Czad
Krótki opis gospodarki i jej struktury
System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze
Sytuacja gospodarcza pozostawała niezwykle trudna. Po dekadach niestabilności i marnowania dochodów z ropy, ok. 40 % mieszkańców w Czadu jest na stałe uzależnionych od pomocy humanitarnej. Sytuacja w kraju pogarsza się, co przejawia się m.in. w dynamicznym wzroście cen podstawowych produktów i usług, brakach paliwa i częstych awariach elektryczności. W 2024 r., według szacunków BŚ, wzrost gospodarczy odnotował spadek o 2,7% w związku ze zmniejszeniem dochodów budżetowych tytułem spadku produkcji ropy. Zanotowano zatem obniżenie poziomu inwestycji ze środków publicznych, zależnych od dochodów z ropy naftowej. Wyzwaniem dla kraju jest zwiększenie produkcji ropy naftowej stanowiącej 90% eksportu i 40% dochodów budżetowych. W planach władz czadyjskich są nowe projekty eksploracji złóż węglowodorów. Inne obszary działalności gospodarczej to hodowla zwierząt, uprawa zbóż, bawełny, sezamu, gumy arabskiej, z niskim poziomem uprzemysłowienia (m.in. produkcja cementu, cukru, bawełniany przemysł, produkcja napojów gazowanych i piwa). W 2024 r. w związku z obniżeniem się cen ropy naftowej i wzrostem wydatków budżetowych, Czad odnotował deficyt budżetowy na poziomie 1,4% PKB (w porównaniu do nadwyżki 1,3% PKB w 2023 r.). Dług publiczny utrzymywał się na poziomie ponad 40% PKB. 80% procent ludności utrzymuje się z produkcji rolnej, w tym hodowli zwierząt i rybołówstwa. Rozwój rolnictwa był objęty programem rządowym.
Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB
Gospodarka Czadu opiera się w znacznej mierze na rolnictwie, w którym pracuje około 3/4 ludności czynnej zawodowo. Produkcja rolnicza obejmuje bawełnę, sorgo, proso, orzeszki ziemne, tytoń, ryż, maniok, gumę arabską. Istotną rolę w gospodarce odgrywa także hodowla bydła, owiec, kóz i wielbłądów. W sierpniu 2018 rozpoczęto realizację rządowej Ustawy Rozwoju Rolnictwa zakładającej rozwój ciągów produkcyjnych w sektorze rolno-spożywczym, zaangażowany został kapitał obcy, (Grupa OLAM singapurski fundusz powierniczy) w celu priorytetowego rozwoju sektora bawełnianego oraz promocji eksportu bydła i mięsa.
Przemysł Czadu jest słabo rozwinięty. Odkrycie i eksploatacja złóż ropy na początku tysiąclecia przyczyniła się do napływu inwestorów zagranicznych (Exxon Mobil, kapitał chiński) i wzrostu przychodów budżetowych. Produkcja przemysłowa obejmuje wydobycie ropy naftowej, przetwórstwo bawełny, tytoniu, materiały budowlane. Nie eksploatowane są występujące tu złoża rud wolframu, cynku i ołowiu, podobnie jak rudy uranu w spornej strefie Aouzou.
Surowce i technologie krytyczne
Rząd Chadu zidentyfikował górnictwo jako priorytetowy sektor inwestycyjny. Sektor wydobywczy Chadu jest ma nadal wiele wyzwań, a zasoby mineralne w kraju są niedostatecznie eksploatowane. Zgodnie z badaniem geologicznym przeprowadzonym przez rząd Chadu, kraj bogaty jest w złoża złota, srebra, diamentów, kwarcu, boksytu, granitu, cyny, wolframu, uranu, wapienia, piasku, żwiru, kaoliny i soli.
Stan infrastruktury
Infrastruktura Chadu jest wyjątkowo słabo rozwinięta, nawet w porównaniu do standardów w innych krajach rozwijających się. Dziesięciolecia braku inwestycji, decyzji rządowych i braku stabilności odbiły się na stanie infrastruktury. Nawierzchnie drogowe są nieutwardzone i podatne na erozję, co powoduje że mogą stać się nieprzejezdne w porze deszczowej. Ludność Chadua ma ograniczony dostęp do energii, energii elektrycznej, telekomunikacji, wody i innych nowoczesnych usług dostępnych w rozwiniętych społeczeństwach. Niemniej jednak oczekuje się stopniowej poprawy sytuacji, ponieważ rząd liberalizuje sektory energetyczne i telekomunikacyjne. Dostęp do energii elektrycznej i do wody ogranicza się do stolicy i kilku regionów. Na obszarach wiejskich większość ludzi wykorzystuje tradycyjne studnie. Z powodu braku latryn i innych systemów usuwania odpadów ludzkich na obszarach wiejskich, występuje wysoka częstotliwość zapadania na choroby przenoszone drogą wodną. Chad znajduje się na światowej liście kraje, o najniższym dostępie do sieci telefonicznej czy do Internetu.
