Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

Głównym celem naborów uruchomionych 6 grudnia 2021 r.  przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest udzielanie finansowego wsparcia - zależnie od poszczególnych części programu - jednostkom samorządu terytorialnego i ich związkom, firmom, spółkom i przedsiębiorstwom oraz niektórym instytucjom państwowym i organizacjom pożytku publicznego – na podejmowane przez nie rozmaite projekty związane z gospodarowaniem odpadami i zapobieganiem powstawaniu odpadów.

– W Polsce w ciągu roku wytwarza się średnio 14,5 mln ton odpadów komunalnych, a od niemal dekady ilość ta systematycznie wzrasta  o około 0,5 mln ton rocznie, co sprawia, że racjonalna gospodarka odpadami jest jednym z naszych priorytetów – podkreśla prof. Maciej Chorowski, prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.  – Nowe propozycje dofinansowania inwestycji w tej sferze powinny sprawić, że w naszym kraju powstanie w najbliższych latach szereg kolejnych obiektów i systemów gospodarowania odpadami, przy wykorzystaniu najnowocześniejszych i najbardziej ekologicznych technologii. Nowe projekty, w połączeniu z postępami we wdrażaniu gospodarki o obiegu zamkniętym oraz ze zmianami demograficznymi i legislacyjnymi, pozwolą ustabilizować ilość wytwarzanych odpadów na poziomie 15 mln ton rocznie, a przede wszystkim wzmocnić krajową gospodarkę odpadową  – dodaje szef NFOŚiGW. 

Prowadzony przez NFOŚiGW program priorytetowy „Racjonalna gospodarka odpadami” to instrument wsparcia dla przedsięwzięć mających pomóc w rozwiązaniu problemu zagospodarowania odpadów w Polsce, w tym ich zbieraniu, recyklingu i powtórnym wykorzystaniu, a także przetwarzaniu termicznym z wytworzeniem energii i ciepła. Program składa się z kilku części, a Narodowy Fundusz ogłosił ogólnodostępne nabory w trzech segmentach: selektywnego zbierania i zapobiegania powstawaniu odpadów, instalacji gospodarowania odpadami oraz wykorzystania paliw alternatywnych na cele energetyczne.

Nabór w części 1: Selektywne zbieranie i zapobieganie powstawaniu odpadów (finansowane ze środków krajowych NFOŚiGW)

Celem tej części programu jest  realizacja (w latach 2015-2030) zasad racjonalnej gospodarki odpadami, a w szczególności hierarchii sposobów postępowania z odpadami, poprzez zapobieganie ich powstawaniu oraz ustanowienie i utrzymanie powszechnych systemów selektywnego zbierania odpadów. Nabór wniosków tej części odbywa się w trybie ciągłym. Wśród przedsięwzięć, które mogą podlegać dofinansowaniu z NFOŚiGW poprzez dotacje i pożyczki jest m.in.  budowa i rozbudowa stacjonarnych punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK)  czy rozwój infrastruktury technicznej procesów logistycznych związanych z pozyskaniem, magazynowaniem i dystrybucją niesprzedanych lub niespożytych artykułów żywnościowych.

Beneficjentami mogą być jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorcy, ale także – dla niektórych zadań – organizacje non profit pełniące funkcje „banków żywności” oraz Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe” i Polski Związek Łowiecki. 

Warto zaznaczyć, że w sferze selektywnej zbiórki i recyklingu w naszym kraju jest jeszcze wiele do zrobienia. Do recyklingu najlepiej się nadają odpady selektywnie zbierane już w naszych domach , a ze statystyk wynika, że Polacy selektywnie zbierają jedynie w granicach 32 proc. odpadów komunalnych (około 3,6 mln ton rocznie). Aby to zmienić, niezbędna jest zarówno zmiana nawyków,  jak i rozsądne inwestycje.

– Dążenie do gospodarki neutralnej klimatycznie, poza kwestiami ściśle związanymi z sektorem energetycznym, zakłada również stosowanie licznych rozwiązań wdrażających gospodarkę o obiegu zamkniętym i recykling odpadów, co skłania nas do podejmowania nowych działań w tym zakresie  – zaznacza prezes Maciej Chorowski. – Osiągnięcie postulowanych obecnie celów klimatycznych wymaga intensyfikacji wysiłków na rzecz wdrażania idei GOZ. Oferując dofinansowanie do inwestycji „odpadowych” w tym właśnie kierunku idziemy. Trzeba przy tym pamiętać, że gospodarka o obiegu zamkniętym, nazywana też gospodarką cyrkularną,  to nowa nazwa dla od dawna propagowanej gospodarności – wedle zasady, by jak najmniej zużywać materiałów, produktów i paliw i zarazem jak najmniej wyrzucać. A odpady już powstałe wykorzystywać jako surowce lub źródła energii – uzupełnia szef NFOŚiGW.

