Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

Zgodnie z § 3 ust 1 pkt 1a rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju dla operacji typu "Inwestycje mające na celu ochronę wód..."pomoc przyznaje się na operację polegającą na realizacji inwestycji, która zapewni dostosowanie gospodarstwa do wymagań określonych w „Programie działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” (…)”.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia zbiorniki do przechowywania nawozów naturalnych płynnych oraz płyty do gromadzenia i przechowywania nawozów naturalnych stałych mają być o pojemności lub powierzchni, nie mniejszej niż pojemność lub powierzchnia obliczona zgodnie z przepisami części 1. rozdziału 1.4 ust. 6 Programu działań. W biznesplanie stanowiącym załącznik do wniosku wymagane wielkości płyt i zbiorników obliczane są zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2023 r. w sprawie „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu”, zwanym dalej „Programem działań”.

Co do zasady inwestycja w płyty lub zbiorniki powinna posiadać parametry dostosowane do aktualnych potrzeb panujących w gospodarstwie, ale w uzasadnionych przez rolnika przypadkach (np. planowanego powiększenia stada zwierząt) może zostać dofinansowana większa, niż wynika to z ww. wyliczeń, płyta lub zbiornik. Uzasadnienie takiej inwestycji podmiot ubiegający się o przyznanie pomocy powinien przedstawić w biznesplanie (w Tabeli 16 Pozostałe informacje dot. gospodarstwa oraz operacji).

Zgodnie z przepisami § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dla operacji typu "Inwestycje mające na celu ochronę wód..." do kosztów kwalifikowalnych zalicza się m.in. koszty:

(…)

5) zakupu aplikatorów nawozów naturalnych w postaci płynnej typu:

a) doglebowe redlicowe o zębach sztywnych,

b) doglebowe kultywatorowe o zębach sprężystych lub talerzowe,

c) węże wleczone,

d) wleczone płozowe,

e) szczelinowe tarczowe

- wraz z zakupem instalacji technicznej;

6) zakupu wozów asenizacyjnych z aplikatorami nawozów naturalnych w postaci płynnej typu określonego w pkt. 5.

Koszty podlegające wsparciu powinny być uzasadnione wielkością prowadzonej w gospodarstwie produkcji, adekwatne do panujących w nim warunków gospodarowania, niezbędne do osiągnięcia celu operacji oraz racjonalne.

Zgodnie natomiast z § 6 ust. 1 ww. rozporządzenia pomoc przyznaje się i wypłaca do wysokości limitu, który w okresie realizacji Programu wynosi maksymalnie  150 tys. zł na jednego beneficjenta i na jedno gospodarstwo. W związku z powyższym, jeżeli zakup aplikatora doglebowego będzie uzasadniony do danego gospodarstwa, co będzie przedmiotem oceny przez właściwy Oddział Regionalny ARiMR na podstawie złożonej dokumentacji, możliwy będzie jego zakup w wysokości do pozostałego do wykorzystania limitu, tj. do max. 50 tys. zł.

Tak, w operacjach typu „ochrona wód ….” zakup taki jest możliwy o ile będzie uzasadniony wielkością prowadzonej w gospodarstwie produkcji, adekwatny do panujących w nim warunków gospodarowania, niezbędny do osiągnięcia celu operacji oraz racjonalny.​​

W opisanym przypadku rolnik posiada ok. 50 ha użytków, a planuje przekazać córce ok. 17 ha.  Będzie dalej prowadził działalność, ale w związku z powyższym będzie deklarował mniej hektarów.

Wielkość wozu asenizacyjnego powinna być dobierana do powierzchni użytków rolnych jaką rolnik zadeklaruje w roku docelowym (tj. w roku złożenia wniosku o płatność końcową).

Należy podkreślić, że zgodnie z zapisami § 5 ust. 1 pkt 3 lit. a) umowy o przyznaniu pomocy (wzór dostępny na stronie internetowej ARiMR) do dnia, w którym upłynie 5 lat od dnia wypłaty płatności końcowej, Beneficjent zobowiązuje się do nieprzenoszenia prawa własności lub posiadania nabytych dóbr, wybudowanych, przebudowanych budowli, na które została przyznana i wypłacona pomoc, oraz ich wykorzystywania w sposób zgodny z przeznaczeniem i celami operacji (…) Uwzględniając powyższe, pomimo że rolnik planuje przekazać część obecnie posiadanych przez siebie gruntów to może ubiegać się o wsparcie w powyższym zakresie, jednakże powinien dostosować wielkość planowanego do zakupu wozu asenizacyjnego z aplikatorami nawozów naturalnych w postaci płynnej do zmniejszonej powierzchni gruntów jaką będzie posiadać w roku docelowym. Informacje w tym powinny zostać zawarte w stosownej dokumentacji, tj. w Biznesplanie (m.in. w Tabeli 16. Inne uwagi, wyjaśnienia dotyczące operacji).

