Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

Zgodnie z § 3 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2015r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu "Scalanie gruntów" w ramach poddziałania "Wsparcie na inwestycje związane z rozwojem, modernizacją i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 o pomoc może ubiegać się starosta jako organ przeprowadzający i wykonujący postępowanie scaleniowe oraz zagospodarowanie poscaleniowe.

Pomoc jest przyznawana na operacje w zakresie prac scaleniowych oraz zagospodarowania poscaleniowego, o których mowa w ustawie z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz. U. z 2014 r. poz. 700 oraz z 2015 r. poz. 349), z wyjątkiem realizacji scaleń, o których mowa w art. 4 ust. 1 tej ustawy.

Do kosztów kwalifikowalnych zalicza się koszty:

1. ogólne, o których mowa w art. 45 ust. 2 lit. c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 487 i 865, z późn. zm.),
2. związane z:
   1. pracami scaleniowymi;
   2. zagospodarowaniem poscaleniowym;
3. podatku od towarów i usług (VAT), zgodnie z art. 69 ust. 3 lit. c rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 320),

• które są uzasadnione zakresem operacji, niezbędne do osiągnięcia jej celu oraz racjonalne.

W trakcie rozpatrywania wniosków o przyznanie pomocy urząd marszałkowski albo wojewódzka samorządowa jednostka organizacyjna nie może stosować innych kryteriów (regionalnych) dla operacji typu "Scalanie gruntów", niż wymienione w §11 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego:

1. procentowy udział liczby właścicieli gospodarstw rolnych położonych na projektowanym obszarze scalenia, którzy złożyli wniosek o przeprowadzenie postępowania scaleniowego, w stosunku do ogólnej liczby właścicieli gospodarstw rolnych objętych postępowaniem scaleniowym lub procentowy udział powierzchni gruntów położonych na projektowanym obszarze scalenia, których właściciele złożyli wniosek o przeprowadzenie postępowania scaleniowego, w stosunku do ogólnej powierzchni gruntów objętych postępowaniem scaleniowym, w którym liczba punktów  odpowiada procentowi właścicieli gospodarstw rolnych położonych na projektowanym obszarze scalenia, którzy złożyli wniosek o przeprowadzenie postępowania scaleniowego lub procentowi gruntów położonych na projektowanym obszarze scalenia, których właściciele złożyli wniosek o przeprowadzenie postępowania scaleniowego - maksymalnie 100 pkt;
2. operacja, co wynika z decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, będzie miała pozytywny wpływ na środowisko  - 10 pkt;
3. operacja zakłada na obszarze scalenia poprawę walorów krajobrazowych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651) - 10 pkt;
4. operacja zakłada wydzielenie niezbędnych gruntów na cele:
   1. miejscowej użyteczności publicznej wynikających z założeń do projektu scalenia - 10 pkt;
   2. związane z poprawą stosunków wodnych w zakresie retencji wodnej - 10 pkt.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 października 2015 r. w sprawie wysokości limitów środków dostępnych w poszczególnych województwach lub latach w ramach określonych działań lub poddziałań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. poz. 1755), kwota 138 994 740 euro została rozdzielona dla wszystkich województw z wyjątkiem kujawsko-pomorskiego, warmińsko-mazurskiego, zachodniopomorskiego, w których operacje typu "Scalanie gruntów" nie będą realizowane.

Zgodnie z §6 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego pomoc jest przyznawana w wysokości 100% kosztów kwalifikowalnych, z tym  że nie wyższej niż równowartość:

1. 800 euro na 1 ha gruntów objętych postępowaniem scaleniowym w województwach dolnośląskim, lubelskim, małopolskim, podkarpackim, śląskim i świętokrzyskim, poniesionych na wykonanie prac scaleniowych;
2. 650 euro na 1 ha gruntów objętych postępowaniem scaleniowym w województwach innych niż wymienione w pkt 1, poniesionych na wykonanie prac scaleniowych;
3. 2000 euro na 1 ha scalanych gruntów w województwach dolnośląskim, lubelskim, małopolskim, podkarpackim, śląskim i świętokrzyskim, poniesionych na wykonanie zagospodarowania poscaleniowego;
4. 1900 euro na 1 ha scalanych gruntów w województwach innych niż wymienione w pkt 3, poniesionych na wykonanie zagospodarowania poscaleniowego.