Nabór w części 2: Instalacje gospodarowania odpadami (finansowane ze środków krajowych NFOŚiGW)

W tej części programu celem jest również realizacja (w latach 2015-2030) zasad racjonalnej gospodarki odpadami poprzez tworzenie i utrzymanie w kraju zintegrowanej i wystarczającej sieci instalacji gospodarowania odpadami. Nabór wniosków odbywa się w trybie ciągłym. Wśród przedsięwzięć przewidzianych do finansowego wsparcia przez NFOŚiGW do najważniejszych należą: budowa, rozbudowa lub modernizacja już istniejących instalacji do odzysku oraz recyklingu selektywnie zebranych odpadów komunalnych łącznie z bioodpadami oraz  odzysku i recyklingu odpadów innych niż komunalne. Ważnym komponentem programu, szczególnie w dobie trwającej pandemii, jest wsparcie budowy, rozbudowy lub modernizacji instalacji unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych (w tym medycznych i weterynaryjnych) poprzez ich termiczne przekształcenie. Brak tych instalacji jest jedną z głównych przesłanek porzucania odpadów niebezpiecznych, których nie ma gdzie zagospodarować.  Dofinansowanie obejmuje także systemy mające na celu zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów innych niż komunalne wraz z infrastrukturą służącą selektywnej zbiórce. W grę wchodzi także wsparcie rozbudowy lub modernizacji istniejących stacji demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz części biologicznej funkcjonujących instalacji mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów.

Z dofinansowania w formie dotacji i pożyczek korzystać mogą trzy kategorie beneficjentów: jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, przedsiębiorcy, a ponadto (w odniesieniu do  instalacji termicznego zagospodarowania odpadów medycznych) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej. 

– Poprzez realizację programu „Racjonalna gospodarka odpadami”  wdrażamy szerszą ideę ekologicznego modelu produkcyjno-konsumpcyjnego, który polega na ograniczeniu ilości odpadów do   minimum oraz na  możliwie szerokim, ponownym wykorzystaniu odpadowych surowców – wyjaśnia  wiceprezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Dominik Bąk.  –  W przypadku odpadów nie nadających się do powtórnego spożytkowania czy recyklingu, stawiamy na ich energetyczne  wykorzystanie w instalacjach termicznego przekształcania jako paliwa. Liczymy, że nabory, które niedawno uruchomiliśmy spotkają się z dużym zainteresowaniem ze strony samorządów i przedsiębiorstw, przez co będą silnym impulsem do rozwoju w Polsce gospodarki odpadami, zwłaszcza w zakresie zapobiegania ich powstawaniu, selektywnej zbiórki oraz budowy instalacji systemów przetwarzania odpadów na cele energetyczne – dodaje wiceszef NFOŚiGW.

Nabór w części 3: Wykorzystanie paliw alternatywnych na cele energetyczne (finansowane z unijnego Funduszu Modernizacyjnego)

W tym przypadku Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej występuje jako Krajowy Operator Funduszu Modernizacyjnego, a pieniądze na wsparcie inwestycji  będą pochodzić ze środków NFOŚiGW zgromadzonych na rachunku FM. Celem tej części programu jest oczywiście także realizacja (w latach 2020-2030) zasad racjonalnej gospodarki odpadami, przy czym w tym ujęciu – poprzez tworzenie i utrzymanie wystarczającej sieci instalacji termicznego zagospodarowania odpadów. Drugim z kluczowych założeń programu jest wspieranie inwestycji w modernizację systemów energetycznych i poprawę efektywności energetycznej. Nabór wniosków odbywa się w trybie ciągłym.

Pieniądze otrzymane z NFOŚiGW mogą być przeznaczone na budowę nowych, rozbudowę lub modernizację istniejących instalacji termicznego przekształcania odpadów wytworzonych z odpadów komunalnych z wytwarzaniem energii w warunkach wysokosprawnej kogeneracji. Wsparcie kierowane jest do jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz przedsiębiorców w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Limit środków przeznaczonych na dofinansowanie w tej części programu wynosi 1 mld zł, a wsparcie może być udzielone w formie dotacji i pożyczki.

 

 

Wsparciem inwestycji, które mogą otrzymać dofinansowanie w ramach naborów NFOŚiGW zainteresowany jest także sektor bankowy.