Odpowiedź dotycząca możliwości zakupu wozu asenizacyjnego z aplikatorami do zadeklarowanego w roku docelowym większego obszar użytków rolnych, niż to wynika z obliczeń z roku bazowego została zamieszczona w pyt. nr 18.

Do przykrywania zbiorników otwartych mogą być wykorzystane osłony stałe (jak np. pokrywy, konstrukcje namiotowe), jak również pływające (np. pływające plandeki z foli PCV, granulaty - jak np. keramzyt). Mając powyższe na uwadze, zbiorniki otwarte mogą podlegać wsparciu w tym typie operacji. Zgodnie z zapisami Programu działań powinny one jednak posiadać przykrycie oraz szczelne dno i ściany. Termin „przykrycie” nie jest tożsamy z określeniem „zamknięte”.

Zamknięte zbiorniki na nawozy naturalne płynne powinny posiadać z kolei szczelne przykrycie, wylot wentylacyjny i zamykany otwór wejściowy, z wyłączeniem zbiorników na nawozy naturalne płynne lub ich części, które znajdują się pod budynkiem inwentarskim i stanowią technologiczne wyposażenie tego budynku (zgodnie z § 29 ust. 3 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 stycznia 2023 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie). Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie, które traci moc z dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zgodnie z art. 66 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, z uwzględnieniem przepisów przejściowych.

Podsumowując, zarówno płyty, jak i zbiorniki do przechowywania nawozów naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie (stałych oraz płynnych) powinny spełniać wymogi określone m.in. w ww. rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie.

Zakup aplikatorów innego typu jest co do zasady możliwy, o ile będzie uzasadniony wielkością prowadzonej w gospodarstwie produkcji, adekwatny do panujących w nim warunków gospodarowania (w tym do posiadanego już zaplecza technicznego w gospodarstwie/parku maszynowego), niezbędny do osiągnięcia celu operacji oraz racjonalny przy  jednoczesnym założeniu że nie został jeszcze wykorzystany maksymalny limit pomocy, w wysokości maksymalnie 150 tys. zł na jednego beneficjenta i na jedno gospodarstwo

Należy jednocześnie podkreślić, że zgodnie z zapisami § 5 ust. 1 pkt 3 lit. a) umowy o przyznaniu pomocy (wzór dostępny na stronie internetowej ARiMR) Beneficjent zobowiązuje się, do dnia w którym upłynie 5 lat od dnia wypłaty płatności końcowej, do nieprzenoszenia prawa własności lub posiadania nabytych dóbr, wybudowanych, przebudowanych budowli, na które została przyznana i wypłacona pomoc, oraz ich wykorzystywania w sposób zgodny z przeznaczeniem i celami operacji (…) . Należy więc ocenić czy posiadane w gospodarstwie a zakupione ze środków PROW węże wleczone będą również wykorzystywane do aplikowania nawozów na określonych użytkach w gospodarstwie, co też musi znaleźć uzasadnienie w wyjaśnieniach ubiegając się o wsparcie na kolejny typ aplikatorów.

Ustawa „Prawo budowlane” ani przepisy rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dla operacji "Inwestycje mające na celu ochronę wód..."  nie zawierają definicji płyty obornikowej.

Program działań określa terminologię „miejsc do przechowywania nawozów naturalnych”, przez które rozumie się  zbiorniki na płynne nawozy naturalne (gnojówkę lub gnojowicę), płytę ze zbiornikiem na odciek i instalacją odprowadzającą odciek z płyty do zbiornika lub inne miejsce przechowywania obornika lub pomiotu ptasiego specjalnie przygotowane w tym celu z materiałów szczelnych i nieprzepuszczalnych, zabezpieczających przed przedostawaniem się odcieków do wód lub gruntu.

Zgodnie z § ​30 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 stycznia 2023 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie płyty do przechowywania nawozów naturalnych stałych powinny mieć dno i ściany nieprzepuszczalne. W związku z powyższym płyty obornikowe, jak również zbiorniki na nawozy naturalne płynne powinny spełniać wymagania określone w tym rozporządzeniu.

Ponadto, zgodnie ze Zbiorem zaleceń dobrej praktyki rolniczej mającym na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych (link: https://www.gov.pl/web/rolnictwo/zbior-zalecen-dobrej-praktyki-rolniczej-do-dobrowolnego-stosowania) płyty obornikowe zaleca się wyposażyć w ścianki oporowe. Praktyczna wysokość ścianek może wynosić od 30 cm do 200 cm. Niższe ścianki oznaczają zwiększone nakłady pracy na utrzymanie porządku wokół płyty obornikowej. Ścianki 30 cm stanowią obrzeża płyty uniemożliwiające wypływanie wód opadowych i gnojówki poza powierzchnię płyty.

Kryteria dostępu do pomocy określone są w § 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dla operacji typu „Inwestycje mające na celu ochronę wód…”.

Zgodnie z Programem działań podmioty prowadzące chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej lub równej 210 DJP, zobowiązane są dostosować powierzchnię lub pojemność posiadanych miejsc do przechowywania nawozów naturalnych do wymogów określonych w Programie w terminie do dnia 31 grudnia 2024 r.

