Centrum Projektów Polska Cyfrowa

Słowa mają znaczenie

Pierwszym krokiem, który warto wykonać jest przyjrzenie się typom zadań edukacyjnych, które stawiamy przed uczniami a w szczególności poleceniom, które formujemy w komunikacji z klasą. Niektóre czasowniki będą zachętą do kreatywnego myślenia, inne zaś będę je ograniczać. Jeśli polecenie zaczyna się od słowa wyjaśnij, wymień, opisz to prawdopodobnie to polecenie zakłada odtwarzanie przez uczennice i uczniów już posiadanej wiedzy lub myślenie konwergentne (poszukiwanie jednego odpowiedniego rozwiązania).

Polecenia warto otwierać innymi czasownikami, np.: wygeneruj, stwórz, połącz, skonstruuj, rozwiń, popraw. Takie polecenia zwykle będą tworzyły zadania wymagające głębokiego myślenia i bardziej złożonych procesów poznawczych. Sprawdź, co stanie się w klasie jeśli zadanie rozpoczynające się od „Opisz związki pomiędzy X a Y” zastąpisz zadaniem „Wygeneruj jak najwięcej powiązań między X a Y”.

Strategie kreatywnego myślenia

Strategie, które nauczyciele mogą stosować to promowanie więcej niż jednego rozwiązania i docenianie niesztampowych rozwiązań. Działania które będą sprzyjały takiej pracy uczniów to między innymi:

• burza mózgów,
• łączenie idei,
• rozwiązywanie złożonych problemów,
• wizualizowanie,
• praca z metaforą,
• wykorzystanie symboli,
• wykorzystywanie różnych punków widzenia.

Procedury twórczego rozwiązywania problemów

W rozwiązywaniu złożonych problemów w twórczy sposób pomocne uczennicom i uczniom mogą pomagać też procedury ich rozwiązywania. Mogą one być bardziej lub mniej skomplikowane zależnie od stopnia zaawansowania zadania. Typowa procedura obejmuje zwykle:

• skupienie na problemach (jakie są problemy, jak są one ze sobą powiązane, co jest ich przyczyną, które problemy mają kluczowe znaczenie, które problemy chcemy rozwiązać);
• skupienie na rozwiązaniach (jakie możliwe rozwiązania danego problemu widzimy, jak poszczególne pomysły rozwiązują problem, jakie kryteria wyboru rozwiązania chcemy zastosować, który pomysł wybraliśmy);
• skupienie na wdrożeniu (jakich zasobów potrzebujemy do wdrożenia pomysłu, jakie warunki musimy spełnić, by to się udało, jak, kiedy i z kim możemy to zrobić);
• ocena rozwiązania i procesu (jak rozwiązaliśmy problem, czego się dowiedzieliśmy).

Artefakty i pomoce, które pomogą myśleć kreatywnie

Kreatywność uczennic i uczniów w czasie lekcji mogą stymulować także pomoce i artefakty. Najbardziej oczywistymi z nich są film lub prezentacja multimedialna, które dostarczają obrazów i dźwięków, które mogą kierować myślenie uczniów w inną stronę. Można też wykorzystać same nagrania audio, plakaty, zdjęcia, rysunki (takie choćby jak karty Dixit) oraz nieoczywiste symbole i artefakty, które można znaleźć w klasie lub w domu (także w plecaku lub torebce).

Jakie pytanie zadać uczennicom i uczniom

Już same pytania nauczyciela mogą stymulować kreatywność. Warto spróbować zadać klasie jedno z nich:

• Co stałoby się gdyby…?
• W jakie sposoby możnaby…?
• Jak inaczej można byłoby…?
• Co można poprawić w…?
• Co można dodać do…?
• Jak inaczej można zrobić…?
• Co na ten temat powiedziałby …?
• W jaki inny sposób można wykorzystać…?
• Co najlepiej symbolizuje…?
• Kim byłbyś, gdyby…?

 

Źródło:

Patti Drapeau, Sparking Student Creativity, ASCD, 2014, Alxandria, Virginia.