— Globalna gospodarka stoi przed wieloma wyzwaniami w kontekście najistotniejszego celu naszych czasów – walki z globalnym ociepleniem i jego skutkami.   Istotne jest ograniczenie produkcji odpadów, rozwój recyklingu, a ostatecznie dojście do gospodarki o zamkniętym obiegu. Rozwój instalacji termicznego przekształcania odpadów jest ostatnim w  łańcuchu gospodarki śmieciami, ale bardzo istotnym elementem tej zmiany. Dzięki tej technologii możemy przekształcić odpady - niezdatne do innego wykorzystania - w zasób, dzięki któremu pozyskamy energię. To szczególnie ważne dla dywersyfikacji produkcji zielonej energii oraz poprawy konkurencyjności polskiej gospodarki w nowych realiach Europejskiego Zielonego Ładu  — komentuje Marzena Koczut, wiceprezes Banku Ochrony Środowiska

– Naszym celem, a zarazem misją, jest aktywny udział w finansowaniu zielonej transformacji naszego kraju. Już od lat wspieramy projekty, które przyczyniają się do ochrony środowiska i zwiększają komfort zdrowotny życia mieszkańców Polski. Jesteśmy liderem w finansowaniu samorządów przy realizacji projektów infrastruktury komunalnej z zakresu zagospodarowania odpadów komunalnych, w tym budowy sortowni, biokompostowni czy też termicznych instalacji ich przetwarzania. To czym się wyróżniamy, że wraz z samorządami realizujemy projekty w różnych, szytych na miarę strukturach finansowania, takich jak partnerstwo publiczno-prywatne lub powierzenie przez samorząd swojego zadania własnego spółce komunalnej – podmiotowi wewnętrznemu czy też poprzez połączenie obu form pozwalających na  uzyskanie optymalnych korzyści ekonomicznych przez stronę publiczną. W naszej opinii środki, które oferuje NFOŚIGW w postaci dotacji i preferencyjnych pożyczek stanowią wielką szansę i wsparcie dla samorządów , które muszą zrealizować instalacje pozwalające w sposób odpowiedzialny zagospodarowywać z roku na rok zwiększającą się ilość powstających odpadów. Zapraszamy wszystkich do współpracy z naszym bankiem. Z największą przyjemnością podzielimy się naszym doświadczeniem, aby wspólnie odnieść sukces w realizacji szczytnego celu jakim jest skuteczna ochrona dla nas i przyszłych pokoleń środowiska, w którym żyjemy. Projekty związane z zagospodarowaniem odpadów komunalnych w naturalny sposób wpisują się w naszą strategię ESG: Odpowiedzialny Bank wspierający Zrównoważony Rozwój – mówi Jerzy Kwieciński, wiceprezes Banku Pekao, nadzorujący Pion Bankowości Korporacyjnej, Rynków i Bankowości Inwestycyjnej.

Na marginesie warto zaznaczyć, że w Polsce odpady po selektywnej zbiórce (tzw. odpady resztkowe) kierowane są głównie do 179 instalacji MBP (mechaniczno-biologiczne przetwarzanie), a także do spalarni odpadów, których w kraju funkcjonuje obecnie 9 (kolejne powstają w Gdańsku, Olsztynie, Warszawie, Krośnie i Nysie) oraz jako paliwo alternatywne trafiają do spalenia w cementowniach. Szacuje się, że dla domknięcia systemu gospodarki odpadami w Polsce, roczna wydajność spalarni powinna być dość szybko zwiększona przynajmniej o około 2 mln ton. Przy czym termiczne przekształcanie odpadów z odzyskiem energii (jako część systemu ciepłowniczego) jest i pozostanie tylko komplementarnym do recyklingu komponentem systemu zagospodarowania odpadów komunalnych. Instalacje spalania stanowią zatem dopełnienie szerokiego systemu gospodarki o obiegu zamkniętym. Należy pamiętać, że brak możliwości wykorzystania tzw. frakcji palnej jest z jednej strony marnotrawstwem źródła energii mogącego zaspokoić nawet do 10 proc.  zapotrzebowania na ciepło sieciowe, a jednocześnie przyczyną wzrostu opłat ponoszonych przez mieszkańców.

 

*

Nabory wniosków w wymienionych wyżej trzech częściach programu „Racjonalna gospodarka odpadami” , które NFOŚiGW rozpoczął 6 grudnia 2021 r., potrwają nieco ponad rok i zakończą się 30 grudnia 2022 r.

Łączny budżet wszystkich części programu wynosi 2,5 mld zł, w tym połowa tej alokacji, czyli 1 mld 250 mln zł, przeznaczona jest na dotacje, a druga połowa – na zwrotne formy dofinansowania (pożyczki). W ogólnej kwocie wspomnianego budżetu 1 mld zł stanowią środki z Funduszu Modernizacyjnego. 

 

***

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) jest liderem we wdrażaniu programów zmieniających na lepsze jakość życia w Polsce. Od ponad 30 lat inicjuje i wspiera działania na rzecz środowiska i transformacji energetycznej. Podległa Ministerstwu Klimatu i Środowiska instytucja finansuje i współfinansuje przedsięwzięcia proekologiczne. Na ten cel przeznaczyła już 270 mld zł, z czego prawie 2/3 to środki własne. Z jej wsparcia korzystają zarówno przedsiębiorcy, samorządy i administracja państwowa, jak i uczelnie, organizacje pozarządowe i osoby prywatne.

***

Wydział Promocji i Komunikacji Społecznej

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

ul. Konstruktorska 3a, 02-673 Warszawa

media@nfosigw.gov.pl