. Głogowskiej 90 nie posiada dużej sali koncertowej, dlatego ważne koncerty (np. wieńczące każdy rok szkolny i jubileuszowe) odbywały się w wynajętych salach, przede wszystkim w Auli Uniwersytetu im. A. Mickiewicza bądź w sali koncertowej Liceum Muzycznego przy ul. Solnej.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Zmiany ustrojowe po 1989 roku wywarły wielki wpływ na rozwój edukacji muzycznej w Zespole. W tym roku stanowisko dyrektora objął i zajmuje je do dzisiaj Wojciech Michalski, absolwent  PSM I stopnia im. K. Kurpińskiego w klasie skrzypiec i fagotu oraz PSM II stopnia im. F. Chopina w klasie fagotu. Wraz z Danielą Kraus-Burzyńską i Danutą Bartosz-Mierzyńską stworzyli zespół kierowniczy, współpracujący zgodnie przez 23 lata. Danuta Bartosz-Mierzyńska pełniła funkcję wicedyrektora do 2012 roku, zaś Daniela Kraus-Burzyńska do 2017 roku (od 1981 roku).

 

Po 1989 roku w strukturze Zespołu nastąpiły ważne zmiany. W 1992 roku wygaszono Policealne Studium Rytmiki, zaś w październiku 1990 roku powołano z inicjatywy Jadwigi Kaliszewskiej i Wojciecha Michalskiego Państwowe Liceum Muzyczne im. Henryka Wieniawskiego (dziś Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna II st. im. Jadwigi Kaliszewskiej). Zwyczajowa nazwa tej szkoły: „Poznańska Szkoła Talentów” wynika z faktu, że jej adresatem jest uzdolniona muzycznie młodzież, wśród której są laureaci krajowych i międzynarodowych konkursów wykonawczych. Rośnie popularność tej szkoły, w bieżącym roku szkolnym osiągnęła rekordową liczbę 60 uczniów.

Na przestrzeni lat 1989 – 2018 zmieniła się struktura szkół. Powiększyła się do ok. 320 uczniów PSM I stopnia, w której w latach 90-tych na miejsce działu dziecięcego i młodzieżowego pojawił się cykl sześcioletni i cykl czteroletni. Od 2012 roku w strukturze PSM II stopnia obok tradycyjnych wydziałów instrumentalnego, wokalnego i rytmiki występują wydział instrumentalistyki jazzowej i wokalistyki jazzowej (estradowej). Liczba uczniów tej szkoły w stosunku do lat 90-tych zmniejszyła się do ok. 200. Policealne Studium Piosenkarskie stało się szkołą o trzyletnim cyklu kształcenia i zmniejszyło liczbę słuchaczy do kilkunastu.

W 1996 roku powstało z inicjatywy dyrektora, nauczycieli i sympatyków Zespołu Szkół Muzycznych Stowarzyszenie Muzyczne Vividus, które współorganizuje i dofinansowuje wiele działań artystycznych i edukacyjnych (str. 40). Pierwszym prezesem zarządu został Kazimierz Trzeciak.

Miarą żywotności procesu edukacji we wszystkich jego komponentach: dydaktycznym, artystycznym i wychowawczym jest działalność koncertowa: koncerty szkolne i środowiskowe, audycje sekcji, audycje tematyczne i klasowe, przeglądy, przesłuchania. Liczną publiczność ściągają wieńczące ten proces egzaminy dyplomowe.

Tradycją szkół Zespołu są autorskie koncerty tematyczne, organizowane często przez wiele lat przez tych samych nauczycieli. Z najważniejszych należy wymienić koncerty: pedagogów (Daniela Kraus-Burzyńska, Joanna Karpacz-Kowalkowska, Tomasz Kandulski), „Gaude Mater” w Kościele pw. NMP (Małgorzata Kwaśnik-Chmielewska), muzyki sakralnej i „Ławeczka Literacka” w Ogrodzie Botanicznym (Katarzyna i Wiktor Plustowie), muzyki dawnej (Hanna Broniewska, Małgorzata Kwaśnik-Chmielewska), „Z nową wiosną", promujące szkoły Zespołu (Joanna Karpacz-Kowalkowska, Tomasz Kandulski, Fundacja Lesslów), w siedzibie Towarzystwa im. Henryka Wieniawskiego (Bożena Pawłowska, Anna Urbanowicz, Eliza Schubert), w Starym Browarze „Na Szachownicy” (Daniela Kraus-Burzyńska, Joanna Karpacz-Kowalkowska), w Szkole Podstawowej w Jerzykowie (Aleksandra Mazurek). Barbara Jarantowska z nauczycielami sekcji instrumentów klawiszowych organizuje od wielu lat koncerty chopinowskie na rocznice urodzin i śmierci Kompozytora, Międzyszkolne Koncerty Pianistyczne z udziałem PSM II st. w Lesznie i POSM II st. oraz Festiwal Wiosenny, w którym uczestniczą poza pianistami również  soliści innych specjalności i wokaliści.