Maksymalne stawki wsparcia zostały zróżnicowane dla województw górskich oraz nizinnych i zostały określone na podstawie analizy pt. "Szacunkowe koszty wykonania dokumentacji scaleniowej i zagospodarowania poscaleniowego w Polsce na przyszły okres programowania (2014-2020)", wykonanej na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przez niezależny podmiot tj. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu.

Koszty opracowania gleboznawczej klasyfikacji gruntów można uznać za kwalifikowalne, bowiem są niezbędne do oszacowania gruntów objętych scaleniem, o którym mowa w art. 10 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scaleniu i wymianie gruntów (Dz.U.2021 poz.1912)

Zgodnie z § 4 pkt 4 rozporządzenia wykonawczego, pomoc jest przyznawana na operację, dla której sporządzono w formie opisowej i graficznej założenia do projektu scalenia zawierające analizę istniejącego stanu oraz kierunki proponowanych zmian.

Koszty wykonania założeń do projektu scalania należy uznać za koszty kwalifikowalne.

Zgodnie z § 4 pkt 5 rozporządzenia wykonawczego, pomoc jest przyznawana na operację, dla której wydano dla niej decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach. Koszty sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko należy uznać za koszt kwalifikowalny.

Zgodnie z § 5 pkt 2 ppkt b rozporządzenia wykonawczego, jest przyznawana w formie refundacji kosztów kwalifikowalnych związanych z:

a) pracami scaleniowymi

b) zagospodarowaniem poscaleniowym.

W art. 1 ust. 2 pkt 9 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scaleniu i wymianie gruntów (Dz.U.2021 poz.1912) zawiera definicję zagospodarowania poscaleniowego.

Zatem koszty:

a) budowy lub przebudowy dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych oraz dojazdów do zabudowań poszczególnych uczestników scalenia,

b) korekty przebiegu oraz poprawie parametrów technicznych urządzeń melioracji wodnych,

c) likwidacji zbędnych miedz i dróg oraz wykonywaniu zabiegów rekultywacyjnych umożliwiających uprawę mechaniczną gruntów, należy uznać za kwalifikowalne.

Koszty obsługi kadrowo-administracyjnej należy uznać jako niekwalifikowalne, ponieważ nie zostały wymienione § 5 rozporządzenia wykonawczego.

Zgodnie z § 4 pkt 3 rozporządzenia wykonawczego, jednym z warunków przyznania pomocy w ramach PROW 2014-2020 jest "wystąpienie do starosty ponad 50 % właścicieli gospodarstw rolnych położonych na projektowanym obszarze scalania". Zgodnie z § 11 rozporządzenia wykonawczego jednym z kryteriów oceny wniosku o przyznanie pomocy, jest "procentowy udział liczby właścicieli gospodarstw rolnych położonych na projektowanym obszarze scalenia, którzy złożyli wniosek o przeprowadzenie postępowania scaleniowego, w stosunku do ogólnej liczby właścicieli gospodarstw rolnych objętych postępowaniem scaleniowym". Biorąc pod uwagę, że w sferze normatywnej funkcjonuje kilka definicji pojęcia "gospodarstwo rolne", a ustawa 26 marca 1982 roku o scaleniu i wymianie gruntów oraz rozporządzenie wykonawcze nie zawierają szczegółowych regulacji w tym zakresie, proszę o zdefiniowanie pojęcia gospodarstwo rolne na potrzeby weryfikacji przesłanek niezbędnych do przyznania pomocy.

