Agencja Restrukturyzacji
i Modernizacji Rolnictwa

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2023 r. w sprawie Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu (Dz. U. z 2023 r. poz 244).

W 2022 r. przeprowadzono pierwszy kompleksowy przegląd programu działań. Wnioski z przeprowadzonych analiz pozwoliły na wprowadzenie zmian dotyczących:

• zastosowania elastycznego wiosennego terminu nawożenia,
• aktualizacji wskaźników produkcji nawozów naturalnych i zawartego w nich azotu,
• sposobu obliczania maksymalnych dawek nawozów azotowych,
• dodania równoważników nawozowych dla ścieków przeznaczonych do rolniczego wykorzystania i komunalnych osadów ściekowych.

Nowy, zaktualizowany program działań obowiązuje od dnia 8 lutego 2023 r.

W Programie działań zawarto przepis mówiący o tym, że:

• w przypadku zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych płynnych lub płyt do gromadzenia i przechowywania nawozów naturalnych stałych, których budowę lub przebudowę rozpoczęto lub które nabyto przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, obliczenia wymaganej pojemności lub powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych wykonane na podstawie przepisów dotychczasowych uznaje się za spełniające wymagania określone w rozdziale „Warunki przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowanie z odciekami” w pkt. 4‒6.
• plany nawożenia azotem albo obliczenia maksymalnych dawek azotu opracowane albo wykonane przed dniem wejścia w życie rozporządzenia na podstawie przepisów dotychczasowych zachowują ważność do dnia 31 grudnia 2023 r.

Program działań obliguje wszystkich rolników, którzy prowadzą produkcję rolną, w tym działy specjalne produkcji rolnej, oraz działalność, w ramach której są przechowywane nawozy, do gospodarowania w sposób zapobiegający zanieczyszczaniu wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych i ograniczający takie zanieczyszczenie.

Najważniejszymi działaniami określonymi w „Programie działań” jest:

• ustalenie warunków rolniczego wykorzystania nawozów azotowych w pobliżu wód, na terenach o dużym nachyleniu, a także na glebach zamarzniętych, zalanych wodą lub przykrytych śniegiem,
• wprowadzenie terminów, w których dozwolone jest rolnicze wykorzystanie nawozów,
• określenie warunków przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowania z odciekami,
• ustalenie sposobu obliczania rocznej dawki nawozów naturalnych zawierającej nie więcej niż 170 kg N/ha,
• określenie zasad prawidłowego planowania nawożenia azotem poszczególnych roślin.

I. Rolnicze wykorzystanie nawozów na glebach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą lub przykrytych śniegiem

1. Zabrania się stosowania nawozów na glebach zamarzniętych, zalanych wodą, nasyconych wodą, pokrytych śniegiem.
2. Za glebę zamarzniętą nie uznaje się gleby, która rozmarza co najmniej powierzchniowo w ciągu dnia.

II. Warunki rolniczego wykorzystania nawozów w pobliżu wód powierzchniowych.

1. Nie stosuje się nawozów na gruntach rolnych w pobliżu wód powierzchniowych.
2. Warunek, o którym mowa w pkt. 1, dotyczy odległości określonych w tabeli 1.

Tabela 1. Odległości, w jakich nie stosuje się nawozów w pobliżu wód powierzchniowych

3. Jeżeli na gruntach rolnych występuje uprawa roślin, odległości określone w tabeli 1 mogą zostać zmniejszone o połowę (odległość jednak nie może być mniejsza niż 3 m) w przypadku stosowania nawozów za pomocą urządzeń aplikujących je bezpośrednio do gleby.
4. Jeżeli na gruntach rolnych występuje uprawa roślin, odległości określone w tabeli 1 mogą zostać zmniejszone o połowę (odległość jednak nie może być mniejsza niż 3 m) w przypadku podzielenia pełnej dawki nawozów co najmniej na 3 równe dawki, przy czym odstęp między zastosowaniem tych dawek nawozu nie może być krótszy niż 14 dni.
5. Nie myje się rozsiewaczy nawozów i sprzętu do aplikacji nawozów oraz nie rozlewa się wody z ich mycia w odległości mniejszej niż 25 m od brzegu zbiorników wodnych, jezior, cieków naturalnych, rowów, kanałów, ujęć wody, jeżeli nie ustanowiono strefy ochronnej na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne oraz obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego.

