Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

Cel dla jakiego realizowane są pakiety:

• poprawa warunków bytowania zagrożonych gatunków ptaków, których siedliska lęgowe są związane z trwałymi użytkami zielonymi występującymi na obszarach Natura 2000, poprzez dostosowanie użytkowania do wymogów gatunków ptaków gniazdujących na łąkach i pastwiskach oraz ekstensyfikację gospodarowania na obszarach OSO i SOO (Pakiet 4),
• utrzymanie bądź przywrócenie właściwego stanu lub zapobieganie pogarszaniu się stanu cennych siedlisk przyrodniczych określonych według typów siedlisk klasyfikacji Dyrektywy siedliskowej, chronionych w ramach sieci Natura 2000 oraz innych cennych przyrodniczo siedlisk występujących na łąkach i pastwiskach, poprzez stosowanie tradycyjnych i ekstensywnych sposobów użytkowania poszczególnych siedlisk oraz siedlisk leżących poza obszarami Natura 2000 (Pakiet 4 i 5).

Pakiety ukierunkowane na ekstensyfikację gospodarowania, stosowanie odpowiednich ilości i terminów wykonywanych pokosów lub intensywności wypasu na cennych siedliskach przyrodniczych lub siedliskach zagrożonych gatunków ptaków, znajdujących się na obszarach Natura 2000 oraz cennych siedliskach przyrodniczych znajdujących się poza obszarami Natura 2000, co wpływa pozytywnie na różnorodność biologiczną.

Płatność przyznawana jest do trwałych użytków zielonych (na obszarach Natura 2000 w przypadku Pakietu 4 i znajdujących się poza tymi obszarami w przypadku Pakietu 5), lub do obszarów gruntów niebędących użytkami rolnymi, na których występują typy siedlisk przyrodniczych lub siedliska lęgowe ptaków, tzw. obszary przyrodnicze.

Od roku 2023 płatność rolno-środowiskowo-klimatyczna może zostać przyznana w ramach Pakietu 4.:

• do trwałych użytków zielonych, na których występują siedliska przyrodnicze (w przypadku wariantów 4.1–4.6) lub siedliska lęgowe ptaków (w przypadku wariantów  4.8–4.11), które zostały określone w załączniku nr 4 do rozporządzenia, jeżeli są położone na specjalnym obszarze ochrony siedlisk lub na obszarze specjalnej ochrony ptaków, lub na obszarze mającym znaczenie dla Wspólnoty, w rozumieniu przepisów o ochronie przyrody;
• do obszarów przyrodniczych, na których występują siedliska przyrodnicze (w ramach wariantu 4.2, 4.3 lub 4.6). lub siedliska lęgowe ptaków (w ramach wariantów 4.8–4.11), które zostały określone w załączniku nr 4 do rozporządzenia, jeżeli są położone na specjalnym obszarze ochrony siedlisk lub na obszarze specjalnej ochrony ptaków, lub na obszarze mającym znaczenie dla Wspólnoty, w rozumieniu przepisów o ochronie przyrody.

Zmiana ma na celu realizację wariantów 4.8-4.11 na całym obszarze Natura 2000. Dotychczas warianty 4.8-4.11 mogły być realizowane tylko na działkach rolnych położonych na obszarach specjalnej ochrony ptaków.

Wymogi jakie muszą zostać spełnione w ramach Pakietu 4 i 5:

• obowiązek posiadania planu działalności rolnośrodowiskowej;
• obowiązek posiadania dokumentacji przyrodniczej wykonanej przez eksperta przyrodniczego (wyjątek: wariant 4.7 Ekstensywne użytkowanie na OSO), na formularzu udostępnionym przez ARiMR, w roku poprzedzającym rok rozpoczęcia lub w roku rozpoczęcia lub w drugim roku realizacji danego zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego;
• obowiązek zachowania wszystkich trwałych użytków zielonych i elementów krajobrazu nieużytkowanych rolniczo;
• na obszarze objętym Pakietem 4 i 5 zakazuje się:
• przeorywania, wałowania, stosowania osadów ściekowych, stosowania podsiewu oraz mechanicznego niszczenia struktury glebowej,
• włókowania w okresie od dnia:
• 1 kwietnia do dnia 1 września na obszarach nizinnych (poniżej 300 m n.p.m.),
• 15 kwietnia do dnia 1 września na obszarach wyżynnych i górskich (powyżej 300 m n.p.m.),
• stosowania środków ochrony roślin z wyjątkiem selektywnego i miejscowego niszczenia uciążliwych gatunków inwazyjnych z zastosowaniem odpowiedniego sprzętu (np. mazaczy herbicydowych),
• tworzenia nowych, rozbudowy i odtwarzania istniejących urządzeń melioracji wodnych, za wyjątkiem konstrukcji urządzeń mających na celu dostosowanie poziomu wód, wykorzystując istniejące urządzenia melioracji wodnych do wymogów siedliskowych gatunków lub siedlisk będących przedmiotem ochrony w danym pakiecie, jeżeli takie działania zostaną dopuszczone przez eksperta przyrodniczego, a w przypadku wariantu 4.7 – przez doradcę rolnośrodowiskowego,
• składowania biomasy wśród kęp drzew i zarośli, w rowach, jarach i innych obniżeniach terenu (położonych na działkach zadeklarowanych we wniosku).
• w przypadku ochrony siedlisk lęgowych ptaków w zależności od występujących gatunków (tylko w ramach Pakietu 4), np. rycyka, kszyka, krwawodzioba, czajki, wodniczki, dubelta, kulika wielkiego, w załączniku nr 2 do rozporządzenia rolno-środowiskowo-klimatycznego określone zostały szczegółowe wymogi w odniesieniu do: sposobu użytkowania, terminów koszenia, odsetka powierzchni pozostawionej bez koszenia, częstości pokosu, maksymalnej obsady zwierząt, terminów wypasu, ograniczenia dawki nawozów, wapnowania
• w przypadku: ekstensywnego użytkowania trwałych użytków zielonych na Obszarach Szczególnej Ochrony ptaków (OSO) (tylko w ramach wariantu 4.7), ochrony zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych, zalewowych łąk selernicowych i słonorośli, muraw, półnaturalnych łąk wilgotnych, półnaturalnych łąk świeżych, torfowisk, w załączniku nr 2 do rozporządzenia rolno-środowiskowo-klimatycznego określone zostały szczegółowe wymogi w odniesieniu do: sposobu użytkowania, terminów koszenia, odsetka powierzchni pozostawionej bez koszenia, liczby pokosów, maksymalnej obsady zwierząt, terminów wypasu, ograniczenia dawki nawozów, wapnowania, bronowania.

