Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

Siedziba Centrali Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa mieści się w Warszawie przy ul. Poleczki 33.

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) powstała w 1994 r. w celu  wspierania rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. ARiMR została wyznaczona przez Rząd RP do pełnienia roli akredytowanej agencji płatniczej. Zajmuje się wdrażaniem instrumentów współfinansowanych z budżetu Unii Europejskiej oraz udziela pomocy ze środków krajowych. Agencja, jako wykonawca polityki rolnej, ściśle współpracuje z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa kieruje Prezes powołany przez Premiera RP na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Struktura ARiMR jest trzypoziomowa - Centrala, 16 Oddziałów Regionalnych oraz 314 Biur Powiatowych.

Głównymi beneficjentami działań realizowanych przez ARiMR są rolnicy, mieszkańcy wsi, grupy producentów rolnych, przedsiębiorcy i samorządy lokalne. ARiMR udziela też pomocy podmiotom z sektora rybackiego.

ARiMR w ramach Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybołówstwa  na lata 2014-2020 jest podmiotem wdrażającym instrumenty pomocy finansowanej z następujących funduszy unijnych:

• Europejskiego Funduszu Rolnego Gwarancji (EFRG), w ramach którego Agencja realizuje instrumenty pomocy z I filara WPR: płatności bezpośrednie, wspólna organizacja rynków owoców i warzyw.
• Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), z którego finansowane są wszystkie działania dotyczące rozwoju i  wzrostu konkurencyjności  polskiego rolnictwa, przetwórstwa żywności i obszarów wiejskich  (II filar WPR).
• Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR), w ramach którego wspierane są przedsięwzięcia na rzecz tworzenia zrównoważonego i konkurencyjnego rybołówstwa i akwakultury, społecznego rozwoju terytorialnego obszarów rybackich.

ARiMR podejmuje również działania w ramach pomocy krajowej, gdzie wparcie finansowe pochodzi ze środków budżetu państwa - w szczególności są to dopłaty do kredytów preferencyjnych, inwestycyjnych i klęskowych. Jest instytucją prowadzącą rejestr zwierząt gospodarskich oznakowanych (System IRZ) oraz system identyfikacji działek rolnych (LPIS).

• Płatności bezpośrednie

Płatności bezpośrednie są głównym instrumentem wsparcia dochodów rolników w Unii Europejskiej. Polscy rolnicy zostali objęci uproszczonym systemem dopłat. Wsparcie finansowe udzielane jest proporcjonalnie do powierzchni upraw i posiadanych stad zwierząt. Po raz pierwszy płatności bezpośrednie zostały wypłacone w 2004 r. po akcesji Polski do UE. System tym jest objętych ok. 1,4 mln rolników, kolejne 700 tys. otrzymuje z ARiMR dopłaty z tytułu prowadzenia działalności rolniczej na terenach górskich i trudnych do gospodarowania (ONW). Równolegle grupa ok.100 tys. rolników korzysta z tzw. dopłat rolnośrodowiskowych.

• Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020

PROW 2014-2020 jest drugim, siedmioletnim (po PROW 2007-2013) programem unijnym realizowanym przez ARiMR. Umożliwia kontynuację procesu modernizacji oraz  rozwoju polskiej gospodarki żywnościowej  i obszarów wiejskich rozpoczętego w minionych latach. Głównym celem PROW 2014-2020 jest wzrost konkurencyjności polskiego rolnictwa z uwzględnieniem celów środowiskowych. Nowy PROW realizuje sześć priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014-2020:

1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie i leśnictwie oraz na obszarach wiejskich.
2. Zwiększenie rentowności gospodarstw i konkurencyjności wszystkich rodzajów rolnictwa we wszystkich regionach oraz promowanie innowacyjnych technologii w gospodarstwach i zrównoważonego zarządzania lasami.
3. Wspieranie organizacji łańcucha żywnościowego, w tym przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, dobrostanu zwierząt oraz zarządzania ryzykiem w rolnictwie.
4. Odtwarzanie, ochrona i wzbogacanie ekosystemów związanych z rolnictwem i leśnictwem.
5. Promowanie efektywnego gospodarowania zasobami i wspieranie przechodzenia w sektorach rolnym, spożywczym i leśnym na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu.
6. Promowanie włączenia społecznego, zmniejszania ubóstwa oraz rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.

Na Program, który wdrażany jest przez ARiMR, składają się 15 działań i 35 poddziałań. O pomoc w ramach poszczególnych instrumentów wsparcia mogą ubiegać się zarówno rolnicy, producenci rolni, zakłady przetwórcze, grupy producentów rolnych, osoby fizyczne rozpoczynające lub prowadzące działalność gospodarczą, lokalne grupy działania, jak i samorządy gminne, powiatowe, publiczne podmioty doradcze, instytucje naukowe.