Natomiast w przypadku podmiotów, które prowadzą chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie większej niż 210 DJP wymóg na dostosowanie powierzchni lub pojemności posiadanych miejsc do przechowywania nawozów naturalnych określony był na 31.12.2021 r., a więc obecnie na inwestycje w takim zakresie będzie mógł wnioskować wyłącznie „młody rolnik”, w terminie 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia przez młodego rolnika prowadzenia gospodarstwa jako kierujący.

Uwzględniając powyższe, w zależności od liczby zwierząt w gospodarstwie w przeliczeniu na DJP, jak również od tego czy Wnioskodawca spełnia definicję młodego rolnika zawartą w § 3 ust. 3 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dla operacji typu „Inwestycje mające na celu ochronę wód…”, możliwa jest realizacja inwestycji w ww. zakresie, w tym dotycząca budowy zbiornika do przechowywania nawozów naturalnych płynnych.

Zalecane jest uwzględnienie inwestycji w zakresie przebudowy budynków inwentarskich w tabeli inwestycje towarzyszące operacji w biznesplanie.

Oświadczenie podmiotu ubiegającego się o przyznanie pomocy o spełnieniu w gospodarstwie wymagań określonych w Programie działań dotyczących warunków przechowywania nawozów naturalnych płynnych należy składać w sytuacji, gdy operacja obejmuje realizację inwestycji polegającej wyłącznie na doposażeniu gospodarstwa w urządzenia do aplikowania nawozów naturalnych (wozy z aplikatorami lub same aplikatory), jak również w przypadku, gdy operacja obejmuje e zakup instalacji technicznej lub wyposażenia do zbiorników służących do przechowywania nawozów naturalnych płynnych (np. pompy do gnojowicy) bez budowy takich zbiorników.​​

W myśl przepisu § 3 ust. 5 rozporządzenia wykonawczego, pomoc na operację obejmującą np. inwestycję polegającą na doposażeniu gospodarstwa w wóz asenizacyjny przyznaje się, gdy w gospodarstwie są spełnione wymagania określone w Programie działań, dotyczące warunków przechowywania nawozów naturalnych płynnych, albo w przypadku, gdy operacja ta obejmuje również realizację inwestycji, która zapewni dostosowanie gospodarstwa do wymagań określonych w Programie działań dotyczących warunków przechowywania nawozów naturalnych płynnych wyprodukowanych w gospodarstwie”.

Zatem, w przypadku gdy Wnioskodawca planuje w ramach operacji zakup wyłącznie wozu asenizacyjnego z aplikatorem można uznać, że jego gospodarstwo jest dostosowane do przechowywania nawozów naturalnych płynnych, jeżeli zapewnione są w nim warunki przechowywania nawozów naturalnych płynnych, umożliwiające ich składowanie przez okres co najmniej 6 miesięcy, zgodnie z zasadami określonymi w Programie działań.

Zgodnie z postanowieniami obowiązującego Programu działań (§ 2.1.) w przypadku zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych płynnych lub płyt do gromadzenia i przechowywania nawozów naturalnych stałych, których budowę lub przebudowę rozpoczęto lub które nabyto przed dniem wejścia w życie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2023 r. w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” - weszło w życie 8 lutego br., obliczenia wymaganej pojemności lub powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych wykonane na podstawie przepisów dotychczasowych¹ uznaje się za spełniające wymagania określone w rozdziale 1.4 w ust. 4‒6 załącznika do rozporządzenia.

W związku z powyższym w przypadku planowania operacji polegającej wyłącznie na doposażeniu gospodarstwa w wóz asenizacyjny z aplikatorem (istnieje wówczas konieczność wykazania, że w gospodarstwie są spełnione warunki w zakresie przechowywania nawozów naturalnych płynnych) można uznać, że gospodarstwo rolnika jest dostosowane do przechowywania nawozów naturalnych płynnych, jeżeli spełnione są w nim warunki przechowywania nawozów naturalnych płynnych, umożliwiające ich składowanie przez okres co najmniej 6 miesięcy, obliczone w sposób wskazany w rozdziale 1.4 w ust. 4‒6 Programu działań z dnia 12 lutego 2020 r. i przyjęte w Biznesplanie dla operacji typu „Inwestycje mające na celu ochronę wód…” obowiązującym m.in. dla naboru przeprowadzonego na przełomie 2021/2022 roku.

Powyższe oznacza, że jeżeli rolnik rozpoczął budowę lub przebudowę zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych płynnych lub płyt do gromadzenia i przechowywania nawozów naturalnych stałych (na podstawie przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 lutego 2020 r., które zostało zastąpione Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2023 r. w sprawie przyjęcia "Programu działań…”) do uznania, iż spełnione są wymogi w zakresie dostosowania gospodarstwa dotyczące warunków przechowywania nawozów naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie, mogą być wyliczenia (dot. obrotu stada i obliczenia wielkości zbiorników) przyjęte i dokonane w Biznesplanie dla operacji typu „Inwestycje mające na celu ochronę wód…” obowiązującym m.in. dla naboru przeprowadzonego na przełomie 2021/2022 roku, na podstawie przyjętych w nim wartości wynikających z Programu działań z 2020 roku.