III. Warunki rolniczego wykorzystania nawozów na terenach o dużym nachyleniu

1. Nawozów nie stosuje się na terenach o dużym nachyleniu w kierunku wód powierzchniowych w odległościach określonych w tabeli 1, zwiększonych o 5 m.

2. Jeżeli na terenach o dużym nachyleniu występuje uprawa roślin, odległości określone w pkt. 1 mogą zostać zmniejszone o połowę w przypadku stosowania nawozów za pomocą urządzeń aplikujących je bezpośrednio do gleby.

3. Jeżeli na terenach o dużym nachyleniu występuje uprawa roślin, odległości określone w pkt. 1 mogą zostać zmniejszone o połowę w przypadku podzielenia pełnej dawki nawozów co najmniej na 3 równe dawki, przy czym odstęp między zastosowaniem tych dawek nawozu nie może być krótszy niż 14 dni.

4. W pozostałej części terenu o dużym nachyleniu należy:

• rozdzielić dawki nawozów azotowych mineralnych, tak aby poszczególne dawki nie przekraczały 100 kg N/ha;
• stosując nawozy na gruntach ornych, dokonać ich bezpośredniej aplikacji do gleby lub przyorywać lub wymieszać z glebą, a w okresie wegetacyjnym roślin uprawnych – stosować je przy największym zapotrzebowaniu roślin na azot; przyorania lub wymieszania z glebą dokonuje się w ciągu 4 godzin od zastosowania nawozu naturalnego, jednak nie później niż następnego dnia po jego zastosowaniu;
• uprawiać działkę rolną w kierunku poprzecznym do nachylenia stoku, stosując odkładanie skiby w górę stoku, jeżeli pozwala na to wielkość i usytuowanie tej działki rolnej, lub przy zastosowaniu konserwujących systemów uprawy zapobiegających wymywaniu, takich jak uprawa uproszczona, uprawa uproszczona pasowa lub uprawa zerowa, z tym że nie dotyczy to działki rolnej mniejszej niż 1 ha, na której stosuje się uproszczony system uprawy.

5. Nie przechowuje się nawozów na terenie o dużym nachyleniu, w odległości 25 m od linii brzegu wód powierzchniowych, morskiego pasa nadbrzeżnego i ujęć wód, jeżeli nie ustanowiono strefy ochronnej na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne.

IV. Okresy nawożenia

1. Na gruntach rolnych nawozy stosuje się w terminach określonych w tabeli 2.

2. Stosowanie komunalnych osadów ściekowych powinno być zgodne z warunkami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 96 ust. 13 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2022 r. poz. 699, z późn. zm.).

3. Terminy stosowania ścieków przeznaczonych do rolniczego wykorzystania powinny być zgodne z terminami określonymi w pozwoleniach wodnoprawnych lub pozwoleniach zintegrowanych na rolnicze wykorzystanie ścieków.

Tabela 2. Terminy stosowania nawozów

 

4. Wcześniejsze stosowanie nawozów, przed terminami, o których mowa w tabeli 2, jest możliwe w okresie od 1 do ostatniego dnia lutego, jeżeli w przypadku roślin zasianych jesienią, upraw trwałych, upraw wieloletnich i trwałych użytków zielonych średnia dobowa temperatura powietrza przejdzie przez próg 3^oC, a dla pozostałych upraw średnia dobowa temperatura powietrza przejdzie przez próg 5^oC.

5. Jako przejście przez próg danej temperatury należy wskazać termin, w którym przez 5 dni następujących po sobie, każdego dnia, średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 3^oC, lub termin, w którym przez pięć dni następujących po sobie, każdego dnia, średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 5^oC.