Definicję gospodarstwa rolnego zawiera art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. z 2012 poz. 803 z późn. zm.), zgodnie z którym "należy przez to rozumieć gospodarstwo rolne w rozumieniu Kodeksu cywilnego, w którym powierzchnia nieruchomości rolnej jest nie mniejsza niż 1 ha."

Art. 553 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2015r. poz. 380 z późn. zm.) podaje:  "Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego."

Biorąc pod uwagę komentarz do art. 2 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego E. Klat-Górskiej z brzmienia komentowanego art. 2 pkt 2 ww. ustawy wynika, że gospodarstwem rolnym jest tylko zorganizowana całość gospodarcza, w odniesieniu do której spełnione są równocześnie dwa warunki:

1) jest to gospodarstwo rolne w rozumieniu art. 553 k.c.,

2) zorganizowane na gruntach o obszarze nie mniejszym niż 1 ha użytków rolnych.

Należy nadmienić, iż zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego samo siedlisko nie może być uznane za gospodarstwo rolne (uchwała SN z 13 czerwca 1984 r., III CZP 22/84, OSNCP 1985, nr 1, poz. 8, LexPolonica nr 302472).

Zgodnie z § 2 rozporządzenia pomoc jest przyznawana na operację, która, oprócz warunków określonych w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 oraz ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020, spełnia następujące warunki:

1) będzie realizowana w zakresie w zakresie prac scaleniowych oraz zagospodarowania poscaleniowego, o których mowa w ustawie z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz.U.2021 poz.1912) , z wyjątkiem realizacji scaleń, o których mowa w art. 4 ust. 1 tej ustawy;

2) której koszty kwalifikowalne nie będą współfinansowane w drodze wkładu z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności lub innego unijnego instrumentu finansowego;

3) została przygotowana w wyniku wystąpienia do starosty ponad 50% właścicieli gospodarstw rolnych położonych na projektowanym obszarze scalenia lub właścicieli gruntów, których łączny obszar przekracza połowę powierzchni projektowanego obszaru scalenia;

4) dla której sporządzono w formie opisowej i graficznej założenia do projektu scalenia;

5) wydano dla niej decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach (...).

W myśl art. 45 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i  Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 487, z późn. zm.), aby kwalifikować się do wsparcia z EFRROW, operacje inwestycyjne muszą być poprzedzone oceną spodziewanego oddziaływania na środowisko zgodnie z prawem mającym zastosowanie do tego rodzaju inwestycji w przypadku gdy inwestycja może mieć negatywny wpływ na środowisko.

Zgodnie z art. 71 ust. 1 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.2022 poz.1029), decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach określa środowiskowe uwarunkowania realizacji przedsięwzięcia. Zgodnie zaś z ust. 2 tego artykułu, uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych:

1) przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko;

2) przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

W art. 72 ust. 1 i 2 ww. ustawy, zawarto zamknięty katalog decyzji, których wydanie musi być poprzedzone uzyskaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w tym w ust. 1 pkt 8 wymieniono decyzje o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów.

Należy podkreślić, że zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie sądowoadministracyjnym zwraca się uwagę, że w celu prawidłowego ustalenia przedmiotowego zakresu przedsięwzięć wymagających uzyskania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych niezbędne jest łączne uwzględnienie przepisów art. 71 i art. 72 ww. ustawy. Wskazuje się, iż organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie ma swobody w kwalifikowaniu przedsięwzięć w zakresie obowiązku uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.

W związku z tym, jeżeli decyzja taka zostanie wydana w przypadkach, w których nie jest wymagana, to będzie ona obarczona wadą nieważności wymienioną w art. 156 § 1 pkt 2 kpa., jako wydana bez podstawy prawnej (zob. wyrok WSA w Kielcach z dnia 27.10.2010r., sygn. akt II SA/Ke 493/10). Podkreśla się, że jeżeli przedmiotem wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest przedsięwzięcie, które nie kwalifikuje się ani do mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, ani nawet do mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, to nie ma potrzeby określać dla niego środowiskowych uwarunkowań. W takiej sytuacji postępowanie wszczęte na podstawie wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach należy umorzyć jako bezprzedmiotowe. Zainicjowana sprawa nie ma bowiem konstytutywnego elementu sprawy administracyjnej, tj. przedmiotu sprawy (zob. wyrok WSA w Białymstoku z dnia 27.01.2015r., sygn. akt II SA/Bk 996/14, wyrok WSA w Opolu z dnia 12.09.2013 r., II SA/Op 222/13, wyrok WSA w Lublinie z dnia 04.07.2013 r., II SA/Lu 110/13).