Co do zasady powinny to być niewielkie różnice. Jeśli wymagania są spełnione w oparciu o wyliczenia w Biznesplanie zamieszczonym w roku 2023 nie ma potrzeby dokonywać obliczeń na zasadach z 2020 roku.

W Programie działań wprowadzono m.in. wymóg przechowywania kiszonek w sposób zabezpieczający przez przenikaniem odcieków do gruntu i wód. Warunek odnoszący się do właściwego przechowywania kiszonek stał się obowiązujący z dniem wejścia w życie Programu działań. W związku z tym operacja obejmująca inwestycję z tego zakresu może być realizowana wyłącznie przez młodych rolników, w terminie 24 miesięcy od rozpoczęcia prowadzenia gospodarstwa jako kierujący.

Zatem w przypadku, gdy Podmiot spełnia warunki określone dla "młodego rolnika", może realizować operację polegającą na dostosowaniu gospodarstwa do przechowywania kiszonek, ale tylko w terminie 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia prowadzenia gospodarstwa jako kierujący.

Jednocześnie, aby skutecznie realizować założenia dla tego instrumentu wsparcia, jakim jest m.in. zabezpieczenie wód przed wyciekami z miejsc składowania kiszonek poprzez doposażenie gospodarstwa w odpowiednie miejsca do ich przechowywania, umożliwia się realizację tego typu inwestycji również w przypadku, gdy z deklaracji młodego rolnika wynika, iż przechowuje te pasze na zabezpieczonym, ale nietrwałym gruncie, tj. na podkładzie z folii, sieczki, słomy lub innego materiału, który pochłania odcieki.

Zatem nie jest możliwe w ramach operacji typu "Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych" dofinansowanie inwestycji polegającej na budowie silosu na kiszonkę przez podmiot nie będący młodym rolnikiem, nawet jeśli deklaruje dostosowanie swojego gospodarstwa do warunków przechowywania kiszonek lub dopiero zamierza przechowywać kiszonki w swoim gospodarstwie.

W ramach operacji typu "Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych" nie przewiduje się przebudowy budynków inwentarskich.

Do kosztów kwalifikowalnych ww. operacji zalicza się koszty przebudowy lub zakupu:

• zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych płynnych,
• płyt do gromadzenia i przechowywania nawozów naturalnych stałych,

      -  wraz z zakupem instalacji technicznej lub wyposażenia.

Wsparciu mogą podlegać również koszty budowy nowych (tj. budowanych od podstaw):

• zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych płynnych, lub
• płyt do gromadzenia i przechowywania nawozów naturalnych stałych. W naborze prowadzonym od dnia 3 marca do 3 kwietnia 2023 r. koszty te mogą być ponoszone w formie standardowych stawek jednostkowych.

Jeśli z posiadanej dokumentacji będzie wynikało, iż projekt budowlany dotyczy np. przebudowy zbiorników do przechowywania gnojowicy, nawet jeśli znajduje się on pod istniejącą oborą, uwzględniając cel jakiemu ma służyć realizacja takiej operacji zgodny z założeniami "Inwestycji mających na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych", finansowanie takiej operacji jest możliwe. Jeśli natomiast inwestycja związana z przebudową zbiornika wiązałaby się z modernizacją obory, to koszty związane z przebudową/rozbudową zbiornika na gnojowicę, które stanowią koszt kwalifikowalny, muszą zostać wydzielone z pozostałych kosztów związanych z przebudową podłogi. W przypadku braku rozdzielenia tych kosztów, nakłady związane z rozbudową/przebudową zbiornika nie zostaną objęte wsparciem w ramach tego typu operacji.

W § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia został wpisany warunek dotyczący prowadzenia w gospodarstwie chowu lub hodowli zwierząt gospodarskich w rozumieniu przepisów o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich z wyłączeniem chowu lub hodowli drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chowu lub hodowli świń powyżej 2 000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior. Jednocześnie zgodnie z zapisami PROW 2014-2020 wykluczone ze wsparcia są gospodarstwa, dla których wymagane jest posiadanie pozwolenia zintegrowanego tj. gospodarstwa prowadzące chów lub hodowlę drobiu powyżej 40000 stanowisk lub chów lub hodowlę świń powyżej 2000 stanowisk dla świń powyżej 30 kg lub 750 stanowisk dla macior.

Tak więc fakt prowadzenia w gospodarstwie chowu lub hodowli drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chowu lub hodowli świń powyżej 2 000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior wyklucza danego rolnika z pomocy w ramach operacji typu „Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych”.