• Program Operacyjny "Rybactwo i Morze" na lata 2014-2020

PO RYBY 2014-2020 umożliwia kontynuację procesu rozwoju rybołówstwa, akwakultury i przetwórstwa ryb w Polsce,  rozpoczętego programami unijnymi SPO 2004-2006 i PO RYBY 2007-2013, jak również wyznacza nowe kierunki działań.  Zakłada realizację sześciu priorytetów oraz pomoc techniczną:

1. Promowanie rybołówstwa zrównoważonego środowiskowo, zasobooszczędnego, innowacyjnego, konkurencyjnego i opartego na wiedzy.
2. Wspieranie akwakultury zrównoważonej środowiskowo, zasobooszczędnej, innowacyjnej, konkurencyjnej i opartej na wiedzy.
3. Wspieranie wdrażania Wspólnej Polityki Rybołówstwa.
4. Zwiększanie zatrudnienia i spójności terytorialnej.
5. Wspieranie obrotu i przetwarzania.
6. Wspieranie wdrażania Zintegrowanej Polityki Morskiej.

ARiMR jest odpowiedzialna za wdrożenie większości z tych priorytetów.

• Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013

PROW 2007-2013 był pierwszym, po wstąpieniu Polski do UE, siedmioletnim unijnym programem pomocowym dla rolnictwa wdrażanym przez ARiMR. Jego budżet wynosił 17,2 mld euro, z czego13,2 mld euro pochodziło z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Obszarów Wiejskich (EFRROW), a 4 mld euro z budżetu krajowego. PROW 2007-2013 obejmował 23 działania, z których 15 wdrażanych było przez ARiMR.

W ramach PROW 2007-2013 Agencja udzielała wsparcia finansowego na:

I. Poprawę konkurencyjności sektora rolnego i leśnego poprzez:

1. szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie,
2. ułatwianie startu młodym rolnikom,
3. renty strukturalne,
4. korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów,
5. modernizacje gospodarstw rolnych,
6. zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej,
7. poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa,
8. przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych,
9. uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności,
10. działania informacyjne i promocyjne,
11. zobowiązania z okresu 2004 - 2006 dla działania "Wspieranie gospodarstw niskotowarowych"
12. grupy producentów rolnych.

II. Poprawę środowiska naturalnego i obszarów wiejskich przez:

1. wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW),
2. program rolnośrodowiskowy (Płatności rolnośrodowiskowe),
3. zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne,
4. odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych.

III. Polepszanie jakości życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej poprzez:

1. różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej,
2. tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw,
3. podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej,
4. odnowa i rozwój wsi.

IV. Aktywizację społeczności lokalnych poprzez:

1. wdrażanie lokalnych strategii rozwoju,
2. wdrażanie projektów współpracy,
3. funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja.

Najwięcej wypłaconych dotychczas środków z PROW 2007-2013 zostało przeznaczonych na wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW),  modernizację gospodarstw rolnych oraz renty strukturalne.

• Program Operacyjny "Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich na lata 2007-2013"

Całkowity budżet PO RYBY 2007-2013, łącznie ze środkami krajowymi, wynosił 870 mln euro. W ramach tego Programu, podzielonego na pięć priorytetowych osi, wspierane były przedsięwzięcia na rzecz uzyskania trwałej równowagi między zasobami morskimi a zdolnością połowową polskiej floty rybackiej, a także stworzenie nowoczesnego i konkurencyjnego sektora rybackiego w Polsce. ARiMR była odpowiedzialna za wdrażanie działań z trzech osi Programu, na realizacje których przeznaczono 63 proc. całego budżetu PO RYBY 2007-2013.

ARiMR dystrybuowała środki finansowe na:

I. dostosowanie floty rybackiej, w tym na:

1. pomoc publiczną z tytułu trwałego zaprzestania działalności połowowej;
2. pomoc publiczną z tytułu tymczasowego zaprzestania działalności połowowej;
3. inwestycje na statkach rybackich i selektywność;
4. rybactwo przybrzeżne;
5. rekompensaty społeczno-gospodarcze w celu zarządzania krajową flotą rybacką;

II. akwakulturę, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury, w tym na:

1. inwestycje w chów i hodowlę ryb;
2. działania wodno-środowiskowe;
3. środki na rzecz zdrowia zwierząt;
4. rybołówstwo śródlądowe;
5. inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu;

III. środki służące wspólnemu interesowi, w tym na:

1. działania wspólne;
2. ochronę i rozwój fauny i flory wodnej;
3. inwestycje w portach rybackich, miejscach wyładunku i przystaniach;
4. rozwój nowych rynków i kampanie promocyjne;
5. projekty pilotażowe;
6. modyfikację w celu zmiany przeznaczenia statków rybackich.