Rozmaitość i jakość koncertów organizowanych przez Zespół, a także ich dostępność dla różnych grup społecznych sprawia, że można mówić o ofercie koncertowej Zespołu. Częścią tej oferty są akcje na rzecz środowisk o utrudnionym dostępie do dóbr kultury. Inicjują je i ofiarnie organizują nauczyciele ZSM. Oto nazwiska najbardziej oddanych takim akcjom: Danuta Bartosz-Mierzyńska (Osiedlowy Klub Krąg), Anna Dąbrowska (Zespół Szkół Specjalnych nr 103), Katarzyna Plust (Szpital Kliniczny nr 5 Akademii Medycznej, Hospicjum Palium), Joanna Karpacz-Kowalkowska (Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej im. Z. Tylewicza, Wojewódzkie Centrum Onkologii).

W Zespole działają: szkolna orkiestra symfoniczna pod dyrekcją Wiesława Bednarka (od 1989 roku), orkiestra smyczkowa pod dyrekcją Laury Stieler (do 2015 pod dyrekcją Kazimierza Trzeciaka),  big band i zespół instrumentów dętych Stanisława Gruszki, chór PSM I i PSM II st. pod dyrekcją Laury Stieler, chór kameralny Małgorzaty Kwaśnik--Chmielewskiej i wiele zespołów kameralnych o rozmaitym składzie.

Zespół Szkół Muzycznych w Poznaniu nie posiada sali koncertowej odpowiedniej dla występów dużych zespołów. Koncerty w Auli Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, organizowane są z udziałem orkiestr, chórów, big-bandu, solistów - uczniów, dla których występ w tym miejscu jest najwyższym wyróżnieniem oraz zaproszonych gości – uznanych artystów, często absolwentów. Niektóre z tych koncertów dedykowane są konkretnej akcji społecznej, np. opiece hospicyjnej, transplantologii dziecięcej, ochronie praw dziecka, rozbudowie szpitala dziecięcego. W historii tych przedsięwzięć szczególne miejsce zajmuje inicjatywa Danieli Kraus-Burzyńskiej koncertu „Jak dobrze mieć przyjaciół” z udziałem dzieci niepełnosprawnych z Zespołu Szkół Specjalnych Nr 3 im. Marii Grzegorzewskiej w Poznaniu (2009). Zespoły i soliści wypełniły trzykrotnie program galowych koncertów z okazji Europejskich Spotkań Młodzieży, które organizowano z udziałem młodzieży z kilkunastu krajów w Poznaniu.

Uczniowie ZSM włączają się do imprez kulturalnych takich jak: Poznańska Wiosna Muzyczna, Międzynarodowy Dzień Muzyki, Dni Kultury Francuskiej, Festiwal Piosenki Francuskiej, Festiwal Teatralny Malta, Dni Łazarza, Festiwal Mozartowski, Jarmark Bożonarodzeniowy (w Poznaniu i Szreniawie), Jarmark Świętojański, jubileusze instytucji i organizacji (100-lecie Teatru Wielkiego, 25-lecie Lionizmu, 25-lecie listy przebojów Radia Merkury, 50-lecie Średzkiego Towarzystwa Kulturalnego).

Stałymi i wypróbowanymi partnerami są Departament Kultury Urzędu Marszałkowskiego, Wydział Kultury Urzędu Miasta Poznania, Towarzystwo Muzyczne im. H. Wieniawskiego, Towarzystwo im. F. Nowowiejskiego, Galeria Sztuki Współczesnej „Profil”, Liceum Ogólnokształcące Nr VIII im. A. Mickiewicza, Szkoła Podstawowa nr 4 im. prof. A. Wodziczki w Luboniu, Gimnazjum nr 2 w Luboniu, Szkoła Podstawowa im. J. Korczaka w Komornikach, Szkoła Podstawowa i Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Pobiedziskach, Miejska Biblioteka, Dom Kultury i Starostwo Powiatowe w Środzie Wielkopolskiej, Biblioteka Publiczna w Kórniku, Pałac Będlewo - Ośrodek Badawczo – Konferencyjny IM PAN, Osiedlowe Dom Kultury Krąg i Raszyn, Kościański Ośrodek Kultury, Starostwo Powiatowe w Chojnicach, Muzeum Rolnictwa i Przemysłu Rolno – Spożywczego w Szreniawie, Muzeum Narodowe w Poznaniu Oddział w Rogalinie.