Zgodnie z zapisami rozporządzenia wykonawczego dla operacji typu „Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych” inwestycje w zakresie zbiorników do przechowywania nawozów płynnych oraz płyt obornikowych o pojemności lub powierzchni, większej niż pojemność lub powierzchnia obliczona zgodnie z przepisami części 1. rozdziału 1.4 ust. 6 Programu działań mogą podlegać dofinansowaniu, o ile zakres takiej inwestycji zostanie uzasadniony. Uzasadnienie takiej inwestycji wnioskodawca powinien przedstawić w biznesplanie (w Tabeli 16).

Ogólne brzmienie proponowanego przepisu ma na celu nieblokowanie możliwości realizacji większych inwestycji tego typu, biorąc pod uwagę różne okoliczności oraz uwarunkowania panujące w poszczególnych gospodarstwach. Mając powyższe na uwadze rolnik może ubiegać się o dofinansowanie kosztów budowy zbiornika o pojemności uwzgledniającej liczbę zwierząt w gospodarstwie w okresie docelowym (roku składania wniosku o płatność rozliczającego operację „Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych”). Przykładowo jeśli zwiększenie obsady zwierząt jest wynikiem np. budowy budynku inwentarskiego, który będzie oddany do użytku przed terminem złożenia wniosku o płatność rozliczającego inwestycję na budowę zbiornika, należy wykazać jego budowę jako inwestycja towarzysząca w tabeli biznesplanu.

​Pomoc w ramach środka wsparcia „Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych” przyznaje się na operację polegającą na realizacji inwestycji, która m.in. zapewni dostosowanie gospodarstwa do wymagań określonych w programie działań dotyczących warunków przechowywania nawozów naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie lub kiszonek. Decyzję, w jakim zakresie (kompleksowo czy częściowo) dostosowane zostanie gospodarstwo do obowiązujących przepisów dotyczących odpowiedniego przechowywania nawozów naturalnych, podejmuje rolnik, uwzględniając m.in. swoje możliwości finansowe. Dlatego też można  realizować operację polegającą przykładowo wyłącznie na budowie płyty obornikowej. Beneficjent następnie będzie rozliczany przez ARiMR tylko ze zobowiązań w obrębie tak zaplanowanej operacji.

Należy mieć na uwadze, że zgodnie z Programem działań podmioty prowadzące chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej lub równej 210 DJP, zobowiązane są dostosować powierzchnię lub pojemność posiadanych miejsc do przechowywania nawozów naturalnych do wymogów określonych w Programie w terminie do dnia 31 grudnia 2024 r.

Natomiast w przypadku podmiotów, które prowadzą chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie większej niż 210 DJP wymóg na dostosowanie powierzchni lub pojemności posiadanych miejsc do przechowywania nawozów naturalnych określony był na 31.12.2021 r., a więc obecnie na inwestycje w takim zakresie będzie mógł wnioskować wyłącznie młody rolnik, w terminie 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia przez młodego rolnika prowadzenia gospodarstwa jako kierujący. W takim terminie, również młody rolnik, może zrealizować inwestycję w zakresie przechowywania kiszonek.

Niezależnie, czy młody rolnik realizuje:

• operację obejmującą inwestycję w zakresie warunków przechowywania kiszonek oraz inną inwestycję, bądź
• operację obejmującą wyłącznie inwestycję w zakresie warunków przechowywania kiszonek,

zastosowanie do młodego rolnika ma przepis stanowiący o konieczności zakończenia inwestycji dot. kiszonek w terminie 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia prowadzenia przez niego gospodarstwa jako kierujący.

Zatem w tym przypadku, gdy upłynął  już powyżej wskazany 24-miesięczny termin, młody rolnik nie może ubiegać się o dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji dot. warunków przechowywania kiszonek, gdyż nie ma możliwości dochowania terminu na zakończenie realizacji takiej inwestycji.

Z dniem 1 stycznia 2022 r. wymóg dotyczący właściwego przechowywania nawozów naturalnych stałych i płynnych stał się obowiązujący dla podmiotów, które prowadzą chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie większej niż 210 DJP. Podmioty takie nie będą mogły więc uzyskać pomocy na realizację tego typu inwestycji.

Wsparcie na doposażenie gospodarstw (z produkcją powyżej 210 DJP) w płyty lub zbiorniki do przechowywania nawozów naturalnych, będzie można przyznać wyłącznie „młodym rolnikom”, z uwzględnieniem realizacji takich inwestycji w terminie maksymalnie 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia przez młodego rolnika prowadzenia gospodarstwa jako kierujący (analogicznie jak w przypadku inwestycji dotyczących przechowywania kiszonek).

Natomiast podmioty, które prowadzą chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej lub równej 210 DJP, zobowiązane są dostosować powierzchnię lub pojemność posiadanych miejsc do przechowywania nawozów naturalnych do wymogów określonych w Programie działań, w terminie do dnia 31 grudnia 2024 r.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia wykonawczego pomoc przyznaje się w formie refundacji części kosztów kwalifikowalnych, do których zalicza się koszty zakupu wozów asenizacyjnych z aplikatorami nawozów naturalnych w postaci płynnej określonego typu, które są uzasadnione wielkością prowadzonej w gospodarstwie produkcji, adekwatne do panujących w nim warunków gospodarowania, niezbędne do osiągnięcia celu operacji oraz racjonalne.

