Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

W dniu 2 grudnia 2021 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 1 grudnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej na operacje typu „Premie dla młodych rolników” w ramach poddziałania „Pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (Dz. U. poz. 2212). Zmianie ulegają przepisy dotyczące:

• przyznania pomocy oraz wypłaty pierwszej raty pomocy w zakresie konieczności dokonania oceny oddziaływania na środowisko oraz wymogu dołączenia do wniosku o płatność pierwszej raty ostatecznej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, o ile uzyskanie takiej decyzji jest wymagane;
• sankcji finansowych nakładanych w sytuacji niespełnienia warunku w zakresie prowadzenia gospodarstwa zgodnie z zaplanowaną w biznesplanie strukturą produkcji.

Na mocy rozporządzenia zmieniającego wprowadzone zostały przepisy, które zobowiązują beneficjenta premii do uzyskania i przedstawienia na etapie wniosku o płatność pierwszej raty pomocy, dokumentów potwierdzających, że realizacja operacji nastąpi zgodnie z zasadami określonymi w przepisach dotyczących oceny oddziaływania na środowisko. Oznacza to, że niezbędne będzie uzyskanie przez beneficjenta decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (w przypadku gdy w związku z realizacją biznesplanu jest wymagane uzyskanie takiej decyzji zgodnie z przepisami o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko) i dołączenie do wniosku o płatność pierwszej raty pomocy kopii tej decyzji.

Zmiany te mają zastosowanie do rolników, którzy ubiegają się o pomoc finansową na realizację operacji typu „Premie dla młodych rolników” począwszy od 2021 r. Nabór wniosków o przyznanie pomocy zakończył się w dniu 30 czerwca 2021 r. W przepisach przejściowych określono, iż do przyznawania przedmiotowej pomocy finansowej w sprawach objętych postępowaniami wszczętymi na wnioski o przyznanie pomocy złożone w naborze w 2021 roku i niezakończonymi decyzją ostateczną do dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym rozporządzeniem zmieniającym. W sprawach objętych postępowaniami wszczętymi na wnioski o przyznanie pomocy złożone w naborze przed 2021 roku i niezakończonymi decyzją ostateczną do dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, stosuje się przepisy dotychczasowe. Zatem, beneficjenci, którzy otrzymali pomoc w związku z ubieganiem się o nią w latach ubiegłych i będą składać wnioski o płatność pierwszej raty pomocy po dniu wejścia w życie projektowanego rozporządzenia, nie będą musieli dołączyć do wniosku o płatność pierwszej raty dokumentów, o których mowa powyżej.

Rozporządzenie zmieniające wprowadziło przepisy łagodzące sankcje finansowe nakładane w sytuacji niespełnienia przez beneficjenta warunku w zakresie prowadzenia gospodarstwa zgodnie z zaplanowaną w biznesplanie strukturą produkcji. Zgodnie z dotychczas obowiązującymi przepisami rozporządzenia beneficjent powinien zrealizować biznesplan w terminie przewidzianym w tym biznesplanie, lecz nie później niż do dnia upływu 3 lat od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy. Warunkiem otrzymania drugiej raty premii było m.in. prowadzenie gospodarstwa zgodnie z zaplanowaną w biznesplanie w okresie docelowym strukturą produkcji. Przy określaniu struktury produkcji roślinnej uwzględnia się rodzaj i powierzchnię upraw, zaś przy określaniu struktury produkcji zwierzęcej - gatunek i liczbę zwierząt gospodarskich. W przypadku niespełniania warunku dotyczącego prowadzenia gospodarstwa zgodnie z zaplanowaną w biznesplanie docelową strukturą produkcji – zwrotowi podlegało 100% kwoty pierwszej raty pomocy, a druga rata pomocy nie była wypłacana.

W niektórych przypadkach, jeśli określona w okresie docelowym struktura produkcji oscylowała wokół wartości granicznych, nawet niewielka zmiana (np. polegająca na zwiększeniu obsady zwierząt o 2 sztuki czy też dotycząca powierzchni UR o wielkości 2 arów) mogła spowodować zmianę automatycznie wyznaczanego w biznesplanie kierunku produkcji. Beneficjenci często nie byli świadomi tego, że np. większa niż zaplanowana liczba urodzeń zwierząt spowoduje zmianę kierunku produkcji nie zwracali się do Agencji z wnioskiem o zgodę na taką zmianę. W konsekwencji na beneficjenta nakładane były sankcje finansowe w postaci zwrotu 100% pierwszej raty pomocy i odmowy wypłaty drugiej raty pomocy.