6. Datę przejścia średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 3^oC i 5^oC określa dla terenu powiatu Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy. Uznaje się, że chwilą przejścia przez próg 3^oC lub 5^oC jest osiągnięcie tego kryterium na obszarze stanowiącym 95% powierzchni danego powiatu. Wykazy powiatów, w których nastąpiło przejście średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 3^oC, i powiatów, w których nastąpiło przejście średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 5^oC, są publikowane codziennie, w okresie od 1 do ostatniego dnia lutego, na stronie internetowej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego https://agrometeo.imgw.pl/.

7. W przypadku lokalizacji gospodarstwa na terenie 2 lub więcej powiatów terminem rozpoczęcia nawożenia jest termin określony dla powiatu z większym udziałem procentowym powierzchni gospodarstwa w tym powiecie w stosunku do całkowitej powierzchni tego gospodarstwa.

8. Terminy stosowania nawozów określone w tabeli 2 dla gruntów ornych, gruntów ornych na terenie gmin objętych wykazem określonym w tabeli 4 stanowiącej załącznik nr 2 (Materiały - poniżej) do Programu oraz gruntów ornych na terenie gmin objętych wykazem określonym w tabeli 5 stanowiącej załącznik nr 3 (Materiały - poniżej) do Programu nie dotyczą podmiotów, które będą zakładać uprawy jesienią po późno zbieranych przedplonach, buraku cukrowym, kukurydzy lub późnych warzywach; dopuszczalna dawka azotu w wieloskładnikowych nawozach mineralnych dla zakładanych upraw nie może przekroczyć dawki 30 kg N/ha; należy szczegółowo udokumentować termin zbioru, datę stosowania nawozu, zastosowane nawozy i ich dawkę oraz termin siewu jesiennej uprawy.

9. Terminy stosowania nawozów określone w tabeli 2 dla gruntów ornych, gruntów ornych na terenie gmin objętych wykazem określonym w tabeli 4 stanowiącej załącznik nr 2 (Materiały - poniżej) do Programu oraz gruntów ornych na terenie gmin objętych wykazem określonym w tabeli 5 stanowiącej załącznik nr 3 (Materiały - poniżej) do Programu nie dotyczą podmiotów, które nie mogły dokonać zbiorów lub nawożenia z uwagi na niekorzystne warunki pogodowe, w szczególności nadmierne uwilgotnienie gleby; dla tych podmiotów termin graniczny stosowania nawozów to dzień 30 listopada.

10. Terminów stosowania nawozów określonych w tabeli 2 nie stosuje się do nawożenia upraw pod osłonami oraz upraw kontenerowych.

11. Nie stosuje się nawożenia na glebach odłogowanych (gruntach odłogowanych). Przed planowanym zakończeniem odłogowania dopuszcza się zastosowanie nawozów jesienią.

V. Warunki przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowanie z odciekami

1. Nawozy naturalne płynne i nawozy naturalne stałe przechowuje się w bezpieczny dla środowiska sposób, zapobiegający przedostawaniu się odcieków do wód i gruntu.

2. Podmioty prowadzące produkcję rolną oraz podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 102 ust. 1 ustawy Prawo wodne, zapewniają bezpieczne dla środowiska przechowywanie nawozów naturalnych wytwarzanych w gospodarstwie rolnym lub przyjętych od innego gospodarstwa rolnego przez okres, w którym nie jest możliwe ich rolnicze wykorzystanie.

Wymaga to zapewnienia nieprzepuszczalnych powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych stałych oraz pojemności przykrytych, w szczególności osłoną elastyczną lub osłoną pływającą, zbiorników na nawozy naturalne płynne, które powinny posiadać szczelne dno i ściany.

3. W przypadku utrzymywania zwierząt gospodarskich na głębokiej ściółce obornik może być przechowywany w budynku inwentarskim o nieprzepuszczalnym podłożu.