Pomysł Festiwalu Muzycznego dla Dzieci w Dworze w Koszutach zgłosiła w 1992 roku Danuta Bartosz-Mierzyńska, która wraz z Wojciechem Michalskim w początkowym okresie funkcjonowania tej imprezy uczestniczyła w jej organizacji. Ideę corocznych cykli koncertowych z udziałem uczniów wielkopolskich szkół artystycznych podjęła Małgorzata Zawiejska, prezes Stowarzyszenia Muzycznego VIVIDUS. „Wiosenne Spotkania Muzyczne” w dworach w Krześlicach i Podstolicach odbywały się w latach 2003 – 2012. We wszystkich edycjach wspomnianych Festiwali brały udział liczne grupy uczniów Zespołu, przede wszystkim PSM I st. im. K. Kurpińskiego.

Od 2013 roku organizowane są w ostatnich dniach czerwca na terenie Muzeum Rolnictwa w Szreniawie „Pikniki muzyczne”, zainicjowane przez Joannę Karpacz-Kowalkowską, aktualnie organizowane przez Tomasza Kandulskiego, adresowane przede wszystkim do najmłodszych uczniów, łączą muzykowanie z zabawą edukacyjną i rekreacją. We wrześniu każdego roku gościnne obiekty tej placówki i jej rozległe tereny rekreacyjne są miejscem spotkań integracyjnych uczniów przyjętych do PSM I stopnia.

Zespół uczestniczył przez wiele lat w organizacji Festiwalu Piosenki Francuskiej i Dni Kultury Francuskiej. Zaangażowanie Zespołu Szkół Muzycznych w te imprezy oraz we współpracę z Domem Bretanii spowodowało kontakty ze szkołami muzycznymi i zespołami orkiestrowymi regionu Ille-et-Vilaine. Na osobiste zaproszenie Pierre’a Méhaignerie przewodniczącego Rady Departamentu tego regionu, który gościł w ZSM, ekipa słuchaczy Policealnego Studium Piosenkarskiego koncertowała przez dwa lipcowe tygodnie 1990 rok w różnych ośrodkach Bretanii. Kulminacją współpracy z Domem Bretanii były warsztaty orkiestrowe prowadzone przez pedagoga, dyrygenta i kompozytora Jacquesa Pelois w 1995 i 1996 zwieńczone koncertami pod hasłem „La musique symphonique légère” w Auli UAM w Poznaniu i 12 koncertami podczas dwutygodniowego pobytu orkiestry we Francji. 

W siedzibie ZSM organizowano, zwłaszcza w latach 90-tych, regionalne przesłuchania uczniów klas fortepianu szkół muzycznych I stopnia i II stopnia, klas instrumentów dętych, perkusyjnych, zespołów kameralnych, makroregionalne przesłuchania do Festiwalu Muzyki Rozrywkowej i makroregionalne przesłuchania uczniów klas skrzypiec i altówki.

W społeczności PSM II st. im. F. Chopina pokaźną grupę stanowili zawsze uczniowie VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza, które dzieliło do 2014 roku z Zespołem tę samą posesję. Z różnych form współpracy najcenniejszą w skutkach okazała się realizowana od 1992 roku idea klas o profilu muzycznym. Zaaprobowany przez dyrekcję popularnej „Ósemki" projekt funkcjonował wprawdzie dość krótko, ale dał początek karierom muzycznym znaczącej grupy absolwentów obu szkół, w tej liczbie kilkorgu dzisiejszych pedagogów ZSM.

Rywalizacja konkursowa pełni ważną rolę motywującą do mistrzostwa, tworzy jego wzorce w konfrontacji z innymi ośrodkami. Każdego roku uczestniczy w niej na różnych poziomach, od konkursów szkolnych po międzynarodowe, z uwzględnieniem przesłuchań Centrum Edukacji Artystycznej co najmniej 150 uczniów. Statystyki pokazują średnio rocznie 80 laureatów konkursów krajowych (wyłączono szkolne) i 20 laureatów konkursów międzynarodowych.