Najwięcej wypłaconych dotychczas środków z PO RYBY 2007-2013 zostało przeznaczonych na rozwój obszarów zależnych od rybactwa, inwestycje w portach, miejscach wyładunku i przystaniach oraz inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu.

• Wspólna organizacja rynku owoców i warzyw

Wsparcie finansowe w ramach wspólnej organizacji rynków owoców i warzyw Unii Europejskiej udzielane jest przez ARiMR od 2004 r.  Dzięki wdrażanie tego instrumentu pomocy nastąpił w Polsce dynamiczny wzrost liczby grup i organizacji producentów owoców i warzyw. Gdy w 2004 r. było ich 24, to pod koniec 2015 r. ich liczba wynosiła już 314.  

Pomoc udzielana przez Agencję obejmuje:

1. pokrycie kosztów związanych z utworzeniem grupy producentów i prowadzeniem działalności administracyjnej;
2. pomoc finansową na pokrycie części kwalifikowanych kosztów inwestycji np. na budowę, przebudowę czy remont budynków przeznaczonych do przechowywania, magazynowania lub przygotowania owoców i warzyw do sprzedaży; zakup i montaż infrastruktury technicznej np. zakup urządzeń chłodniczych, do sortowania czy samochodów ciężarowych;
3. dofinansowane funduszu operacyjnego/programów operacyjnych organizacji producentów, w tym m.in. na poprawę jakości produktu, marketing, usługi doradcze.

• Pomoc krajowa

Pomoc finansowa ze środków krajowych udzielana jest przez ARiMR od 1994, czyli od momentu powołania jej do życia. W 2015 r. zasady tego wparcia zostały dostosowane do rozwiązań obowiązujących w całej Unii Europejskiej w zakresie udzielania pomocy publicznej w rolnictwie.

Agencja realizuje m.in. następujące formy pomocy:

1. dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów inwestycyjnych i klęskowych;
2. gwarancje i poręczenia spłaty kredytów inwestycyjnych i klęskowych;
3. poręczenia spłaty kredytów studenckich (dla studentów pochodzących z obszarów wiejskich); dofinansowanie kosztów ponoszonych przez producentów rolnych na utylizację padłych zwierząt gospodarskich;
4. dofinansowanie kosztów poniesionych na przygotowanie wniosku o rejestrację nazw i oznaczeń geograficznych pierwotnych produktów.

• Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich 2004-2006

W grudniu 2008 r. ARiMR zakończyła realizację płatności w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich wdrażanego w latach 2004-2006, którego budżet wynosił 2 790 mln euro. Z działań PROW 2004-2006 skorzystało łącznie około 320 tys. beneficjentów, do których za pośrednictwem Agencji trafiło 10,9 mld zł.

Zdecydowana większość wypłaconych środków (75 proc.) przypadła na: wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) - 34 proc., dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej - 22 proc. i renty strukturalne - 19 proc.

• Sektorowy Program Operacyjny "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006"

ARiMR w czerwcu 2009 r. zakończyła realizację SPO "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006". Łącznie wypłacono beneficjentom ponad 6,5 mld zł. Z tej kwoty około 5,42 mld zł przypada na 9 działań wdrażanych bezpośrednio przez ARiMR, a blisko 1,16 mld zł na działania wdrażane przez samorządy wojewódzkie i Fundację Programów Pomocy dla Rolnictwa (FAPA), dla których Agencja wykonała zadania związane z płatnościami.

SPO "Restrukturyzacja" pozwolił na zrealizowano łącznie ponad 50 tys. projektów. Najwięcej ich było w ramach następujących działań:

"Inwestycje w gospodarstwach rolnych" - 24,1 tys. projektów;

"Ułatwianie startu młodym rolnikom" - 14,2 tys.;

"Różnicowanie działalności rolniczej i zbliżonej do rolnictwa w celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych źródeł dochodów" - 4,0 tys.

• Sektorowy Program Operacyjny "Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006"

30 czerwca 2009 r. zakończyła się realizacja Sektorowego Programu Operacyjnego "Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004 - 2006". Całkowity budżet Programu wynosił 373,7 mln euro. ARiMR zawarła  umowy na ponad 1 mld zł, całkowicie wykorzystując przyznane środki finansowe.

Beneficjenci zrealizowali ponad 4 tys. projektów. Najwięcej w ramach priorytetu "Ochrona i rozwój zasobów wodnych, chów i hodowla ryb, rybacka infrastruktura portowa, przetwórstwo i rynek rybny, rybołówstwo śródlądowe" - 46 proc. zrealizowanych projektów oraz priorytetu "Dostosowanie nakładu połowowego do zasobów (złomowanie, zmiana przeznaczenia statków, wspólne przedsięwzięcia)" - 36 proc.