4. Pojemność zbiorników na nawozy naturalne płynne powinna umożliwiać ich przechowanie przez okres minimum 6 miesięcy.

5. Powierzchnia miejsc do przechowywania nawozów naturalnych stałych powinna umożliwiać ich przechowanie przez okres minimum 5 miesięcy.

6. Obliczenie wymaganej pojemności zbiorników lub powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych poprzedza sporządzenie obrotu stada, obliczenie przelotowości zwierząt gospodarskich w grupie technologicznej, a następnie wyliczenie stanów średniorocznych. Wyliczone stany średnioroczne zwierząt gospodarskich przelicza się na Dużą Jednostkę Przeliczeniową (DJP) zgodnie ze współczynnikami określonymi w tabeli 3 stanowiącej załącznik nr 1 (Materiały - poniżej) do Programu. Sposób sporządzania obrotu stada, obliczania sztuk przelotowych zwierząt gospodarskich i stanu średniorocznego tych zwierząt został określony w załączniku nr 4 (Materiały - poniżej) do Programu. Sposób obliczania wymaganej pojemności zbiorników oraz wymaganej powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych został określony w załączniku nr 5 (Materiały - poniżej) do Programu. W przypadku gdy wytworzone w gospodarstwie rolnym nawozy naturalne podlegają procesom technologicznym przetwarzania lub zbyciu, wymagana pojemność zbiorników oraz powierzchnia miejsc do przechowywania nawozów naturalnych może ulec stosownemu zmniejszeniu.

7. Możliwe jest czasowe, jednak nie dłużej niż przez okres 6 miesięcy od dnia utworzenia każdej z pryzm, przechowywanie obornika bezpośrednio na gruntach rolnych, przy czym:

• • pryzmy lokalizuje się poza zagłębieniami terenu, na możliwie płaskim terenie, o dopuszczalnym spadku do 3%, w miejscu niepiaszczystym i niepodmokłym, w odległości większej niż 25 m od linii brzegu wód powierzchniowych, morskiego pasa nadbrzeżnego i ujęć wód, jeżeli nie ustanowiono strefy ochronnej na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne;
  • lokalizację pryzmy oraz datę złożenia obornika w danym roku na danej działce zaznacza się na mapie lub szkicu działki, które przechowuje się przez okres 3 lat od dnia zakończenia przechowywania obornika;
  • obornik na pryzmie ponownie przechowuje się w tym samym miejscu po upływie 3 lat od dnia zakończenia uprzedniego przechowywania obornika.

8. Pomiotu ptasiego nie przechowuje się bezpośrednio na gruncie.

9. Kiszonek nie przechowuje się bezpośrednio na gruncie. Kiszonki przechowuje się w szczególności w silosach, rękawach foliowych, na płytach lub na podkładzie z folii, sieczki, słomy lub innego materiału, który pochłania odcieki, oraz pod przykryciem foliowym.

10. Nawozów naturalnych oraz kiszonek nie przechowuje się w odległości mniejszej niż 25 m od:

• • studni lub ujęć wód, jeżeli nie ustanowiono strefy ochronnej na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne;
  • linii brzegu wód powierzchniowych oraz morskiego pasa nadbrzeżnego.

11. Wymagania, o których mowa w pkt. 10, nie dotyczą zbiorników na nawozy naturalne płynne, miejsc do przechowywania nawozów naturalnych stałych oraz miejsc do przechowywania kiszonek, co do których przed dniem 27 lipca 2018 r. dokonano zgłoszenia zamiaru budowy lub wykonania robót budowlanych lub zostało wydane pozwolenie na budowę.

12. Podmioty przyjmujące nawozy naturalne w chwili przyjmowania tych nawozów naturalnych powinny posiadać odpowiednią powierzchnię lub pojemność posiadanych miejsc do ich przechowywania w sposób bezpieczny dla środowiska lub zgodnie z warunkami określonymi w pkt. 7, jeżeli nawozy te nie zostały zastosowane bezpośrednio po przywiezieniu.