Należy zauważyć, że na podstawie art. 60 ww. ustawy zostało wydane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2016 r. poz. 71). Rozporządzenie to określa m.in. rodzaje przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko oraz rodzaje przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (§ 1 pkt 1 i 2 tego rozporządzenia). Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 85 tego rozporządzenia, do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko zalicza się scalanie gruntów, w których obszar użytków rolnych jest większy niż:

a) 10 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-5, 8 i 9 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2015 r. poz. 1651, z póżn. zm.), lub w otulinach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 tej ustawy,

b) 100 ha na obszarach innych niż wymienione w lit. a.

Mając powyższe na uwadze, należy stwierdzić, że dla planowanego przedsięwzięcia polegającego na scaleniu gruntów, będzie wymagane, a zarazem możliwe wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, jedynie w przypadkach wskazanych w § 3 ust. 1 pkt 85 ww. rozporządzenia Rady Ministrów.

Należy w tym miejscu nadmienić, że zgodnie z Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 pomoc na operacje typu "Scalanie gruntów" może być przyznana jeżeli dla operacji przeprowadzono badanie oddziaływania na środowisko (w przypadku każdej operacji - screening, a w przypadku gdy jest to wymagane przepisami prawa krajowego - ocenę oddziaływania na środowisko). Zatem z Programu wynika, że ocena oddziaływania na środowisko przeprowadzana jest tylko w sytuacji, gdy jest to wymagane przepisami prawa krajowego.

Z uwagi jednak na brak uregulowań w zakresie przeprowadzania screeningu, a zatem i pojawiających się problemów z udokumentowaniem jego dokonania, w przepisie § 4 pkt 5 ww. rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi określono, że pomoc jest przyznawana na operację, dla której wydano decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach.

Co prawda postanowienie stwierdzające obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko lub odstąpienie od tego obowiązku jest tzw. postanowieniem screeningowym (postanowień tych dotyczy art. 63 ust. 1 i 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko), lecz nie w każdym przypadku scalania gruntów może być ono wydane.

Należy bowiem zauważyć, że z art. 61 ust 1 pkt 1 ww. ustawy wynika, że ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko przeprowadza się w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Zgodnie zaś z art. 59 ust. 1 ww. ustawy, przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaga realizacja następujących planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko:

1) planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na środowisko;

2) planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeżeli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1.

Zgodnie z art. 63 ust. 1 ww. ustawy, obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko stwierdza, w drodze postanowienia, organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Stosownie do ust. 2 tego artykułu, postanowienie wydaje się również, jeżeli organ nie stwierdzi potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.

Zatem nie spełnienie warunków z przytoczonych powyżej przepisów, wyklucza możliwość starania się o uzyskanie dofinansowania operacji typu "Scalanie gruntów" w ramach poddziałania "Wsparcie na inwestycje związane z rozwojem, modernizacją i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa" objętego PROW na lata 2014-2020.

Zmiana powierzchni gruntów objętych postępowaniem scaleniowym z odchyleniem przekraczającym 5% może skutkować nieosiągnięciem wskaźników realizacji celu operacji. Jednakże zarówno powierzchnia gruntów rolnych jak i leśnych stanowią jedynie składowe wskaźnika realizacji celu operacji, tj. powierzchni gruntów objętych postępowaniem scaleniowym.