Aby ocenić dostosowanie parametrów planowanego do zakupu sprzętu należy posłużyć się ekspertyzą pt. Zasady doboru maszyn rolniczych w ramach PROW na lata 2014-2020 zamieszczoną jako narzędzie pomocnicze przy dokumentach aplikacyjnych. Dobór sprzętu w tym przypadku odbywa się z uwzględnieniem liczby zwierząt i produkowanego przez nie nawozu naturalnego, z jednoczesnym uwzględnieniem odległości działek od zbiornika które mają być nawożone (określono wskaźniki tolerancji w tym zakresie) z uwzględnieniem posiadanego już parku maszynowego oraz możliwą do stosowania dawką nawozu na ha w roku. 

W związku z przepisami regulującymi zasady dotyczące nawożenia azotem, w tym określeniem obowiązków dla osoby przejmującej nawóz, nie jest uzasadnione, aby do ustalenia pojemności wozu asenizacyjnego uwzględniać ilość nawozu naturalnego wyprodukowanego w gospodarstwie, która jest następnie zbywana przez wnioskodawcę innemu rolnikowi, na którym spoczywa obowiązek posiadania odpowiednich pojemności miejsc do przechowywania takiego nawozu i który, co do zasady, we własnym zakresie rozwiezie nawóz na swoim polu mając na uwadze że w tym typie operacji nie wspiera się działalności usługowej na rzecz innych rolników.

W przypadku, gdy rolnik zadeklaruje w roku docelowym większy obszar użytków rolnych, będzie mógł zakupić większy wóz asenizacyjny, niż to wynika z obliczeń dla roku bazowego, co należy uzasadnić tabeli 16 Biznesplanu w pozycji  Inne uwagi, wyjaśnienia dotyczące operacji. Zgodnie bowiem z zapisami § 5 ust. 1 pkt 3 lit. a) umowy o przyznaniu pomocy (wzór dostępny na stronie internetowej ARiMR) do dnia, w którym upłynie 5 lat od dnia wypłaty płatności końcowej Beneficjent zobowiązuje się do nieprzenoszenia prawa własności lub posiadania nabytych dóbr, wybudowanych, przebudowanych budowli, na które została przyznana i wypłacona pomoc, oraz ich wykorzystywania w sposób zgodny z przeznaczeniem i celami operacji (Zapobieganie zanieczyszczeniu wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych poprzez przechowywanie nawozów naturalnych lub kiszonek w gospodarstwie w sposób zapobiegający przedostawaniu się odcieków do wód i gruntu lub stosowanie nawozów naturalnych płynnych na gruntach rolnych za pomocą urządzeń aplikujących te nawozy do gleby lub bezpośrednio na jej powierzchnię) z wyłączeniem stosowania czasowego przenoszenia własności na zabezpieczenie wierzytelności jako formy zabezpieczeń kredytów/ pożyczek udzielanych na realizację operacji, z zastrzeżeniem § 14 mając na uwadze, że w tym typie operacji nie wspiera się działalności usługowej na rzecz innych rolników.

W ramach operacji typu „Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych” można realizować inwestycje m.in. w zakresie zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych płynnych, płyt do gromadzenia i przechowywania nawozów naturalnych stałych, wraz z zakupem instalacji technicznej lub wyposażenia. w tym pod budynkiem inwentarskim. Koszt ten może obejmować wykonanie prac betonowych poniżej podłogi (dot. zbiornika) i ew. zakup wyposażenia (np. mieszadła, pompy). Zakup rusztów nie będzie podlegał wsparciu.

W ramach tego instrumentu wsparcia nie przewiduje się możliwości dofinansowania budowy zbiorników o powierzchni większej niż została uzasadniona przez rolnika, nawet w przypadku gdyby powierzchnia która nie znajduje uzasadnienia w wyjaśnieniach wnioskodawcy miała być finansowana wyłącznie z jego środków własnych.​​

Zgodnie z przepisami rozporządzenia pomoc w ramach „Inwestycje mające na celu ochronę wód …” przyznaje się rolnikowi, który m.in.:

• jest posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu art. 3 pkt. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2021/2115 położonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• w gospodarstwie, którego jest posiadaczem, prowadzi chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w rozumieniu przepisów o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich, zwanych dalej „zwierzętami gospodarskimi”, z wyłączeniem chowu lub hodowli drobiu powyżej 40 000 stanowisk lub chowu lub hodowli świń powyżej 2000 stanowisk dla świń o wadze ponad 30 kg lub 750 stanowisk dla macior.