13. Podmioty prowadzące chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej lub równej 210 DJP, dostosują powierzchnię lub pojemność posiadanych miejsc do przechowywania nawozów naturalnych do wymogów określonych w Programie w terminie do dnia 31 grudnia 2024 r.

14. Przed upływem terminu, o którym mowa w pkt. 13, podmioty prowadzące chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej lub równej 210 DJP zapewniają przechowywanie nawozów naturalnych płynnych w szczelnych zbiornikach o pojemności umożliwiającej gromadzenie co najmniej 4-miesięcznej produkcji tego nawozu.

15. Utrzymywanie zwierząt futerkowych w klatkach i bateriach klatek z ażurową podłogą wymaga zabezpieczenia gruntu znajdującego się pod nimi. Zabezpieczenie to należy wykonać szczelną i litą, odporną na mechaniczne uszkodzenia powierzchnią, ukształtowaną w sposób zabezpieczający przed przedostawaniem się odcieku do wód lub gruntu. Poza systemem pastwiskowym z regularną zmianą zadarnionych kwater nie umieszcza się klatek dla zwierząt futerkowych z ażurową podłogą bezpośrednio na gruncie.

16. Odchodów zwierząt futerkowych mięsożernych nie miesza się i nie przechowuje się wspólnie z odpadami pochodzącymi z przygotowania paszy dla tych zwierząt.

17. Całoroczne pastwiskowanie przeżuwaczy nie jest systemem otwartym i nie wymaga posiadania płyt oraz zbiorników. W przypadku korzystania z pastwiska jako częściowego pokrycia zapotrzebowania pokarmowego dawki żywieniowej, przez część roku obowiązują wymagania określone w Programie dla miejsc przechowywana nawozów naturalnych.

18. Komunalne osady ściekowe do czasu ich zastosowania na gruncie, zgodnie z warunkami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 96 ust. 13 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, są przechowywane w sposób zabezpieczający przed zanieczyszczeniem gruntu oraz wód z uwzględnieniem zakazów, o których mowa w art. 96 ust. 12 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach.

19. Ścieki przeznaczone do rolniczego wykorzystania przechowuje się w sposób zabezpieczający przed zanieczyszczeniem gruntu oraz wód, zgodnie z wymogami określonymi w przepisach wydanych na podstawie art. 99 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne.

VI. Dawki i sposoby nawożenia azotem

1. Wielkość rocznej dawki nawozów naturalnych wykorzystywanych rolniczo zawierającej nie więcej niż 170 kg N w czystym składniku na 1 ha użytków rolnych ustala się w następujący sposób:

• • ilość nawozów naturalnych wytwarzanych w gospodarstwie rolnym i ilość azotu w tych nawozach oblicza się na podstawie stanów średniorocznych zwierząt gospodarskich obliczonych zgodnie z załącznikiem nr 4 (Materiały - poniżej) do Programu oraz średniej rocznej wielkości produkcji nawozów naturalnych i koncentracji azotu zawartego w tych nawozach określonych w tabeli 9 stanowiącej załącznik nr 6 (Materiały - poniżej) do Programu;
  • następnie należy zaplanować sposób dystrybucji nawozów naturalnych na poszczególne działki rolne w taki sposób, aby w okresie roku nie przekroczyć dopuszczalnej dawki azotu z nawozów naturalnych w czystym składniku wynoszącej 170 kg N/ha użytków rolnych, przy czym dopuszczalna dawka nawozu naturalnego = 170 kg N/ha : zawartość N kg/t lub kg/m³ (zawartość N kg/t lub kg/m³ należy przyjąć z tabeli 9 stanowiącej załącznik nr 6 (Materiały - poniżej) do Programu lub udokumentowanego przez stacje chemiczno-rolnicze badania składu nawozu naturalnego).