Należy w tym miejscu zauważyć, że dotychczasowe przepisy przewidywały możliwość wystąpienia do dyrektora oddziału regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z wnioskiem o wyrażenie zgody na zmianę założeń biznesplanu w trakcie jego realizacji. Zgoda jest wydawana w drodze decyzji administracyjnej. Zmiany polegające na zwiększeniu lub zmniejszeniu skali produkcji roślin lub zwierząt w gospodarstwie nie wymagały zgody ARiMR, jeżeli pomimo odstępstw od zaplanowanych działań, został zachowany kierunek produkcji określony w biznesplanie dla docelowej sytuacji gospodarstwa oraz spełniony warunek dotyczący osiągnięcia wzrostu wielkości ekonomicznej gospodarstwa o co najmniej 10% w stosunku do wyjściowej wielkości ekonomicznej gospodarstwa.

Mając na względzie potrzebę wypracowania i wdrożenia rozwiązań, które w opisywanych przypadkach zapobiegną zwrotom pobranych płatności, wprowadzono zmianę polegającą na tym, że warunek dotyczący realizacji biznesplanu w zakresie prowadzenia gospodarstwa zgodnie ze strukturą produkcji (o którym mowa w § 22 pkt 4 lit. a rozporządzenia [1]) zostanie uznany za spełniony również w przypadku gdy struktura produkcji w okresie docelowym w gospodarstwie beneficjenta będzie różnić się od struktury produkcji określonej w biznesplanie (w opisie docelowej sytuacji gospodarstwa) w taki sposób, że powoduje zmianę kierunku produkcji określonego w biznesplanie dla docelowej sytuacji gospodarstwa. Zastosowanie przedmiotowego rozwiązania będzie jednakże możliwe jedynie w sytuacji, gdy osiągnięta struktura produkcji w okresie docelowym pozwala zachować spójność operacji,
w szczególności w takim zakresie, że elementy biznesplanu nadal pozostają racjonalne i uzasadnione zaś inwestycje są dopasowane do osiągniętej struktury produkcji i został osiągnięty odpowiedni wzrost wielkości ekonomicznej gospodarstwa.

Do wypłaty drugiej raty pomocy finansowej, w sprawach objętych postępowaniami wszczętymi
i niezakończonymi wypłatą drugiej raty pomocy albo decyzją ostateczną o odmowie wypłaty drugiej raty pomocy przed dniem wejścia w życie rozporządzenia zmieniającego, należy stosować przepisy rozporządzenia zmienianego. A zatem, ARiMR nie odmówi wypłaty drugiej raty pomocy, jeżeli zmieniona struktura produkcji w gospodarstwie beneficjenta pozwoli zachować spójność realizowanej operacji, w tym w zakresie inwestycji w środki trwałe, a jednocześnie zostanie osiągnięty wzrost wielkości ekonomicznej gospodarstwa co najmniej o 10% w stosunku do wyjściowej wielkości ekonomicznej gospodarstwa.

Do zwrotu pierwszej raty pomocy finansowej, w sprawach objętych postępowaniami wszczętymi i niezakończonymi ostateczną decyzją przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, należy stosować przepisy rozporządzenia zmienianego. Dlatego sankcja polegająca na zwrocie pierwszej raty pomocy z powodu zmiany docelowej struktury produkcji w ogóle nie będzie stosowana w ramach tych postępowań.

W przypadku gdy na skutek niespełnienia warunku prowadzenia gospodarstwa zgodnie ze strukturą produkcji roślinnej uwzględniającą rodzaj i powierzchnię upraw, lub strukturą produkcji zwierzęcej, uwzględniającą gatunek i liczbę zwierząt gospodarskich, przed dniem wejścia w życie rozporządzenia zmieniającego, została wydana decyzja o odmowie wypłaty drugiej raty pomocy finansowej lub o ustaleniu nienależnej kwoty pierwszej raty pomocy finansowej, organ, który wydał w tej sprawie decyzję w ostatniej instancji, uchyla lub zmienia taką decyzję. Postępowanie w ww. sprawach organ wszczyna z urzędu niezwłocznie po wejściu w życie rozporządzenia zmieniającego.