W związku z powyższym, w przypadku nie spełniania opisanych warunków nie ma możliwości przyznania pomocy na operację typu "Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami". Tylko spełnianie przez osobę ubiegającą się o wsparcie warunku posiadania gospodarstwa oraz zwierząt w terminie składania wniosku o przyznanie pomocy czyli nie później niż do dnia 3 kwietnia 2023 r., kiedy kończy się obecny nabór oraz innych kryteriów przyznania pomocy, umożliwia przyznanie pomocy, również przez osobę która wnioskuje o wsparcie w typie operacji "Premie dla młodych rolników". W przypadku przejęcia gospodarstwa w 2023 r. ale do dnia złożenia wniosku o przyznanie pomocy, przy ustalaniu liczby zwierząt w gospodarstwie w przeliczeniu na DJP bierze się pod uwagę planowany stan średnioroczny zwierząt w tym gospodarstwie w okresie kolejnych 12 miesięcy, począwszy od dnia rozpoczęcia prowadzenia w nim produkcji zwierzęcej. 

W sytuacji złożenia wniosku o przyznanie pomocy w terminie naboru wniosków do dnia 3.04.2023 r. przez obecnego posiadacza gospodarstwa, zgodnie z §26 rozporządzenia w razie zbycia całości lub części gospodarstwa, po przyznaniu pomocy, nabywcy gospodarstwa lub jego części pomoc jest przyznawana, na jego wniosek, po uprzednim zgłoszeniu Agencji przez Beneficjenta zamiaru zbycia gospodarstwa lub jego części, jeżeli są spełnione warunki określone w art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020. Zatem, mając powyższe na uwadze Beneficjent może wystąpić do Agencji o przeniesienie własności lub posiadania gospodarstwa rolnego objętego realizacją inwestycji, jeżeli to przeniesienie nastąpi na rzecz podmiotu, który spełnia warunki przyznania i wypłaty pomocy i przejmie zobowiązania dotychczasowego Beneficjenta.

Mając na uwadze §19 rozporządzenia brak jest natomiast możliwości przekazania gospodarstwa następcy lub nabywcy gospodarstwa przed podpisaniem umowy o przyznaniu pomocy z ARiMR, tak aby nie stracić pomocy.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia pomoc w ramach „Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami …” katalog inwestycji podlegających wsparciu nie obejmuje możliwości finansowania zakupu rozrzutnika obornika. Taki zakupu był możliwy jedynie w ramach naboru przeprowadzonego w roku 2016.​​

Zgodnie z przepisami rozporządzenia wykonawczego do wniosku o przyznanie pomocy w ramach operacji typu „Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych” dołącza się kopie ostatecznych pozwoleń, zezwoleń lub innych decyzji, których uzyskanie jest wymagane w oparciu o odrębne przepisy, których stosowanie jest niezbędne do realizacji inwestycji objętych operacją, a także kopie innych dokumentów potwierdzających spełnienie określonych w odrębnych przepisach warunków realizacji inwestycji objętych operacją – w przypadku gdy w ramach operacji będą realizowane tego typu inwestycje.

Jak zauważa GDOŚ w swoich interpretacjach dostępnych na stronie:
https://archiwum.gdos.gov.pl/files/artykuly/5437/Zbi%C3%B3r-interpretacji-przepis%C3%B3w---Zakres-gospodarki-odpadami_icon.pdf  na okoliczność ustalenia czy ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko jest konieczna przy kwalifikacji tego typu przedsięwzięć należy zwrócić uwagę, że przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (rozporządzenie ooś) dotyczą w tym zakresie procesu (hodowli lub chowu). Mają więc zastosowanie np. w przypadku, gdy rozpoczęcie procesów będzie się wiązało np. z budową odpowiednich obiektów budowlanych służących do chowu lub hodowli.

Tak więc w celu właściwej kwalifikacji różnego rodzaju przedsięwzięć związanych z tego typu działalnością należy mieć na uwadze, czym jest chów i hodowla zwierząt. Definicja hodowli zwierząt została wskazana w art. 2 pkt 5 ustawy o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich mówiącym, że jest to zespół zabiegów zmierzających do poprawienia założeń dziedzicznych (genotypu) zwierząt gospodarskich, w zakres których wchodzi ocena wartości użytkowej i hodowlanej zwierząt gospodarskich, selekcja i dobór osobników do kojarzenia prowadzony w warunkach prawidłowego chowu. Natomiast pojęcie chowu nie zostało zdefiniowane w żadnym akcie prawnym, stąd też za chów zwierząt można przyjąć czynności, takie jak karmienie i pielęgnacja, związane z utrzymaniem zwierząt od czasu ich nabycia – zwykle młodych osobników – do czasu uzyskania przez nie oczekiwanych cech użytkowych.

Biorąc pod uwagę powyższe definicje, czynności, takie jak magazynowanie gnojowicy lub obornika, zdają się wykraczać poza pojęcie chowu i hodowli zwierząt. Zatem inwestycje polegające na budowie płyty obornikowej, zbiornika na gnojowicę itp. na terenie gospodarstwa rolnego prowadzącego chów i/lub hodowlę zwierząt gospodarskich nie mogą zostać uznane za przedsięwzięcia o których mowa w rozporządzeniu ooś dotyczące w tym przypadku procesu jakim jest chów lub hodowla zwierząt o określonych progach.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dla operacji typu „Inwestycje mające na celu ochronę wód…” pomoc przyznaje się na operację polegającą na realizacji inwestycji, która zapewni dostosowanie gospodarstwa do wymagań określonych w programie działań dotyczących warunków przechowywania nawozów naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie.