2. W systemie otwartym i w systemie utrzymywania zwierząt z wykorzystaniem budynków z nieograniczoną możliwością przemieszczania się zwierząt na nieutwardzoną powierzchnię, niebędącą ani pastwiskiem, ani utwardzonym wybiegiem, depozycja nawozów naturalnych na dostępną powierzchnię gruntu nie może przekroczyć 170 kg N/ha/rok. Powierzchnia gruntu powinna posiadać zadarnienie. W przypadku zniszczenia darni dany obszar należy wyłączyć z użytkowania do chwili odrostu lub odnowienia zadarnienia.

3. Dla pastwiskowania zwierząt przeżuwających i koniowatych, jako sposobu ich żywienia z wyłączeniem systemu otwartego, a ze szczególnym uwzględnieniem całorocznego utrzymania na pastwisku, tam gdzie pozwalają na to warunki klimatyczne, przyjmuje się skrócony obieg pierwiastków dla nawożenia naturalnego. Ilość wprowadzonego do obiegu azotu i fosforu z nawozami naturalnymi w trakcie pastwiskowania jest limitowana przez produktywność zielonej lub suchej masy runi pastwiska określoną w schemacie żywienia dla każdej grupy technologicznej gatunków przeżuwaczy i koniowatych. W związku z powyższym depozycja N i P z naturalnego nawożenia lub defekacji równoważy pobranie tych biogenów z zielonki. Straty w tym skróconym cyklu obiegu pierwiastków są pokrywane przez nawożenie mineralne podlegające obowiązkowi bilansowania.

4. W przypadku zbywania nawozów naturalnych obliczenia ilości nawozów naturalnych wytwarzanych w gospodarstwie rolnym i przeznaczonych do zbycia oraz ilości azotu w tych nawozach dokonuje zbywający, zawierając te informacje w umowie sporządzonej w formie pisemnej pod rygorem nieważności zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu.

5. Podmiot prowadzący produkcję rolną oraz podmiot prowadzący działalność, o której mowa w art. 102 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne, opracowuje plan nawożenia azotem albo oblicza maksymalne dawki azotu, o których mowa w Programie.

6. Wymagania, o których mowa w pkt. 5, nie dotyczą nawożenia upraw pod osłonami (szklarnie, inspekty, namioty foliowe) oraz upraw kontenerowych wykorzystujących technologię zamkniętego obiegu nawozów i wody.

7. Plan nawożenia azotem opracowuje się zgodnie ze zbiorem zaleceń dobrej praktyki rolniczej na podstawie składu chemicznego nawozów oraz potrzeb pokarmowych roślin i zasobności gleb uwzględniających stosowane odpady, komunalne osady ściekowe, ścieki wykorzystywane rolniczo i nawozy.

8. Lista upraw intensywnych, których uprawa wymaga opracowania planu nawożenia azotem, jest określona w załączniku nr 7 (Materiały - poniżej) do Programu.

9. Podmioty inne niż wymienione w art. 105a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne mogą opracować plan nawożenia azotem zgodnie ze sposobem obliczania dawki nawozów azotowych mineralnych – uproszczonego bilansu azotu, który jest określony w załączniku nr 8 (Materiały - poniżej) do Programu, albo przy zastosowaniu programu nawozowego obejmującego wymagania dla uproszczonego bilansu azotu określone w załączniku nr 8 (Materiały - poniżej) do Programu.

10. Podmiot, który nie jest obowiązany do opracowania planu nawożenia azotem, stosuje nawozy w takich dawkach, aby nie przekraczać maksymalnych ilości azotu działającego ze wszystkich źródeł, które zostały określone w tabeli 14 załącznika nr 9 (Materiały - poniżej) do Programu, dla upraw w plonie głównym, dla plonów uzyskiwanych w warunkach uregulowanego odczynu gleby, zbilansowanego nawożenia azotem, fosforem i potasem (NPK) i stosowania integrowanej ochrony roślin. Planując stosowanie nawozów, należy pomniejszyć dawki z tabeli 14 załącznika nr 9 (Materiały - poniżej) do Programu o ilość azotu działającego w tych nawozach.