O poziomie edukacji w szkołach Zespołu świadczy rosnąca z roku na rok liczba stypendystów. W okresie ostatnich dwóch latach prawie pięćdziesięciu uczniów uzyskało stypendia rozmaitych organów publicznych i organizacji pozarządowych. Praktycznie co roku uczniowie i absolwenci ZSM są honorowani stypendiami Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla szkół artystycznych i stypendiami w ramach programu Młoda Polska.

Stałym partnerem zagranicznym pozostaje szkoła The Brunts School w Mansfield (Wielka Brytania). W ramach trwającej już 18 lat współpracy odbyło się dziewięć wymian młodzieży z udziałem kilkuset uczniów i nauczycieli obu szkół.

Zespół organizował wielokrotnie wyjazdy ekip artystycznych, najczęściej na zasadzie wymiany młodzieżowej, do różnych ośrodków europejskich, m.in. do Francji i Niemiec, Rosji, Belgii, Danii i Szwecji.

Od kilku lat uczniowie ZSM są zapraszani przez wybitną pianistkę i działaczkę muzyczną  Ligę Triakinę na organizowane przez fundację „Szkoła Muz” festiwale w prestiżowych salach Moskwy. W ramach rewizyty studenci konserwatoriów moskiewskich uczestniczyli w koncertach wspomnianego wyżej Festiwalu „Chopin 2010”, a w 2014 roku laureat Konkursu Chopinowskiego Rem Urasin dał recital oraz poprowadził lekcje .

 

Każdego roku odbywa się kilkadziesiąt seminariów i warsztatów, których celem jest doskonalenie metod nauczania, zapoznanie nauczycieli z najnowszymi trendami edukacji artystycznej, interpretacji dzieła muzycznego i wynikami badań muzykologicznych.  Gośćmi ZSM była czołówka polskich artystów – pedagogów, a także wybitni wirtuozi z Francji, Japonii, Rosji, Stanów Zjednoczonych. Wielu nauczycieli poszerza posiadane kompetencje zawodowe i zdobywa nowe poprzez studia doktoranckie, studia podyplomowe, staże krajowe i zagraniczne.

Zespół Szkół Muzycznych w Poznaniu realizuje w latach 2017 – 19 projekt „Europejski wymiar edukacji muzycznej” w ramach programu Erasmus+. Jego celem jest podniesienie umiejętności językowych dziewiętnastu uczestniczących w nim nauczycieli, rozszerzenie współpracy międzynarodowej oraz promowanie postaw tolerancji wobec różnorodności kulturowej. Uczestnicy odbywają dwutygodniowe wyjazdy szkoleniowe do różnych państw europejskich. 

Dużą popularnością wśród uczniów Zespołu cieszyły się zimowe i letnie warsztaty muzyczne łączące zajęcia muzyczne, przede wszystkim próby zespołów kameralnych z wypoczynkiem na łonie przyrody i koncertami. Warsztaty takie odbyły się kilkanaście razy, m. in. w Bystrej koło Żywca, w Międzygórzu, w Murzasichlu pod Zakopanem, w Gdańsku. Organizatorem dużej części wymienionych warsztatów był Wojciech Michalski, wspomagany przez Danutę Bartosz-Mierzyńską, Kazimierza Trzeciaka i pracownika administracyjnego Ryszarda Sieniawskiego. Zorganizowany również przez Wojciecha Michal¬kiego „Tramping’95” to trzytygodniowy objazd sześciu krajów Europy z plenerowymi prezentacjami przygotowanego w szkole programu  muzycznego.

Wielką rangę kształcącą i poznawczą mają wyjazdy pedagogów Zespoły na spektakle operowe i koncerty symfoniczne do Berlina, Drezna i Lipska organizowane przez Jolantę Landowską i sekcję teorii. Pani Jolanta Landowska jest też niestrudzonym propagatorem wycieczek pracowniczych. Sieć zrealizowanych w ostatnich 25 latach dzięki jej pomysłom i ofiarności wycieczek pokrywa praktycznie większość krajów europejskich.

W 2009 roku Archidiecezja Poznańska odzyskała budynek, w którym od 1978 roku jest siedziba Zespołu Szkół Muzycznych w Poznaniu. Od tego momentu jest użytkowany na zasadzie wynajmu. Starania dyrekcji wsparte działaniami Społecznego Komitetu spowodowały zgodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na budowę nowej siedziby.