Zatem przy uzasadnianiu wielkości zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych nie można posługiwać się argumentem o potrzebie posiadania większego zbiornika/płyty ze względu na okoliczność przejmowania nawozów naturalnych od innego podmiotu. Uzasadnienie powinno dotyczyć ilości, sposobu przechowywania, itp. nawozu „produkowanego” w gospodarstwie.

Tak. Zgodnie z przepisami rozporządzenia wykonawczego zakres inwestycji może obejmować zakup instalacji technicznej lub wyposażenia zbiorników służących do przechowywania nawozów naturalnych płynnych. Oznacza to, że wykonanie powyższych inwestycji jest możliwe bez jednoczesnej realizacji inwestycji polegającej np. na budowie, zakupie zbiornika na nawozy naturalne płynne. Należy podkreślić, że w takim przypadku w gospodarstwie rolnika muszą być spełnione wymagania dotyczące warunków przechowywania nawozów naturalnych płynnych wyprodukowanych w gospodarstwie, określone w Programie działań, co zostało szczegółowo wskazane w pytaniu nr 9.​​

Terminy te zależą zarówno od rodzaju inwestycji, wielkości prowadzonej produkcji w gospodarstwie, jak i osoby Wnioskodawcy (tj. z uwzględnieniem tego, czy jest, czy też nie jest  „młodym rolnikiem”).

Wykonanie zakresu rzeczowego, zgodnie z zestawieniem rzeczowo-finansowym operacji oraz złożenie wniosku o płatność końcową (tj. po zrealizowaniu całej operacji), powinno nastąpić w terminie 24 miesięcy od dnia:

1. zawarcia umowy o przyznaniu pomocy, lecz nie później niż w terminie, wyznaczonym na dostosowanie powierzchni lub pojemności posiadanych miejsc do przechowywania nawozów naturalnych, określonym w części 1, w rozdziale 1.4 ust. 13 Programu  działań, tj. do dnia 31.12.2024 r. (w przypadku podmiotów prowadzących chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej lub równej 210 DJP) – w przypadku operacji, która obejmuje inwestycję dotyczącą warunków przechowywania nawozów naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie;
2. rozpoczęcia przez „młodego rolnika” prowadzenia gospodarstwa jako kierujący (nie później niż do dnia 30 czerwca 2025 r.) – w przypadku operacji, która obejmuje wyłącznie inwestycje dotyczące przechowywania:

- nawozów naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie (tj. polegającą na dostosowaniu gospodarstwa do przechowywania nawozów naturalnych wyprodukowanych w gospodarstwie, określonych w Programie działań) - w przypadku prowadzenia chowu lub hodowli zwierząt gospodarskich w liczbie większej niż 210 DJP, lub

- kiszonek;

3. zawarcia umowy (nie później niż do dnia 30 czerwca 2025 r.) – w przypadku realizacji operacji innych niż określone powyżej, np. dotyczącej zakup wozu asenizacyjnego z aplikatorami.

Podsumowując inwestycje dostosowujące do obowiązujących standardów mogą być współfinansowane tylko wtedy, gdy ich realizacji podejmuje się „młody rolnik” w określonym terminie. Dotyczy to budowy miejsc do przechowywania kiszonek, jak również po 31.12.2021 r. - zapewnienia miejsc do przechowywania nawozów naturalnych przez podmioty prowadzące chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie większej niż 210 DJP.

Natomiast w przypadku operacji która obejmuje inwestycję:

1. polegającą na zapewnieniu miejsc do przechowywania nawozów naturalnych – w przypadku prowadzenia chowu lub hodowli zwierząt gospodarskich w liczbie większej niż 210 DJP lub
2. dotyczącą dostosowania do warunków przechowywania kiszonek 

oraz

inną inwestycję (np. doposażenie gospodarstwa w urządzenia do aplikowania nawozów naturalnych),

zrealizowanie inwestycji dotyczącej warunków przechowywania kiszonek lub nawozów musi mieć miejsce w terminie 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia przez „młodego rolnika” prowadzenia gospodarstwa jako kierujący, zaś zrealizowanie całej operacji musi nastąpić w terminie 24 miesięcy od dnia zawarcia umowy, nie później niż do dnia 30 czerwca 2025 r.

Należy mieć na uwadze, że w przypadku, gdy w Programie działań został określony krótszy termin na dostosowanie powierzchni lub pojemności miejsc do przechowywania nawozów naturalnych (tj. do 31.12.2024 r w przypadku podmiotów prowadzących chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej lub równej 210 DJP) zrealizowanie operacji musi nastąpić w tym terminie. W takim przypadku termin zrealizowania operacji i złożenia wniosku o płatność nie może zostać określony do max. terminu tj. najpóźniej do 30.06.2025 r. ani liczonych 24 miesięcy od dnia zawarcia umowy.