VII. Sposób dokumentowania realizacji Programu

1. Podmioty prowadzące produkcję rolną oraz podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 102 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne, przechowują:

• • umowę, zbycia nawozów naturalnych – przez okres co najmniej 3 lat od dnia jej wygaśnięcia;
  • dokumenty, w których dokumentuje się termin zbioru, datę stosowania nawozu, zastosowane nawozy i ich dawkę oraz termin siewu jesiennej uprawy – przez okres 3 lat od dnia zakończenia nawożenia wykonanego na podstawie posiadanego planu nawożenia azotem albo obliczeń maksymalnych dawek azotu.

2. Podmioty prowadzące produkcję rolną oraz podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 102 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne, na powierzchni większej lub równej 10 ha użytków rolnych lub utrzymujące zwierzęta gospodarskie w liczbie większej lub równej 10 DJP według stanu średniorocznego:

• • posiadają plan nawożenia azotem albo obliczenia maksymalnych dawek azotu – obliczone z uwzględnieniem azotu wprowadzonego do gleby z komunalnych osadów ściekowych lub ścieków przeznaczonych do rolniczego wykorzystania;
  • prowadzą ewidencję zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem, zawierającą informacje o:

a) dacie zastosowania nawozu,

b) rodzaju uprawy i powierzchni uprawy, na której został zastosowany nawóz,

c) rodzaju zastosowanego nawozu,

d) zastosowanej dawce nawozu,

e) terminie przyorania nawozu naturalnego ‒ w przypadku zastosowania tego nawozu na terenie o dużym nachyleniu;

• • przechowują plan nawożenia azotem albo obliczenia maksymalnych dawek azotu oraz ewidencję zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem, przez okres 3 lat od dnia zakończenia nawożenia wykonanego na podstawie posiadanego planu nawożenia azotem albo obliczeń maksymalnych dawek azotu.

3. Ewidencję zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem prowadzi się w postaci papierowej, w formie zapisów własnych, arkuszy, dzienników lub książki nawozowej, lub w postaci elektronicznej. Wzór ewidencji zabiegów agrotechnicznych związanych z nawożeniem azotem jest określony w tabeli 15 stanowiącej załącznik nr 10 (Materiały - poniżej) do Programu.

4. Wymagań, o których mowa w pkt. 2 i 3, nie stosuje się do nawożenia upraw pod osłonami (szklarnie, inspekty, namioty foliowe) oraz upraw kontenerowych, wykorzystujących technologię zamkniętego obiegu nawozów i wody.

5. Informacje, dotyczące dat przejścia średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 3^oC i 5^oC określanej dla terenu powiatu przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy udostępnia się przez okres 4 lat od dnia ich publikacji.

VIII. Harmonogram rzeczowy i czasowy realizacji środków, o których mowa w art. 104 ust. 2 pkt 1 lit. a–e ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne

Harmonogram rzeczowy i czasowy realizacji środków, o których mowa w art. 104 ust. 2 pkt 1 lit. a–e ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne, jest określony w załączniku nr 11 (Materiały - poniżej) do Programu.

Materiały informacyjne dla rolników

Ministerstwo Infrastruktury przygotowało materiały informacyjne dla rolników objętych „Programem działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” (tzw. Programem azotanowym), dostępne na stronie internetowej:

https://www.gov.pl/web/infrastruktura/materialy-informacyjne

1) Broszura informacyjna

Materiał przedstawiający w krótki i przystępny sposób podstawowe założenia Programu azotanowego, ze szczególnym uwzględnieniem nowych działań i zmian w Programie obowiązującym od 2023 r.

2) Niespecjalistyczna wersja Programu działań

Materiał ułatwiający zrozumienie i prawidłową interpretację zapisów Programu azotanowego, z podaniem przykładów, objaśnień i odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.