Płatność w ramach tego pakietu przyznawana jest rolnikowi, jeżeli posiada użytki rolne lub obszary przyrodnicze położone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha, a w przypadku zarządcy, jeżeli posiada obszary przyrodnicze o powierzchni nie mniejszej niż 1 ha.

Płatności w ramach działania są przyznawane corocznie, przez okres 5-letniego zobowiązania, rolnikom lub zarządcom, którzy dobrowolnie przyjeli na siebie zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne w zakresie danego pakietu lub wariantu. Płatność w całości lub w części rekompensuje utracony dochód i dodatkowo poniesione koszty.

W przypadku płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej (PROW 2014-2020) rekompensata kosztów transakcyjnych przysługuje w ramach Pakietu 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000, Pakietu 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000.

Ubiegając się o rekompensatę kosztów transakcyjnych, należy zaznaczyć odpowiednie pola „przyznanie kosztów transakcyjnych w ramach” w części dotyczącej płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej w ramach PROW 2014 - 2020 w eWniosekPlus.

Koszty transakcyjne przysługują jedynie w przypadku wykonania dokumentacji przyrodniczej przez eksperta przyrodniczego w 2 roku realizacji danego zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego jeśli takiej dokumentacji nie posiadał w pierwszym roku.

Koszty transakcyjne nie mogą przekraczać 20% wysokości:

• pierwszej płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej przyznanej za realizację zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego, w ramach którego jest wymagane posiadanie dokumentacji przyrodniczej – w przypadku sporządzenia dokumentacji przyrodniczej w roku poprzedzającym rok rozpoczęcia lub
  w roku rozpoczęcia realizacji danego zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego;
• drugiej płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej przyznanej za realizację zobowiązania rolno-środowiskowo-klimatycznego, w ramach którego jest wymagane posiadanie dokumentacji przyrodniczej – w przypadku sporządzenia dokumentacji przyrodniczej w drugim roku realizacji danego zobowiązania.

Rolnikowi lub zarządcy może zostać przyznana dodatkowa płatność do powierzchni obszarów przyrodniczych:

• zalanej lub podtopionej w danym roku, przy czym zalanie lub podtopienie są wystepuje, gdy stan wysycenia profilu glebowego wodą na poziomie 80% co najmniej przez 12 następujących po sobie dni w okresie od dnia 1 maja do dnia 30 września jeżeli potwierdzą to dane w formie wykazu działek wraz z ich danymi przestrzennymi sporządzanego corocznie przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa- Państwowego Instytutu Badawczego,
• która jest położona na działkach przyrodniczych, na których jest realizowane zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne w ramach Pakietu 4. albo Pakietu 5. objętych obszarem zatwierdzonym odpowiednio w ramach pakietu 4 albo 5, z wyłączeniem wariantu 4.3. Murawy i 5.3 Murawy

 o zwartym obszarze w gospodarstwie rolnym wynoszącym co najmniej 0,1 ha.

Możliwość realizacji zobowiązania w ramach Pakietu 4 pod warunkiem braku sprzeczności działań obligatoryjnych i fakultatywnych zawartych w PZO lub PO z wymogami określonymi dla danego wariantu. W przypadku sprzeczności działań fakultatywnych – obowiązek dostarczenia pisemnego potwierdzenia możliwości realizacji zobowiązania przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska sprawującego nadzór nad danym obszarem Natura 2000.

Jeżeli na danym obszarze realizowane jest zobowiązanie ekologiczne w ramach PROW na lata 2014-2020, zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne w ramach WPR 2023-2027 lub zobowiązanie ekologiczne w ramach WPR 2023-2027, do tego obszaru nie przysługuje płatność rolno-środowiskowo-klimatyczna.

Łączenie różnych zobowiązań oraz różnych działań na działce rolnej. Płatność rolno-środowiskowo-klimatyczna do tego samego obszaru może być przyznana tylko z tytułu realizacji jednego zobowiązania (jednego pakietu lub wariantu).W przypadku deklaracji przez rolnika lub zarządcę na działce rolnej więcej niż jednego wariantu lub pakietu, płatność rolno-środowiskowo-klimatyczna jest przyznawana do zobowiązania, dla którego przewidziano wyższą stawkę płatności na 1 ha.

Złożenie wniosku o przyznanie pierwszej płatności rolno-środowiskowo-klimatycznej w ramach Pakietu 4. lub Pakietu 5.  po dniu 14 marca 2023 jest niedopuszczalne.