Dane demograficzne
|
Liczba ludności (mln) |
ok.18 |
|
ok. 6 |
|
|
Rozmiar klasy średniej (w tys./mln) |
b/d |
|
Poziom ubóstwa (% populacji żyjącej poniżej progu ubóstwa wg międzynarodowej granicy ubóstwa) |
44,8% |
|
Współczynnik Giniego |
37,4 |
|
Współczynnik HDI |
0,394 |
Handel zagraniczny i inwestycje
Najważniejsi partnerzy handlowi i inwestycyjni
W 2023 roku Czad był 142 gospodarką na świecie pod względem wzrostu PKB i 186 gospodarką pod względem poziomu PKB na mieszkańca.
Odbiorcami eksportowymi Czadu są głównie Zjednoczone Emiraty Arabskie, Chiny, Niemcy, Holandia i Francja. Czad w szczególności importuje z Chin, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Turcji, Francji i Indii.
Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe,
Największym produktem eksportowym Czadu są m.in. ropa naftowa, złoto, nasiona oleiste, żywica owadów i surowa bawełna. Czad w szczególności importuje m.in. biżuterię, sprzęt radiowy, opakowane leki, samochody i rafinowaną ropę naftową.
Udział w inicjatywach i organizacjach wielostronnych o charakterze gospodarczym
Czad jest członkiem WTO od 1996 oraz lokalnych organizacji afrykańskich:
- CEMAC (Wspólnota gospodarcza i monetarna Afryki Środkowej),
- CEN-SAD (Wspólnota państw Sahel i Sahary).
- OHADA panafrykańska organizacja standaryzacji prawa gospodarczego, powołana do zapewnienia bezpieczeństwa prawnego i sądowego przedsiębiorstw (inwestorów) w państwach członkowskich,
- CCJA Wspólny Trybunał Sprawiedliwości i Arbitrażu, kluczowa instytucja OHADA
Relacje dwustronne
Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne
Dotychczasowe relacji dwustronne z Czadem miały charakter sporadyczny. Mając na uwadze obecną sytuację w Czadzie i stosujące przed nim wyzwania, wskazane są w ocenie placówki, placówka będzie kontynuowała realizację projektów rozwojowych. Bliska zakończenia jest procedura uruchomienia Konsulatu Honorowego w Ndżamenie. Niestety ze względu na specyfikę kraju, trudno ocenić termin zakończenia tego procesu. Istnieją możliwości wdrożenia projektów gospodarczych, zwłaszcza w dziedzinie rolnictwa i energetyki odnawialnej. W 2024 r. wdrożono projekty w zakresie wyposażenia szkoły w stolicy, oraz zakup i instalację paneli słonecznych na budynkach szkoły i szpitali.
Wzajemne inwestycje
Nie odnotowano polskich inwestycji w Czadzie. Placówka zrealizowała w Czadzie ponadto 3 projekty rozwojowe w obszarze dostępu do edukacji oraz poprawy dostępu do służby zdrowia. Wymiana handlowa z Czadem jest na bardzo niskim poziomie i wynosi poniżej 10 mln EUR rocznie. W układzie towarowym były to głównie produkty i artykuły spożywcze oraz urządzenia oraz maszyny mechaniczne i elektryczne. Polska ma dodatni bilans handlowy, gdyż wartość importu z Czadu w ostatnich latach nie przekraczała poziomu 0,1 mln EUR. Do Polski sprowadzane są artykuły chemiczne i tworzywa sztuczne.
Baza traktatowa
Pomiędzy Polską a Czadem nie zostały zawarte porozumienia dwustronne.
UE a Czad
Brak umowy stowarzyszeniowej z UE.
Różnice kulturowe w kontaktach biznesowych
Mająca siedzibę w stolicy Krajowa Izba Handlu, Rolnictwa, Kopalń i Rękodzieła (CCIAMA), jest instytucją państwową i wzorem innych tego typu organizacji powinna pełnić rolę partnera umożliwiającego nawiązanie kontaktów z środowiskiem gospodarczym Czadu. Generalnie brak jest pełnej bazy podstawowych danych kontaktowych potencjalnych partnerów handlowych. Większość osobistych i instytucjonalnych adresów elektronicznych umieszczona jest na serwerach publicznych Yahoo, Hotmail, Gmail. Budowanie relacji wymaga częstych kontaktów osobistych. Uzgodniony termin spotkania często realizowany jest z opóźnieniem, odpowiedź na wysłaną korespondencję, można uzyskać po wielu monitach. Nie wskazane jest organizowanie spotkań czy negocjacji handlowych w piątki a także w okresie miesiąca Ramadan, który zgodnie z kalendarzem muzułmańskim co roku przypada w innym terminie kalendarza gregoriańskiego.
Przydatne kontakty i linki
- rządowe
- portale informacyjne
https://www.journaldutchad.com
-opozycja
Data aktualizacji: 10.02.2025 r.