Wobec powyższego zmiana wyłącznie powierzchni gruntów rolnych i leśnych nie może być przedmiotem zmiany umowy o przyznaniu pomocy, jak również nie powinna skutkować nieosiągnięciem wskaźnika realizacji celu operacji. Niemniej jednak należy zaznaczyć, że zmiany takie winny być uwzględnione w sprawozdaniu z realizacji operacji stanowiącym załącznik do wniosku o płatność.

Do operacji o charakterze inwestycyjnym, w tym także do operacji typu "Scalanie gruntów", zastosowanie mają przepisy art. 45 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (EU) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 487, z późn. zm.). W przywołanym powyżej przepisie określono katalog zamknięty kosztów kwalifikowalnych, jednak jako koszty kwalifikowalne nie zostały wymienione koszty bieżące, o których mowa w art. 61 przedmiotowego rozporządzenia. Wobec powyższego przepisy art. 61 rozporządzenia nr 1305/2013 nie mają zastosowania do operacji typu "Scalanie gruntów".

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że zgodnie z § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 grudnia 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu "Scalanie gruntów" w ramach poddziałania "Wsparcie na inwestycje związane z rozwojem, modernizacją i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U poz. 2180), pomoc jest przyznawana w formie refundacji kosztów kwalifikowalnych, które są uzasadnione zakresem operacji, niezbędne do osiągnięcia jej celu oraz racjonalne.

Wobec powyższego, wskazane w pytaniu koszty ogólne, mogą być uznane za kwalifikowalne, o ile spełniają powyższe warunki oraz nie przekraczają 15% pozostałych kosztów kwalifikowalnych. Należy jednak nadmienić, iż decyzję w tej sprawie będzie podejmował Podmiot Wdrażający, po przeanalizowaniu całej dokumentacji, złożonej wraz z wnioskiem o przyznanie pomocy.

Drogi dojazdowe do pól/gruntów objętych procesem scalania nie powinny być uznawane za miejsce użyteczności publicznej, gdyż budowa dróg dojazdowych jest podstawowym elementem zagospodarowania poscaleniowego, a więc wykonanie tego elementu nie powinno być dodatkowo punktowane. Miejscem użyteczności publicznej są wszelkie miejsca dostępne powszechnie, zazwyczaj nieodpłatnie, fizyczna lub niefizyczna przestrzeń w której może znaleźć się każda jednostka społeczna. Zgodnie z definicją przestrzeń publiczna to obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokajania potrzeb mieszkańców, poprawy jakości ich życia i sprzyjający nawiązywaniu kontaktów społecznych ze względu na jego położenie oraz cechy funkcjonalno- przestrzenne. Przykładami przestrzeni publicznych są place miejskie, parkingi czy różne stale dostępne budowle i budynki stanowiące własność publiczną.

Zgodnie z § 5 pkt 2 lit. b rozporządzenia wykonawczego, pomoc jest przyznawana w formie refundacji kosztów kwalifikowalnych związanych między innymi z zagospodarowaniem poscaleniowym.

Zgodnie natomiast art. 1 ust. 2 pkt. 9 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz.U.2022 poz.1029) przez zagospodarowanie poscaleniowe rozumie się określone w decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów prace umożliwiające objęcie w posiadanie przez uczestników scalenia wydzielonych im w ramach postępowania scaleniowego gruntów, polegające na:

a) budowie lub przebudowie dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych oraz dojazdów do zabudowań poszczególnych uczestników scalenia,

b) korekcie przebiegu oraz poprawie parametrów technicznych urządzeń melioracji wodnych,

c) likwidacji zbędnych miedz i dróg oraz wykonywaniu zabiegów rekultywacyjnych umożliwiających uprawę mechaniczną gruntów.

Oznacza to, że ww. ustawa określa katalog zamknięty prac stanowiących elementy zagospodarowania poscaleniowego. Zatem jedynie prace polegające na korekcie przebiegu oraz poprawie parametrów technicznych melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych stanowią element zagospodarowania poscaleniowego.

Wskazać należy, iż zgodnie z przepisami ustawy z dnia z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r. poz. 469 z późn. zm.) melioracje wodne polegają na regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby, ułatwienia jej uprawy oraz na ochronie użytków rolnych przed powodziami, co realizowane jest poprzez wykonanie urządzeń melioracji wodnych, które w zależności od ich funkcji i parametrów dzielą się na urządzenia melioracji wodnych podstawowe i szczegółowe, o których mowa w art. 71 i 73 przedmiotowej ustawy. Jak wynika z przywołanego powyżej art. 73 rowy zalicza się do urządzeń melioracji szczegółowych.

Wobec powyższego budowa nowych rowów nie może być uznana za koszt kwalifikowalny
w ramach operacji typu "Scalanie gruntów".

Dane wpisane w pkt 5.5.11. Wniosku należy porównać z założeniami do projektu scalenia.

Zgodnie z § 5 rozporządzenia wykonawczego, pomoc jest przyznawana w formie refundacji następujących kosztów kwalifikowalnych (...) związanych z:

a) pracami scaleniowymi;
b) zagospodarowaniem poscaleniowym;

• które są uzasadnione zakresem operacji, niezbędne do osiągnięcia jej celu oraz racjonalne.

Zapisy § 5 ust. 1 pkt 5 umowy o przyznaniu pomocy zobowiązują Beneficjenta do spełnienia warunków określonych w Programie, przepisach ustawy, rozporządzenia oraz realizacji operacji zgodnie z postanowieniami umowy, a szczególności do (…) ponoszenia wszystkich kosztów kwalifikowalnych z zachowaniem zasad równego traktowania, uczciwej konkurencji i przejrzystości zgodnie z przepisami o zamówieniach publicznych, z wyłączeniem zadań wykonywanych na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (Dz.U.2022 poz.1029) - zgodnie z zasadami określonymi w załączniku nr 2 do umowy.

Należy podkreślić, że gleboznawcza klasyfikacja gruntów jest integralną częścią procesu scalania gruntów. Jeżeli prace scaleniowo-wymienne, które koordynuje i wykonuje samorząd województwa przy pomocy jednostek organizacyjnych przekazanych mu na podstawie art. 25 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz. U. Nr 133, poz. 872, z późn. zm.) lub jednostek utworzonych przez ten samorząd do realizacji tych zadań, to ich wybór zarówno dla postępowania scaleniowego jak i opracowania gleboznawczej klasyfikacji gruntów, jest wyłączony z oceny postępowania w trybie zasad konkurencyjności (tzw. postępowania ofertowego).

Zgodnie z §6 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego pomoc jest przyznawana w wysokości 100% kosztów kwalifikowalnych, z tym  że nie wyższej niż równowartość:

1. 800 euro na 1 ha gruntów objętych postępowaniem scaleniowym w województwach dolnośląskim, lubelskim, małopolskim, podkarpackim, śląskim i świętokrzyskim, poniesionych na wykonanie prac scaleniowych;
2. 650 euro na 1 ha gruntów objętych postępowaniem scaleniowym w województwach innych niż wymienione w pkt 1, poniesionych na wykonanie prac scaleniowych;
3. 2000 euro na 1 ha scalanych gruntów w województwach dolnośląskim, lubelskim, małopolskim, podkarpackim, śląskim i świętokrzyskim, poniesionych na wykonanie zagospodarowania poscaleniowego;
4. 1900 euro na 1 ha scalanych gruntów w województwach innych niż wymienione w pkt 3, poniesionych na wykonanie zagospodarowania poscaleniowego.

Maksymalne stawki wsparcia zostały zróżnicowane dla województw górskich oraz nizinnych i zostały określone na podstawie analizy pt. "Szacunkowe koszty wykonania dokumentacji scaleniowej i zagospodarowania poscaleniowego w Polsce na przyszły okres programowania (2014-2020)", wykonanej na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przez niezależny podmiot tj. Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu.